Sjóræningaklúbbur Nóbelskáldsins – Olían og Bíafra
Fæstir vita að Íslendingar og Grænlendingar hafa háð blóðugt stríð þar sem afhöfðun er daglegt brauð. Þetta stríð er þó hvorki háð á Íslandi né á Grænlandi heldur í smáþorpum í Nígeríu. Sagan er um margt lygileg en þó lýsandi fyrir þá ringulreið sem ríkir í mörgum Afríkuríkjum.
Sagan hófst á ólíklegum stað, Ibadan-háskólanum í vesturhluta Nígeríu árið 1952. Jafnvel furðulegri er sú staðreynd að það var Wole Soyinka sem hratt henni af stað en hann varð fyrsti svarti Afríkumaðurinn til að vinna Nóbelsverðlaun í bókmenntum árið 1986. Hann og sex aðrir félagar hans í háskólanum komu á fót bræðralagi sem nefndist Pyrates (Sjóræningjarnir).
Tilgangurinn með bræðralaginu var að brjóta upp hefðir sem höfðu myndast innan háskólans þar sem flestir vinguðust einungis við nemendur úr þeirra eigin ættbálki. Þá fannst þeim skólafélagar þeirra einnig líta of mikið upp til bresku nýlenduherranna. Deildir bræðralagsins voru opnaðar í fleiri háskólum landsins og í tvo áratugi áttu Sjóræningjarnir enga keppinauta.
Í upphafi áttunda áratugarins klofnaði Pyrates í tvennt eftir að nokkrum meðlimum var vikið úr bræðralaginu. Til urðu tvö ný bræðralög, Seadogs og Buccaneers. Mikil spenna myndaðist á milli þeirra og slagsmál brutust út við háskólana. Á níunda áratugnum spruttu ný bræðralög upp eins og gorkúlur víðs vegar um landið eins og til dæmis Svarta Öxin, Klanið og Víkingarnir.
Herforingjar landsins sáu tækifæri á borði og vígvæddu bræðralögin til að hafa hemil á róttækum nemendum skólanna. Þessi vopn notuðu þau hins vegar einnig í deilum sín á milli. Á þessum tíma fór einnig að bera á því að bræðralagsmeðlimir iðkuðu vúdú og farið var að tala um trúarreglur eða költ í því samhengi.
Skömmu eftir árið 1990 var orðið ljóst að bræðralögin voru komin ansi langt frá því sem Nóbelskáldið hafði hugsað sér þegar hann stofnaði Sjóræningjaklúbbinn sinn. Meðlimir eins bræðralagsins, Fjölskyldunnar, horfðu til ítölsku mafíunnar sem fyrirmyndar og starfsemin varð eftir því. Á þeim tíma var mörgum bræðralagsmeðlimum vikið úr háskólunum og því fluttist starfsemin að mestu leyti á götuna. Farið var að tala um költista, eða vúdú-glæpagengi.
Þessum gengjum fjölgaði með hverjum deginum. Hvítu Biskuparnir, Herramennirnir, Svarti sporðdrekinn, Trójuhestarnir, Annar sonur satans og Vinabandalagið voru meðal gengja sem spruttu upp. Eitt þeirra gengja sem urðu til á þessum tíma voru Hinir miklu víkingar í Fljótahéraðinu í suðausturhluta landsins þar sem búa um fimm milljónir manna. Leiðtogar þess stofnuðu dótturfélag, Íslendingana, sem varð að lokum öflugra en móðurfélagið.
Leiðtogi Íslendinganna var Tom Ateke og hann naut stuðnings samgönguráðherra Nígeríu við að vígvæða og byggja upp gengið. Að launum hjálpuðu Íslendingarnir flokki hans, PDP, að halda völdum í Fljótahéraðnu í aðdraganda kosninga árið 2003. Íslendingarnir voru þá ekki lengur gengi heldur skæruliðahreyfing. Hreyfingin varð ein sú öflugasta í héraðinu og beitti sér af hörku gegn andstæðingum sínum með árásum, nauðgunum og morðum.
