Maður er strax farinn að sjá í fjölmiðlum merki um að á næsta ári verður þess minnst að hundrað ár eru frá upphafi fyrri heimstyrjaldarinnar.

Þessa tilgangslausa blóðbaðs sem reyndist svo afdrifaríkt. Leiddi til byltingarinnar í Rússlandi, Versalasamniganna, uppgangs fasisma og nasisma, og svo kalda stríðsins.

Maður veit ekki hvernig heimurinn hefði þróast ef blómaskeiðið sem stóð enn 1913 hefði haldið áfram. Upphaf fyrra stríðsins er nánast óskiljanlegt, tilgangslaust, heimskulegt. Það var eins og þjóðirnar héldu að þær væru að fara í lautarferð á vígvöllinn – en útkoman var ofboðslegar fórnir á ungum karlmönnum.

Undirliggjandi var vaxandi þjóðernishyggja á þessum tíma – hún kom í kjölfar mikillar alþjóðavæðingar. Landamæri voru opnari á þessum tíma en áður og verslun frjálsari. Margar borgir höfðu mjög alþjóðlegt yfirbragð. En stæk og ofbeldisfull þjóðernishyggjan reyndist yfirsterkari.

Í lok styrjaldarinnar var reynt að stofna svokallað Þjóðabandalag, en það fór út um þúfur. Hatrið sem kviknaði var sterkara og endingarmeira en friðarviljinn. Aldrei aftur, var sagt í lok fyrri heimstyrjaldarinnar, aðeins tuttugu og einu ári síðar braust út ný heimstyrjöld.

Sumir sagnfræðingar miða við stuttu tuttugustu öldina sem hefst 1914 í byrjun heimstyrjaldarinnar og lýkur 1989 þegar kommúnisminn fellur.

Þegar kemur að því að rifja upp fyrri heimstyrjöldina skulum við hugsa um ungu mennina sem voru sendir í stríðið í miljónatali. Hírðust í forinni í skotgröfum Evrópu, voru sendir upp úr gröfunum undir dynjandi skothríð, máttu þola árásir með eiturgasi, horfa á félaga sína deyja í gaddavírnum – eða bíða bana sjálfir.

Því miður er það svo að í mörgum borgum Evrópu eru minnismerki um hershöfðingjana og stjórnmálamennina sem sendu unga menn í þennan hildarleik. Ég verð að viðurkenna að þegar ég sé slíkar styttur, eða götur sem ber nafn þeirra, langar mig alltaf að hrækja.