„Á Alþingi er ofbeldi. Það er ofbeldisfullur vinnustaður“.

„Þetta eru orð sem núverandi þingmaður lét falla í kynningu fyrir mögulega frambjóðendur til komandi alþingiskosninga,“ segir Gísli Rafn Ólafsson, frambjóðandi í prófkjöri Pírata til Alþingiskosninga 2021, í pistli sem birtist á Vísi í dag. „Þegar slík orð falla koma óneitanlega upp í hugann fréttir af slagsmálum í þingsölum erlendis og hin skelfilega árás inn í þinghús Bandaríkjanna fyrir nokkrum vikum. En ofbeldi er ekki bara líkamlegt heldur á það sér ýmsar birtingarmyndir sem oft geta verið alvarlegri en hnefahögg eða barsmíðar.“

Gísli segist hafa alist upp á pólitísku heimili en báðir afar hans voru þingmenn en á sitthvorum enda hins pólitíska litrófs. „Annar var stofnandi Kommúnistaflokks Íslands og hinn gallharður Sjálfstæðismaður,“ segir Gísli og útskýrir svo hvernig stemningin var milli þessara tveggja fjölskyldna.

„Fyrir utan hið upphaflega sjokk þegar móðir mín kynnti nýja kærastann fyrir foreldrum sínum, atvik sem minnti að vissu leyti á hina margfrægu kvikmynd Stanley Kramers, „Guess Who is Coming for Dinner“ frá 1967, þá upplifði ég aldrei neina andúð milli hægri og vinstri arms fjölskyldunnar. Þvert á móti ræddu afar mínir alltaf kurteisislega og málefnalega um stjórnmál líðandi stundar og báru mikla virðingu hvor fyrir öðrum.“

Gísli segir þessa lífsreynslu sína endurspegla að miklu leyti þá stjórnmálamenningu sem tíðkaðist á síðustu öld. „Með fáum undantekningum, gátu andstæðingar í stjórnmálum náð saman og fundið hinn gullna meðalveg sem mikilvægt var að þræða til þess að bæta hag fólksins í landinu,“ segir hann.

Þá segir Gísli að eitt besta dæmið um þetta hafi verið hin svokallaða Nýsköpunarstjórn en afi hans tók þátt í að stofna hana með Ólafi Thors árið 1944. Gísli vitnar síðan í fræga ræðu sem afi hans hélt þann 11. september árið 1944. „En ef við hins vegar förum nú að berjast af öllum mætti innbyrðis… þá verður lítið sem ekkert af þessu framkvæmt nú á næstunni, þá kaupum við matinn handa okkur erlendis frá fyrir innistæðurnar, á meðan við rífumst hér heima… og glæsilegasta tækifæri sem Ísland hefur haft til að verða atvinnulega sjálfstætt og velmegandi þjóðfélag væri glatað,“ sagði afi Gísla á sínum tíma.

„Kalla andstæðinga ljótum nöfnum og skemma“

Nú er staðan þó önnur samkvæmt Gísla. Hann segir stjórnmál undanfarinna áratuga einkannast af sívaxandi hatursræðu og skautun. „Stjórnmálamenn ala í auknum mæli á hatri og hræðslu við breytingar og þróun, og jafnvel öflugustu talsmenn kapítalismans eru fastir í viðjum fortíðarinnar og telja að orðið nýsköpun sé einungis nýyrði fyrir einkavinavæðingu,“ segir hann.

„Síðustu ríkisstjórnir og meirihlutinn á bak við þær á Alþingi leita æ sjaldnar eftir breiðri samstöðu um mikilvæg mál. Þetta sést einna best í því hversu seint stjórnarfrumvörp eru gjarnan lögð fram á hverju þingi. Það er oft ekki fyrr en á síðustu vikum þingsins að stór og mikilvæg frumvörp eru kunngjörð og þingmönnum minnihlutans er þannig gefinn stuttur tími til þess að setja sig inn í málin. Einstaka þingforsetar hafa jafnvel stundað það að gefa út dagskrá þingsins með sem stystum fyrirvara svo að þingmenn í minnihluta eigi erfiðara með að skipuleggja og undirbúa sig.“

Gísli bendir svo á það sem fer oft fram innan nefnda þingsins. „Það er í nefndum þingsins sem leitast á við að skapa breiðari samstöðu um þingmál, en því miður eru þær ekki alltaf skipaðar fólki sem er tilbúið að hlusta á rök annara og leita sátta. Sumir þingmenn, þvert á móti virðast fá hvað mest út úr því að geta sýnt fram á styrk sinn og vald með því að neita að hlusta og ræða mál af sanngirni. Enn aðrir nota þennan styrk og völd til þess að kalla andstæðinga ljótum nöfnum og skemma fyrir nefndarstörfum,“ segir hann.

„Hingað og ekki lengra!“

Gísli segir allt þetta vera andlegt pólitískt ofbeldi og að það eigi ekki heima á Alþingi. „Ef við látum það óáreitt og breytum ekki til hins betra mun ástandið einungis verða verra og leiða til enn skelfilegri atburða en þeirra sem við höfum upplifað á síðustu vikum í formi skotárása á skrifstofur flokka og heimili stjórnmálamanna,“ segir hann og bætir við að það sé hlutverk kjörinna fulltrúa og þeirra sem sækjast eftir því að taka þátt í stjórnmálum að segja  „hingað og ekki lengra!“.

Að lokum segir Gísli að það þurfi nýtt hugarfar í íslensk stjórnmál. „Við þurfum stjórnmálamenn sem trúa á samvinnu og vel upplýstar ákvarðanir. Við þurfum aukið samstarf milli flokka, óháð því hverjir eru í ríkisstjórn. Við þurfum aukna virðingu fyrir hvort öðru og ólíkum skoðunum. Við þurfum að geta rætt málin af sanngirni og sannfæringu án þess að láta hatrið sigra. Við þurfum ofbeldislaust Alþingi!“