Skráðir með lögheimili í húsinu en hafa aldrei búið þar – Ónæði af pósti og stefnuvottum
Í Nökkvavogi stendur lítið steinhús með skeljasandsáferð sem byggt var rétt eftir seinni heimsstyrjöld, nánar tiltekið árið 1949. Heildarstærð hússins er 193,3 fermetrar en það skipist í þrjú íbúðarrými. Guðný María Arnþórsdóttir býr í einni íbúðinni en önnur íbúð er í útleigu til konu sem hefur búið þar um nokkurt skeið. Þriðja íbúðin stendur tóm en hún var nýlega seld og er nýi eigandinn að gera hana upp. Það sem gerir litla húsið við Nökkvavog sérstakt er að þar eru tólf Litháar skráðir með lögheimili þegar þessi orð eru skrifuð. Að auki hafa tveir aðrir þar skráða búsetu samkvæmt Íslandspósti. Guðný María hefur ekki séð tangur né tetur af þessum mönnum og lýsir yfir furðu sinni á ástandinu, sem hefur valdið henni margvíslegu ónæði.
„Það hafa komið stefnuvottar í heimsókn í leit að einhverjum þessara manna en þeir hafa eðlilega gripið í tómt. Þá berst hingað talsvert af pósti sem aldrei er sóttur,“ segir Guðný María. Að hennar sögn var íbúðin sem var seld í útleigu en ekki til Litháanna sem skráðir eru í húsinu. „Þessir menn hafa aldrei búið hér og því skil ég ekki hvernig á þessu stendur. Það er eins og að það hafi spurst út að þetta væri heppilegt heimilisfang til að skrá sig og það hafi þessir einstaklingar gert,“ segir Guðný María.
Hún grínast með að hafa leitað að mönnunum undir rúmi og inni í skápum á heimili sínu án árangurs. Hún bendir hins vegar á að ákveðin réttindi fylgi lögheimilisskráningunni. „Ef þessir menn myndu gera sig heimkomna hér og ég myndi hringja á lögregluna þá væru hendur yfirvaldsins bundnar. Lögreglan getur ekki fjarlægt menn af lögheimili sínu,“ segir hún.
Erfiðlega hefur gengið að ná í þá einstaklinga sem eru skráðir til heimilis að Nökkvavogi 7 í Þjóðskrá. Eftir talsverða eftirgrennslan tókst aðeins að ná í einn einstakling og settu tungumálaörðugleikar talsverðan svip á samtalið. Kvaðst hann hafa fengið ráðleggingar frá fyrirtæki einu um að skrá sig í Nökkvavogi en síðan hefur hann dvalist í iðnaðarhúsnæði við Grandagarð. „Þetta hefur valdið mér margvíslegum óþægindum, sérstaklega af því að ég fæ engan póst. Ég er að flytja núna og er búinn að hafa samband við Þjóðskrá til þess að skrá mig á nýjan stað,“ segir maðurinn í samtali við DV. Þegar hann var spurður nánar út í hver hefði ráðlagt honum að skrá sig að Nökkvavogi 7 þá kvaðst hann ekki muna það.
Á dögunum vakti athygli þegar blaðamaðurinn Atli Már Gylfason skráði lögheimili sitt á heimili forseta Íslands að Bessastöðum. Það gerði Atli Már til þess að sýna fram á hversu auðvelt það væri fyrir einstaklinga að færa lögheimili sitt hvert sem er. Í framhaldinu hafði hann samband við Þjóðskrá Íslands með fyrirspurn um málið og fékk þá ábendingu frá forstjóra stofnunarinnar, Margréti Hauksdóttur, að hann hefði brotið lög um lögheimili með skráningunni en í fyrstu grein laganna segir: „Lögheimili manns er sá staður þar sem hann hefur fasta búsetu. Maður telst hafa fasta búsetu á þeim stað þar sem hann hefur bækistöð sína, dvelst að jafnaði í tómstundum sínum, hefur heimilismuni sína og svefnstaður hans er þegar hann er ekki fjarverandi um stundarsakir vegna orlofs, vinnuferða, veikinda eða annarra hliðstæðra atvika.“
Sagði Margrét að hún hefði undanfarin ár bent á mikilvægi þess að uppfæra kerfið sem heldur utan um þjóðskrána. „Þetta snýst í rauninni um það hvað tölvutæknin gerir okkur kleift. Við erum að vinna að endurgerð nýs kerfis fyrir þjóðskrána en við fengum í fyrsta skipti fjárveitingu til þess núna á árinu 2017. Þetta er eitthvað sem við höfum sett á oddinn hjá okkur,“ sagði Margrét.
Að hennar sögn berast örfáar tilkynningar á ári þar sem þinglýstir eigendur eru ósáttir við lögheimilisskráningu einhvers sem viðkomandi þekkir ekki. Þessar tilkynningar tengist ætíð rað- og einbýlishúsum. Ástæðan er sú að fjölbýlishús eru talsvert flóknari varðandi lögheimilisskráningar því allir íbúar í tilteknu húsnæði eru skráðir saman en ekki í tilteknar íbúðir. Í stóru fjölbýlishúsi eru því talsverðar líkur á að einhver sé þar skráður með lögheimili án þess að hafa nokkur tengsl við þinglýsta eigendur íbúða í húsinu.
