Tímarnir breytast. Þegar ég var að alast upp snerist umræðan um sjálfstæði þjóðarinnar að miklu leyti um menningu – um menningarlegt sjálfstæði. Stundum áttu menn það jafnvel til að ganga full langt á þeirri vakt – en þarna gátu sameinast íhaldsmenn, framsóknarmenn og sósíalistar. Skýrasta dæmið um það var baráttan fyrir því að Kanasjónvarpinu yrði lokað.

Það var náttúrlega hneisa að eina sjónvarp á Íslandi á þeim tíma væri rekið af bandaríska hernum.

Við lifum aðra tíma. Æ stærri hluti af fjölmiðla- og menningarneyslu okkar fer fram í gegnum stóra alþjóðlega, fyrst og fremst bandaríska, auðhringi. Google, Facebook, Amazon, Netflix. Í raun er furðulegt hversu fáir andæfa þessu – það er eins og baráttan fyrir menningarlegu sjálfstæði þyki hallærisleg. Ekki einu sinni þau stjórnmálaöfl sem eru hvað þjóðernissinnuðust snerta á þessu málefni. Hins vegar er til að mynda hægt að þrasa endalaust um orkupakka 3.

Íslenskir fjölmiðlar eru í bráðri hættu. Dagblöð tapa peningum og eiga vart langra lífdaga auðið, netmiðlar eru almennt reknir með halla, hafa ekki almennilegan tekjugrunn, sjónvarpsstöðvar eiga undir högg að sækja gagnvart erlendu efnisveitunum. Það sér ekki fyrir endann á þessu, en framtíðin er sannarlega ekki björt. Innan fimm til tíu ára gæti fjölmiðlalandslagið verið eins og sviðin jörð.

Á þessum tíma kýs Reykjavíkurborg að birta auglýsingar um menningarnótt á alþjóðlegum miðlum eins og Google og Facebook. Það er hagkvæmara er sagt. En til framtíðar litið er þetta uppgjöf. Ef ekki einu sinni opinberir aðilar nota íslenska fjölmiðla, hverjir þá?

Félagi minn Jakob Bjarnar Grétarsson orðar þetta ágætlega:

„Það lýsir firringu gagnvart samfélagslegri ábyrgð og stöðu sinni hjá öllum þeim opinberum aðilum, og þeir eru fjölmargir, sem beina auglýsingafé sínu frá íslenskum fjölmiðlum og til fyrirbæra eins og samfélagsmiðla sem grafa undan fjölmiðlun í landinu. Ég veit að það er þjóðaríþrótt að andskotast út í fjölmiðla. En til lengri tíma litið grefur þetta undan lýðræðinu. Hlutlæg og gagnrýnin umfjöllun um íslenskt samfélag hverfur með öllu og þar með hin upplýsta afstaða.“

Þess utan borga hvorki Google né Facebook skatta á Íslandi þrátt fyrir viðamikla starfsemi hérlendis. Sem er auðvitað óþolandi.