Guðmundur Steingrímsson, fyrrverandi alþingismaður, greinir frá óþægilegri lífsreynslu sem hann lenti í á dögunum í pistli sem birtist í Fréttablaðinu í morgun. Vandamál Guðmundar vörðuðu tækni og samfélagsmiðla. Hann var óvart farinn að deila hlutum á samfélagsmiðlum, sem hann ætlaði sér ekkert að deila. Hann segist hafa verið að tala við móður sína í símann þegar eiginkonan hans ópaði, en þá hafði hann deilt frétt um Jón Steinar Gunnlaugsson víðs vegar um samfélagsmiðla. Það varð til þess að Guðmundur panikeraði.
„Á dögunum lenti ég í óþægilegri lífsreynslu. Ég var að skoða Twitter í símanum mínum, eins og gerist og gengur, þegar móðir mín hringdi. Við töluðum stundarkorn um daginn og veginn, þar til allt í einu heyrðist óp í konunni minni sem sat í sjónvarpshorninu og var líka að skoða samfélagsmiðla. Hún hafði veitt því eftirtekt að ég var í þessari andrá — þegar ég var að tala við móður mína — að pósta frétt um Jón Steinar Gunnlaugsson lögmann, og hans umdeildu innlegg í þjóðfélagsmál, í gríð og erg inn á alls konar samtalsþræði á Messenger. Ég hafði póstað mynd af honum inn í þráð foreldra í skólanum, inn í þráð um hópverkefni í háskólanáminu mínu, til systur minnar og til ættingja í Bandaríkjunum. Það er skemmst frá því að segja að ég panikeraði, og þegar karlmaður á miðjum aldri panikerar út af tækni eru fyrstu viðbrögðin auðvitað þau að leita í vitfirrtu öngþveiti að lesgleraugunum. Eftir að hafa lokið símtalinu við móður mína í snatri sá ég í nokkuð skýrum fókus (gleraugun voru í skyrtuvasanum) hvað ég hafði gert.
„Hvað er í gangi?!“ hrópaði ég í taugaáfalli á miðju stofugólfinu. „Er ekki hægt að eyða svona!?““
Guðmundur segist hafa verið heppinn með að konan hans kunni betur á samfélagsmiðla en hann, og hún hjálpaði honum að eyða færslum hans með fréttum af Jóni Steinari. Þó var hann ekki hólpinn, en nokkru síðar hafði hann aftur deilt furðulegum hlutum í nokkra spjallhópa. Hreyfimynd af gæs að kroppa í mannshúð og mynd af leikkonunni Eddu Björg Eyjólfsdóttur. Aftur komst hann að þessu á meðan hann talaði í símann.
„Sem betur fer bý ég svo vel að mín unga eiginkona kann betur á samfélagsmiðla en ég. Af yfirvegun og fumleysi sýndi hún mér hvað ætti að gera. Hjartað í mér barðist þegar ég náði titrandi að eyða innlegginu af öllum þessum samtalsþráðum, eins fljótt og ég gat. Eftir stóð bara „Guðmundur Steingrímsson eyddi skilaboðum“.
Ég var hólpinn. Þetta var alls ekki þægilegt. Eftir stóð spurningin: Hvað gerðist? Hvernig stóð á því að ég póstaði þessu á meðan ég talaði í símann? Þetta varð mér mikill leyndardómur, en ég spáði ekki í þetta frekar. Ég taldi að þetta hlyti að hafa verið einsdæmi. Annað kom hins vegar á daginn. Nokkru síðar var aftur hringt í mig þar sem ég sat heima í stofu og skrollaði í símanum. Sem ég spjallaði í rólegheitum hrópar eiginkona mín aftur til mín úr sjónvarpshorninu.
Snarlega batt ég enda á símtalið. Ég leitaði lesgleraugna í adrenalínstresskasti dauðans. Í ljós kom að ég hafði póstað þrisvar sinnum hreyfimynd af gæs að kroppa í mannshúð, held ég, inn í samtalsþráð á Messenger um væntanlega fjallaskíðaferð. Og ekki nóg með það. Ég hafði einnig bætt landsfrægri leikkonu inn í þráðinn.“
Þá þurfti Guðmundur að komast að rót vandans, hvers vegna var þetta allt að birtast í hans nafni? Hann virðist vera búinn að komast að niðurstöðu, en skjárinn á símanum hans slökkti ekki á sér á meðan hann talaði í hann, líkt og á að gerast.
„Nú kaus ég að setja spilin á borðið. Engu var eytt. Gæsir fengu að vera. Leikkonan Edda Björg hafði gaman af því að vera áfram í þræðinum um stundarsakir og ég útskýrði fyrir hópnum að þetta hefði gerst á meðan ég talaði í símann. Brandarar um mig sem miðaldra fengu byr undir báða vængi.
Mér stóð hins vegar ekki á sama. Ég varð að komast að orsökinni. Mig grunaði að eyrað á mér hefði gert þetta. Ég gúgglaði. Í ljós kom að allir símar eru með innbyggðan nema sem á að slökkva á skjánum þegar hann er borinn upp að eyranu. Minn sími, einhverra hluta vegna, gerði þetta ekki. Eyrað á mér hélt því áfram á samfélagsmiðlum, að gera hitt og þetta og pósta alls konar dóti, á meðan ég talaði við vini og vandamenn.“
Að lokum veltir Guðmundur því fyrir sér hvað hefði gerst hefði hann deilt einhverju miklu verra. Hann hefði til dæmis óvart getað deilt einhverju rasísku, eða kvenhatri og hefði það svo ratað í fjölmiðla hefði mannorð hans beðið hnekki. Guðmundur veltir þá fyrir sér hvaða lærdóm hann geti dregið af þessum atvikum. Hann talar þá um að samtíminn einkennist af mikilli dómhörku, og þá megi fólk ekki gleyma því að oft eigi mál sér aðra hlið sem ekki komi fram.
„Líklega hefur mér tekist að laga þetta með því að endurræsa símann, en eftir stendur nístandi ónotatilfinningin. Hvað ef eyrað hefði póstað einhverju miklu verra? Á Twitter er alls konar hroðbjóður. Hvað ef eyrað hefði póstað rasistaskít? Hvað ef það hefði lækað kvenhatursógeð? Mun verra fólki hefði verið hægt að bæta við fjallaskíðaþráðinn. Ég get varla klárað þessar hugsanir.
Eyrað á mér hefði getað gjöreyðilagt mannorð mitt. Hefði eyrað póstað siðleysi eða lækað viðbjóð, sem jafnvel hefði ratað í fréttir, hefðu útskýringar mínar um tæknivandamál í símanum hljómað sem hjákátlegt og aumkunarvert yfirklór. Hver myndi trúa slíku rugli? Eyranu kennir illur þræðari. Guðmundur slaufaður.
Eftir stendur þó samt, að eyrað á fólki getur gert svona lagað. Lærdómurinn er í mínum huga þessi: Við lifum tíma sem einkennast mjög af dómhörku. Hún er oft skiljanleg og oft hljóta einstaklingar makleg málagjöld fyrir hegðun sína og orðræðu. En í öllu þessi ástandi er óendanlega mikilvægt að gleyma ekki því að yfirleitt á hegðun sér aðra hlið. Hið merkilega er að hin hliðin — jafnvel á málum sem manni virðast algjörlega kristaltær við fyrstu tilhugsun — er svo oft þannig, að maður getur á engan hátt ímyndað sér hana fyrir fram. Viljinn til að hlýða á hina hliðina, hversu ótrúleg sem hún er, má aldrei hverfa. Spyrja þarf: Gerði eyrað þetta?“
