Það hefði verið stórslys fyrir eldri borgara ef Grái herinn hefði unnið dómsmál sitt gegn ríkinu fyrir Hæstarétti á dögunum, að mati Hauks Arnþórssonar, stjórnsýslufræðings og fyrrverandi frambjóðanda í formannskjöri Félags eldri borgara. Þetta kemur fram í aðsendri grein Hauks í Morgunblaðinu í dag.
Fyrir skömmu tapaði Grái herinn dómsmáli sem félagið höfðaði á hendur ríkinu þar sem krafist var afnáms skerðinga á ellilífeyri vegna tekna frá lífeyrissjóðum. Áður en gripið var til tekjutenginga fengu allir sama ellilífeyrinn. Þannig var staðan árið 1969 og segir Haukur að lífeyrinn þá hafi verið framreiknaður 140 þúsund krónur á mánuði. Hámarksgreislur í dag eru 359 eða 286 þúsund krónur, eftir sambúðarformi lífeyrisþega.
Haukur bendir á að skerðingarnar eru grundvallaðar á jákvæðri mismunun þannig að þeir fátækari fá meira frá ríkinu en hinir ríkari. „Jákvæð mismunun felur alltaf í sér skerðingar, jafn í vaxtabótum, námslánum og atvinnuleysisbótum, og væri fráhvarf frá velferðarsamfélaginu að hafna skerðingum sem slíkum en eðlilegt að berjast fyrir sanngjarnri beitingu þeirra og sanngjörnum almannatryggingum yfirleitt,“ segir Haukur í grein sinni. Hann segir jafnframt:
„Það sem hefur gerst frá 1969, og gerðist raunar strax árið 1974, var að ríkið tók upp jákvæða mismunum hvað varðar ellilífeyri sem þýðir að fjárveitingu Alþingis var skipt ójafnt og fengu þeir sem höfðu litlar tekjur meira frá ríkinu en áður en þeir sem höfðu meiri tekjur, t.d. úr lífeyrissjóðum, fengu minna. Leið jákvæðrar mismununar var nánast gengin til enda með nýjum lögum um almannatryggingar 2016, sem í dag tryggja þeim sem búa einir tæplega lágmarkslaun á vinnumarkaði, ellilífeyririnn lækkar með hækkandi tekjum og fellur niður við 660 þús. kr. tekjur.
Krafa Gráa hersins snýst „de facto“ um að hverfa frá jákvæðri mismunun til jafnra greiðslna til allra, þ.e. að horfið verði til kerfisins frá 1969.“
Haukur bendir á að ef Grái herinn hefði sigrað fyrir Hæstarétti hefði Alþingi orðið að skipta jafnt þeim 80 milljörðum sem falla til ellilífeyris. Þá fengi hver og einn, 67 ára og eldri, 128 þús. frá ríkinu.
„Þetta myndi þýða að allir sem hafa minni lífeyrissjóðstekjur en 430 þús. (einbúar) eða 377 þús. (sambúðarfólk) fengju minna frá ríkinu en áður, en þeir sem eru tekjuhærri fengju meira. Þannig myndi stærsti hópur eldri borgara fá minna en áður – það er sá stóri hópur sem þarf mest á greiðslum að halda og á lítil réttindi í lífeyrissjóðum (og ellilífeyririnn til þeirra fátækustu lækkaði mest). Þetta eru listamenn, bændur og aðrir sjálfstætt starfandi og svo stóru láglaunastéttirnar s.s. kennarar, verslunarfólk og hjúkrunarfræðingar. Nokkur þúsund manns fengju meira en áður (byggt á reiknivél TR og tölfræðigögnum skattsins frá 2020).“
Haukur segir að ekkert réttlæti væri í því að slíkur dómur hefði gengið. Hann segir að forystumenn eldri borgara þurfi núna að hugsa sinn gang.
