Erla Bolladóttir gat ekki gengið um götur Reykjavíkur í langan tíma eftir að hún losnaði úr fangelsi, án þess að verða fyrir aðkasti og hrópum frá ókunnugu fólki. Erla, sem er nýjasti gesturinn í Podcasti Sölva Tryggvasonar segir erfitt að lýsa því að hafa haft Guðmundar- Og Geirfinnsmálið hangandi yfir sér stóran hluta ævinnar:
„Ég hugsa að góður sálfræðingur væri betri í að útskýra hvernig það er að hafa meirihluta ævinnar verið með þetta mál vofandi yfir sér. Ég hef ekki hugsað um þetta alveg á hverjum einasta degi, en þetta hefur litað allt mitt líf.“
Þegar ég varð þess vör að ég væri svona hötuð og fyrirlitin af almenningi var það mikið högg. Eftir að ég kom úr gæsluvarðhaldinu vissi ég ekki strax hve mikið og hvernig hafði verið fjallað um málið í fjölmiðlum. En ég áttaði mig fljótt á því þegar ég varð ítrekað fyrir aðkasti við það eitt að láta sjá mig úti á götu. Þannig að ósjálfrátt fór ég að venja mig á að lifa lífi mínu þannig að ég læti lítið fyrir mér fara. Ég vildi helst aldrei koma á staði þar sem einhver ókunnugur væri, eða fólk sem þekkti mig lítið. Ég vandist því í öll þessi ár að lifa lífi mínu þannig og auðvitað hefur það haft miklar sálrænar afleiðingar.”
Eitt af því sem hefur setið í mörgum er játning Erlu á sínum tíma. Í þættinum fer hún yfir það hvernig aðstæðurnar hafi verið og hvað hafi ollið því að hún á endanum gafst upp og játaði þvert á eigin vilja. Hún segist skilja það að margir eigi erfitt með að átta sig á atburðarrásinni, en að sama skapi sé erfitt að setja sig í þau spor sem hún var í þarna:
„Ég hélt upphaflega að þeir mættu ekki halda mér meira en 24 tíma. Aðferðirnar voru þannig að fyrst urðu þeir vinir mínir og voru að ræða við mig um póstsvikin. Ég treysti mér til að vera þarna í 24 tíma án þess að geta ráðfært mig við neinn og hélt að svo færi ég bara út. En daginn eftir fyrstu yfirheyrslurnar er ég kölluð inn í klefa og sagt að ég sé úrskurðuð í 30 daga gæsluvarðhald. Svo fara þeir að spyrja mig um Guðmund Einarsson og ég segist ekkert vita. Þá halda þeir áfram og segja mér að ég sé örugglega búin að grafa minningarnar bara og að þeir séu sérfræðingar í að hjálpa mér að grafa upp minningar. Svo er mér bara haldið áfram og sett inn í klefa þó að þeir hafi ekkert haft í höndunum til að halda mér áfram. Ég fékk ekki lögfræðing og var bara sagt að það væri ekki komið að því. Ég var þarna ung kona með nýfætt barn og sá enga leið út úr þessu af því að það var bara búið til þannig andrúmsloft að þetta myndi engan enda taka. Þeir fóru ofan í öll smáatriði í lífi mínu og héldu bara endalaust áfram í þessum yfirheyrslum og sannfærðu mig um að ég væri orðin rugluð. Yfirheyrslurnar voru alveg frá því um morguninn og náðu alveg inn í nóttina. Ein af aðferðunum sem þeir notuðu var að láta mér líða eins og þeir væru með mér í liði og buðu meðal annars til að borga meðlögin mín og borga tannviðgerðir og fleira,” segir Erla og segir að hún hafi verið orðin algjörlega buguð þegar fram í sótti.
„Ég var orðin svo kvalin og rugluð yfir þessu öllu að ég sá á endanum þann kost vænstan að játa bara að ég hafi myrt hann, þá myndi ég bara taka þetta á mig og fá dóm eftir einhvern tíma, en myndi þá allavega fá að komast aðeins út og burt úr yfirheyrslunum. Ég man bara þegar ég sat inni í þessarri kompu dag eftir dag að ég yrði að komast út. Ég hugsaði þarna að ég væri orðin ömurlega ómerkileg með því að ljúga upp á aðra og að það yrði léttir að taka þetta bara á mig. En daginn eftir að ég játa þetta á mig er ég tekin fram og þá á að fara fram sannprófun á mér og Sævari fyrir framan múg og margmenni. Ég vissi að það væru allir að fara að ráðast á Sævar og láta hann játa eitthvað. Það fyrsta sem Sævar sagði við mig þegar hann sá mig var: „Erla, ekki láta þá fara svona með þig. Hvað verður um barnið okkar?”. Þá fyrst fattaði ég að ég væri búin að steypa öllu í glötun. Það hljómar kannski skringilega, en ég var orðin svo ótengd veruleikanum í yfirheyrslunum að það var ekki fyrr en þarna sem ég áttaði mig á alvarleika málsins.”
Eitt af því sem gerðist á meðan Erla sat í fangelsinu var að henni var nauðgað inni í fangaklefanum. Það tók hana líka langan tíma að átta sig almennilega á alvarleika þess atburðar.