Árin 1967 til 1970 geisaði blóðug borgarastyrjöld í suðausturhluta Nígeríu eftir að aðskilnaðarsinnar í Igbo-ættbálknum klufu sig frá landinu og stofnuðu eigið ríki, Bíafra. Þessi uppreisn var brotin á bak aftur á grimmdarlegan hátt af stjórnarhernum og um 100.000 manns féllu í átökunum. Talið er að á bilinu 1–2 milljónir Bíaframanna hafi soltið til bana eftir að landið var sett í herkví. Óánægja Bíaframanna var þó enn til staðar og íbúarnir kvörtuðu sáran yfir olíumengun, arðráni og skorti á uppbyggingu.
Árið 1998 hófust vopnaðir bardagar á svæðinu og Fljótahéraðið lenti í átökunum miðjum. Átök milli ýmissa stríðsherra og skæruliðahreyfinga brutust út og Íslendingarnir, undir stjórn Ateke, tóku þátt í þeim bardögum. Eftir áralanga bardaga gaf Ateke sig viljugur fram við stjórnvöld í höfuðborginni Abuja þann 1. október árið 2009 en sú uppgjöf var leikrit til að friða fólk á svæðinu. Íslendingarnir voru ekki leystir upp og bardagarnir á héldu áfram.
Um þetta leyti stigu nýir leikmenn inn á sviðið, Aswana-samtökin eða Grænlendingarnir, sem kröfðust þess að fá yfirráð yfir öllu Bíafra-svæðinu. Leiðtogi Grænlendinganna, Olomubini Kakarakokoro, betur þekktur sem Engin miskunn, gaf út yfirlýsingu sem byrjar svo:
„Ef ríkisstjórn Nígeríu samþykkir ekki skilmála okkar um allt svæðið við Níger Delta-fljót þá munum við sprengja Bonga-olíustöðina, Asaba-Onistha-brúna og allar aðrar brýr í suðurhluta landsins … til að byrja með“
„Ef ríkisstjórn Nígeríu samþykkir ekki skilmála okkar um allt svæðið við Níger Delta-fljót þá munum við sprengja Bonga-olíustöðina, Asaba-Onistha-brúna og allar aðrar brýr í suðurhluta landsins … til að byrja með.“
Því var fyrirséð að Grænlendingarnir, sem einnig stunda vúdú, myndu þurfa að kljást við Íslendingana, dyggustu stuðningsmenn ríkisstjórnarinnar á svæðinu. Költista-stríð var í vændum.
Hreyfingarnar lenda iðulega saman í opnum en fámennum bardögum og einnig eru árásir einstaka meðlima afar tíðar. Hreyfingarnar ráðast einnig á óbreytta borgara og fjölskyldur sem þær telja að styðji andstæðinga þeirra. Flestar þessar árásir eiga sér stað í litlum bæjum í Fljótahéraðinu þar sem löggæsla er lítil eða engin.
Ibaa er dæmi um bæ sem hefur lent sérstaklega illa í deilunum þrátt fyrir að herstöð sé á svæðinu. Árið 2014 réðust bæði Íslendingar og Grænlendingar inn í bæinn og drápu samtals tíu manns og særðu enn fleiri. Þremur árum seinna voru átta drepnir í bænum, þar af fimm Íslendingar. Helmingur þeirra sem voru drepnir fannst afhöfðaður.
Í maí 2016 féllu 19 manns í átökum hreyfinganna í bænum Idoha. Grænlendingarnir drápu fjögurra manna fjölskyldu og afhöfðuðu einn Íslending skömmu seinna. Íslendingarnir gerðu þá umsátur um Grænlendingana á svæðinu og drápu 15 þeirra. Allir íbúar bæjarins flúðu á meðan átökin áttu sér stað.
Sumir eru drepnir með sveðjum aðrir með byssum og sprengjum. En mörg drápin eru framkvæmd með frumstæðari aðferðum. Mjög algengt er að lík finnist með kramið höfuð eftir stóra steina eða steypuhnullunga. Kirkjur og samkomuhús lítilla bæja eru staðir sem verða iðulega skotmörk hreyfinganna og oft á sér stað vanhelgun tengd vúdú.
Þrátt fyrir að margar skæruliðahreyfingar og vúdú-gengi starfi á svæðinu hafa Íslendingarnir og Grænlendingarnir ávallt litið á sig sem höfuðandstæðinga. Stríðið milli þeirra hefur nú staðið yfir í mörg ár og ekki sér fyrir endann á því. Engar tölur eru til um heildarmannfall í átökunum.
