Guðjón Friðriksson sagnfræðingur og rithöfundur er einn sá fróðasti um sögu Reykjavíkur og eftir hann liggja nokkur ritverk um sögu borgarinnar, minjavernd og endurgerð hús. Guðjón hefur lengi tíðkað það að birta færslu á Facebook um hús dagsins, þar sem hann birtir mynd af einu húsi í borginni og rekur sögu þess og er þegar þetta er skrifað kominn í hús númer 77.
Alla jafna falla færslurnar lesendum vel í geð. En í gær birti Guðjón mynd af húsi, sem féll ekki undir hús dagsins, sem skipti þeim sem tjáðu sig í tvo hópa: þeim sem fannst húsið fallegt og hinum sem fannst það hörmung.
„Ég er ekki einn af þeim sem hef allt á hornum mér varðandi nýbyggingar fjölbýlishúsa á höfuðborgarsvæðinu þó að auðvitað finnist mér þau misjafnlega falleg eins og gengur og gerist. Ég verð þó að játa að ég hálfpartinn hrökk í kút þegar mér var gengið upp að Sjómannaskóla í dag og sá tilsýndar þar í næsta nágrenni kolsvart nýtt hús sem lítur út eins og draugahús úr kvikmynd eftir Hitchcock. Það lá við að ég yrði myrkfælinn.
Þegar ég gekk nær sá ég að klæðningin á húsinu voru sundursagaðar slitnar fjalir sem líta út eins og þær væri sviðnar eftir eld. Heimkominn fletti ég upp teikningum af húsinu á vef Reykjavíkurborgar og sá að umrætt hús er eftir enga aðra en Arnhildi Pálmadóttur sem fékk umhverfisverðlaun Norðurlandaráðs á síðasta ári og er það teiknað fyrir Félagsbústaði. Vafalaust er húsið frumlegt og umhverfisvænt en enga að síður get ég ekki varist því að það setur að mér hroll þegar ég lít það augum.“
Þetta skrifar Guðjón um húsið sem stendur við Háteigsveg 59, á milli Sjómannaskólans og Vatnshólsins svokallaða. Húsið, sem er í eigu Reykjavíkurborgar og Félagsbústaða, var tekið í notkun 18. desember í fyrra og eignuðust sjö ungir einstaklingar þar sjálfstæða búsetu í íbúðakjarna.
Húsið er hannað af Arnhildi Pálmadóttur arkitekt sem í október í fyrra hlaut umhverfisverðlaun Norðurlandaráðs fyrir þverfaglega nálgun og áherslu á minnkaða kolefnislosun og endurnýtingu byggingarefnis. Í ávarpi hennar við opnunina á Háteigsvegi 59 kom fram að lækkun kolefnisspors, miðað við núverandi viðmiðunarhús, sé 53%. Meðal annars fengu afgangar af steinflísum sem féllu til við byggingu Smiðju, skrifstofubyggingar Alþingis, nýtt hlutverk í íbúðakjarnanum, en þær prýða nú gólf í anddyri hans. Það var Grafa og grjót sem gaf það efni. Fleira byggingarefni var endurnýtt, svo sem afgangstimbur frá Húsasmiðjunni, afgangsgluggar frá Gluggagerðinni og afgangstimbur frá Byko en öll gáfu fyrirtækin efnið til verkefnisins, eins og sagði í frétt á vef Stjórnarráðsins þegar húsið var tekið í notkun.
„Mikið er þetta dapurt og ljótt,“ segir fjölmiðlamaðurinn Egill Helgason.
„Ég finn brunalykt við að horfa á það,“ segir Guðfinna Jóhanna Guðmundsdóttir lögmaður sem hefur sérhæft sig í málum tengdum fasteignum.
„Viðurinn er sviðinn með japanskri aðferð, húsið minnir frekar á gömlu tjöruhúsin, af því ytra byrði er viður. Allt of mörg svört hús eða grá með þverliggjandi bárujárni eiga ofangreindan dóm skilið en ekki þetta. Það er fegurð í hugsun og dirfskunni,“ segir Andri Snær Magnason rithöfundur.
Rán Tryggvadóttir doktor í höfundarétti er hrifin af húsinu: „Mjög áhugavert hús og umhverfispæling.“ Sömuleiðis Jón Óskar myndlistarmaður: „Hmm … samt frekar smart.“
Ólafur Sveinsson kvikmyndagerðarmaður sem er búsettur í Berlin segist fyrst hafa hugsað að Guðjón hefði farið í ný hverfi í leit að velheppnuðum samtíma arkitektúr. „Þegar ég sá mynd af húsinu hugsaði ég með mér: „Loksins flott nýbyggt fjölbýlishús“ og fannst það magnað að Guðjón Friðriksson hefði ekki aðeins gott auga fyrir flottum gömlum húsum og ræki sögu þeirra, heldur færi líka í ný hverfi í leit að vel heppnuðum samtíma arkitektúr. Og taldi hvítu, sálarlausu kassana sitthvorumegin hafða viljandi með til að sýna hversu það skæri sig úr, á jákvæðan hátt. Svona getur maður verið vitlaus.“
Eiríkur Hjálmarsson sjálfbærnistjóri Orkuveitunnar „Mér finnst þetta ytra byrði frábært að því leytinu að beinu línurnar brotna upp og virðast alls ekki beinar. (Og svo náttúrulega hvað fólk er með guðdómlega mismunandi skoðanir á því).“
„Geggjað hvað umhverfissjónarmið varðar, hörmulegt í útliti og algerlega á skjön við aðrar byggingar í hverfinu,“ segir Rannveig Tenchi Ernudóttir forstöðukona Höfðaborgar.
Gagnrýnandinn Jón Viðar Jónsson kastar fram áhugaverðri spurningu: „Væri gaman að heyra hvort allir sem hér hæla þessu skrímsli vildu búa í því. Það er líka athyglisvert að þetta á að hýsa skjólstæðinga Félagsbústaða. Yfirleitt hefur stefnan verið sú amk í seinni tíð að reyna að dreifa þeim innan um aðra í fjölbýlum, stefna sem hefur bæði kosti og galla, en hefur stundum heppnast vel. En hér er annað uppá teningnum. Það verður tekið eftir hverjum einasta kjafti sem gengur þarna um dyr. Nýjir Pólar? Eða Bjarnarborg?“
