Aðild okkar að EES- og Schengen-samkomulaginu hefur fært okkur efnahagslegar framfarir og margvíslegt frelsi langt umfram það, sem áður hafði þekkzt.
Með EES-samningnum komumst við með allar okkar framleiðsluvörur og afurðir, frjálslega og að mestu leyti tollalaust, inn á stærsta markað heims; nú 27 ríki með um 450 milljónir íbúa.
Samtímis opnaðist okkur að mestu vegabréfslaust frelsi til heimsókna, dvalar og búsetu í öllum þessum löndum, með fullum réttindum til starfa, atvinnu og eigin reksturs. Öll sömu réttindi og heimamenn.
EES-samningurinn var alltaf hugsaður til bráðabirgða
Samningurinn veitir ekki aðgang að nefndum, ráðum eða framkvæmdastjórn ESB, né heldur setu okkar fulltrúa, þingmanna, á Evrópuþinginu; m.ö.o. við undirgengumst það, sem átti að vera um stundarsakir, að taka upp tilskipanir, reglugerðir og lög ESB – sem reyndar eru flestar af hinu góða – án þess að hafa nokkuð um þær að segja.
Þetta er auðvitað ófært til lengdar, enda var það hugsað til bráðabirgða. Hér þarf því, að taka upp þráðinn.
Breytt afstaða þjóðarinnar – hún vaknaði
Sem betur fer hefur orðið mikil breyting á afstöðu meirihluta landsmanna til EES/ESB og Evrópu en það þurfti stríð og hörmungar og allsherjar sviptingar í alþjóðamálum, öryggis- og varnarmálum, Pútín og Trump, til.
Um 80% þeirra landsmanna, sem afstöðu tóku í nýlegum þjóðarpúlsi Gallups, skilja að nauðsynlegt sé að við látum reyna á það í framhalds samningaviðræðum við ESB, hvort við getum – við fulla inngöngu – tryggt hagsmuni okkar betur en utan ríkjasambandsins, en einmitt um það snýst auðvitað spurningin, full aðild eða ekki.
Þjóðin er vöknuð og vill sjá nýjum vilja sínum framgang en einmitt forsætisráðherra virðist enn í fastasvefni, föst í þeirri afstöðu, sem var fyrir Trump og nýtt ástand í heiminum. Líka sofandi gagnvart nýjum og skýrum vilja þjóðarinnar.
Forsætisráðherra verður nú að vakna!
Valdablokkir framtíðar geta orðið fleiri og aðrar en nú. Asía mun koma miklu sterkar inn í myndina með um 2 milljarða íbúa í Kína og Indlandi, hvoru landi, um næstu aldamót og land eins og Indónesía mun þá hafa 400 hundruð milljónir íbúa og Pakistan meira en 300 hundruð milljónir.
Á sama tíma bendir flest til þess að fólksfjöldi Evrópu muni standa í stað, verða áfram um 500 milljónir í ESB löndunum sem nú eru.
Með Bretlandi, sem örugglega mun bætast aftur í hópinn á næstu áratugum – er nú þegar búið að biðja um gott veður hjá ESB aftur, taka fyrsta skrefið til baka – , Noregi, Sviss, Balkanlöndunum, Tyrklandi og kannske Úkraínu, verðum við kannske 700-800 milljónir árið 2100.
Til hliðar við þessa fólksfjöldaþróun og myndun nýrra valdablokka kemur sú staðreynd að mannkynið er að ganga svo hart á auðlindir jarðar að með óbreyttum mannfjölda og lifnaðarháttum þyrftum við minnst aðra jörð til viðbótar til að viðhalda núverandi lífsstíl, sem þó er alls ekki beysinn alls staðar.
Evrópa verður að standa sameinuð og sterk!
Aðeins sameinuð þjóðríki Evrópu, fylking allra landa álfunnar, í samhentu og samstilltu formi eins og einn maður væri, Ísland auðvitað með, geta tryggt ytri landamæri, öryggi, frelsi, menningu og velferð þegna álfunnar.
Í þessum efnum verður álfan að vera sjálfri sér nóg. Ríkjasamband Evrópu, Evrópusambandið, verður að geta varið álfuna og hagsmuni íbúa hennar, tryggt frelsi þeirra og öryggi, með eigin krafti og eigin varnarmætti.
Ef Trumpisminn festist í sessi í Bandaríkjunum, sem vel getur orðið, verður ekki á NATO, Atlantshafsbandalagið, í núverandi mynd þar sem megin styrkurinn á að koma frá Bandaríkjunum, treystandi.
Evrópa getur heldur ekki treyst á bandamann sem er þúsundir kílómetra í burtu þó að full heilindi og samstaða héldust. Hernaðarferill Bandaríkjamanna á erlendri grund, í hefðbundnum hernaði, er heldur ekki sannfærandi eða traustvekjandi (Kórea, Víetnam, Írak, Afganistan).
Ný afstaða gleðiefni
Það er gleðiefni að skýr meirihluti Íslendinga virðast nú skilja þessa stöðu.
Við erum ekki ein um þennan nýja og dýpri skilning á mikilvægi ESB fyrir okkur öll og fullri þátttöku í starfsemi ríkjasambandsins. Noregur hefur verið að tengjast ESB nánar í öryggis- og varnarmálum og Danir, sem fengu undanþágu frá þátttöku í hernaðarsamstarfi ESB við inngöngu 1992 ákváðu í þjóðaratkvæði, með 67% stuðningi, að stíga inn í þetta varnar- og hernaðarsamstarf, taka þar fullan þátt.
Nánast sömu Evrópuþjóðir eru í ESB og NATO. Má telja ljóst að NATO muni á næstu árum renna inn í varnar- og hernaðarstarfsemi ESB sem er búið að taka frumkvæðið í þeim málum með gífurlegu fjárfestingarplani.
Í nýlegri skoðanakönnun Eurobarometers styðja 81% íbúa ESB það að ESB sjálft taki í vaxandi mæli frumkvæðið í varnar og öryggismálum sambandsins. Traustið á NATO, sem hefur verið allt of háð Bandaríkjunum, hefur minnkað.
Hví hangir forsætisráðherra á girðingunni – Eftir hverju er að bíða?
Með tilliti til alls þess, sem hér hefur verið rakið, er það með ólíkindum að forsætisráðherra landsins skuli þráast við að efna til, nú fyrst, þjóðaratkvæðis um það hvort landsmenn vilji framhalda samningaviðræðum við ESB um mögulega aðild.
Þeir samningar geta tekið 2-3 ár. Þá fyrst, þegar þeir liggja fyrir, endanleg samningsdrög með beztum mögulegum lausnum fyrir Ísland, er svo hægt að leggja það fyrir þjóðina hvort hún vilji fulla aðild með full áhrif og fullan aðgang að völdum og möguleikanum á að láta að sér kveða á vettvangi evrópskra stjórnmála, og með aðgangi að fullri vernd og öryggi aðildar, eða ekki.
Eftir hverju er forsætisráðherra að bíða? Hví rífur hún sig ekki upp og setur það ferli í gang sem þjóðin vill og mun ráða úrslitum um framtíðarstefnu og stöðu landsins?
