„Því er morgunljóst að tölurnar fyrir árið 2017 eru verulega bjagaðar,“ segir Guðmundur Ingi Þóroddsson, formaður Afstöðu, félags fanga á Íslandi, í aðsendri grein á vef Vísis.
Tölur sem birtust á dögunum um fjölda fanga á Íslandi vöktu talsverða athygli, en samkvæmt þeim var hlutfallslegur fjöldi fanga á Íslandi árið 2017 sá minnsti í Evrópu árið 2017, eða 39 á hverja 100 þúsund íbúa.
Guðmundur Ingi segir að þessar tölur séu mjög bjagaðar. Vísar hann í frétt frá því í desember 2017 þess efnis að 580 einstaklingar biðu eftir að geta afplánað dóm sinn.
„Á sama tíma voru ekki nema um eitt hundrað dómþolar í fangelsum landsins vegna þess að búið var að loka Hegningarhúsinu í Reykjavík, Kvennafangelsinu í Kópavogi, viðgerðir stóðu yfir á byggingum Litla-Hrauns og fangelsið á Hólmsheiði var langt frá því að vera komið í fulla starfsemi. Því er morgunljóst að tölurnar fyrir árið 2017 eru verulega bjagaðar vegna plássleysis í fangelsum landsins á þessum tiltekna tíma og að uppsafnaður biðlisti eftir afplánun var gríðarlegur. Ef horft er á stöðuna eins og hún er í dag, þá eru 58 fangar á hverja 100 þúsund íbúa en talan væri töluvert hærri ef fleiri pláss væru fyrir hendi til að taka á móti dómþolum,“ segir Guðmundur í grein sinni sem ber yfirskriftina: Eigum við í alvöru að vera stolt?
Titill greinarinnar er vísun í orð Helga Gunnlaugssonar afbrotafræðings í Morgunblaðinu þann 20. janúar síðastliðinn. „Við eigum að vera stolt af þessu og halda í þetta kerfi,“ sagði Helgi í viðtalinu en tilefnið var einmitt lítill fjöldi fanga á Íslandi í samanburði við önnur lönd.
„Þetta eru orð sem koma svolítið spánskt fyrir sjónir sökum þess að fulltrúar Afstöðu sitja í nefndum á vegum stjórnvalda sem hafa það að markmiði að reyna bæta fangelsiskerfið og gera það manneskjuvænna. Mögulega má skilja orð Helga á þann veg að hann telji það þrepakerfi sem komið var á hér á landi vert til að vera stolt af og vissulega tekur Afstaða undir orð Helga um jákvæð áhrif þess að leggja áherslu á samfélagsþjónustu, opin úrræði og rafrænt eftirlit enda sýnir það sig að slík afplánun hefur sama fælingarmátt og innilokun auk þess sem endurkomutíðni eykst ekki,“ segir Guðmundur Ingi sem endar grein sína á þessum orðum:
„En á meðan þrepakerfið er oftar en ekki færiband úr geymslu yfir í glæpi þá er lítið til að hrópa húrra yfir. Ef kerfið væri aftur á móti nýtt eins og Afstaða, og fleiri, hefur lagt til þá væri endurkomutíðni lægri, ástandið í fangelsunum rólegra og mun færri fyrrverandi fangar í fangi velferðarkerfisins vegna örorku.“