,,Það gerðist í júlímánuði. Þá hafði einn rannsóknarmanna verið mjög upptekinn af mér og var mikið að tala við mig um að það hlyti að vera erfitt fyrir mig að vera alltaf ein og fór að ýja að því að hann vildi hjálpa mér á einhvern hátt. Svo bara eitt kvöldið er klefinn opnaður og hann birtist, skimar í kringum sig og skilur eftir mjóa rifu á dyrunum. Svo bara gyrðir hann niður um sig og var búinn að setja á sig verju. Ég færði mig eins langt veggnum og ég gat, en hann bara lagðist ofan á mig og byrjaði. Hann hefur líklega verið í 10-15 mínútur inni í klefanum í það heila. En samkvæmt fangelsisdagbókum var hringt í hann og það er líklega augnablikið þar sem hann allt í einu stökk upp og sagði eitthvað um að ég myndi ekki nefna þetta við neinn og fór svo bara út.”
Erla segir gæsluvarðhaldið vegna málsins vera eitt, en það hafi ekki síður haft mikil áhrif á sálarlífið að geta ekki gengið um göturnar sem venjulegur þjóðfélagsþegn eftir að henni var sleppt úr haldi:
„Það var þorláksmessa þegar ég kom úr gæsluvarðhaldinu og það var ekki fyrr en þá sem ég áttaði mig á því að málið væri búið að vera í fjölmiðlum allan tímann. Ég sá hvernig fólk horfði á mig og áttaði mig á því að lífið yrði aldrei aftur eins. Eitt af því sem ég lærði alveg í blábyrjun var að ég yrði að læra að taka hlutum ekki persónulega. Ég man til dæmis enn eftir því þegar ókunnug kona á aldri við mömmu mína kom að mér úti á götu og hrækti á mig. Hún hafði aldrei séð mig og vissi ekkert nema það sem hún hafði lesið í blöðunum. Henni var mjög mikið niðri fyrir, en það gat ekki verið út af því sem ég átti að hafa gert, af því að ég gerði ekki það sem ég var sökuð um. En fyrir unga manneskju er það auðvitað stórt verkefni að lifa við það að ókunnugt fólk sé með svona mikið hatur og fyrirlitningu á þér.
Erla segir að í áraraðir hafi almenningsálitið verið á þessa leið. Mikil fyrirlitning og neikvæðni í garð hennar og hinna sem voru sett í gæsluvarðhald. Það hafi einkum verið tvennt sem breytti því. Annars vegar heimildarmynd Sigursteins Másonar og hins vegar andlát Sævars Ciesielski.
„Það er eiginlega ekki fyrr en Sigursteinn Másson gerir heimildarmyndina um málið að ég fór að trúa því að einhver sæi málið með öðrum augum. Þá bjó ég í Suður Afríku og hafði í raun ákveðið að ég gæti ekki lifað lífi mínu á Íslandi. Ég vissi af því að það væri verið að gera myndina og þegar ég kem heim í stutt stopp fljótlega eftir að hún kom út var ég í fyrsta skipti stoppuð af ókunnugri manneskju og fékk einhvers konar stuðning. Það tók langan tíma að trúa því, en ég sé núna að það varð mikill viðsnúningur í almenningsálitinu eftir að myndin kom út. Svo finnst mér eins og hrunið árið 2008 hafi líka haft áhrif, kannski af því að almenningur var að ganga í gegnum erfiða hluti. En svo er það þegar Sævar dó árið 2011 sem það varð spreninging í umræðunni og þá fyrst fannst mér allt breytast eftir öll þessi ár og fólk fór almennt að sjá málið allt með öðrum augum. Völd fjölmiðla eru mikil og eftir að Sævar dó breyttist umfjöllun fjölmiðla mikið.”
Erla segir líf sitt hafa markast af þessu máli og að hún hafi gert sér grein fyrir að stærð málsins væri þannig að það væri hæpið fyrir hana að lifa venjulegu lífi á Íslandi. En smám saman hefur hún fundið æðruleysi og frið í sálinni:
„Ég væri ekki svona brött núna ef ég hefði ekki þann stuðning sem ég hef. Ég átta mig á því núna að málið var sett þannig upp á sínum tíma að það var kannski eðlilegt að fólk myndaði sér bara mjög einhliða skoðun. En allt ferlið ætti kannski að kenna okkur öllum sem þjóð að það er ekki alltaf allt eins og það sýnist í fyrstu. Ég er að upplifa æðruleysi í dag sem ég hef aldrei þekkt áður í gegnum allt mitt líf. Nú er ég búin að fá þær upplýsingar frá læknum að ég sé með krabbamein í lunga sem að þeir geta ekki læknað, en ég er ekki enn farin að upplifa neitt áfall í kringum það. Ég geri mér grein fyrir því að dagar mínir eru taldir, þó að enginn viti hvenær það verði. Ég er ekki alveg búin að gera allt sem ég ætla að gera áður en ég kveð, en ég er sátt og ætla bara að gera það sem ég get til að gera klárt í alla báta á meðan ég er enn hér.”
