„Mér þykir vænt um Há­skóla Íslands. Ég er út­skrifaður frá Há­skóla Íslands, ég hef kennt við há­skóla Íslands, ég var í mörg á formaður í ráðgjafa­nefnd Verk­fræðdeild­ar Há­skóla Íslands. Í nær­fellt fjög­ur ár hef ég orðið vitni að af­greiðslu há­skól­ans á máli doktorsnema, af­greiðslu sem er með slík­um endem­un að ég fæ ekki orða bundist.“

Svona hefst pistill sem verkfræðingurinn Guðmundur G. Þórarinsson skrifar en pistillinn birtist í Morgunblaðinu. Í pistlinum segir Guðmundur Háskóla Íslands til syndanna vegna meðferðar skólans á nemenda nokkrum sem er þó ekki nafngreindur í pistlinum.

„Bygg­ing­ar­verk­fræðing­ur sem vann í 10 ár hjá virtri ráðgjafa­verk­fræðistofu í Banda­ríkj­un­um flutt­ist heim til Íslands með mjög góð meðmæli frá vinnu­veit­anda sín­um og fékk vinnu hjá Rann­sóknamiðstöð Há­skóla Íslands í jarðskjálfta­verk­fræði á Sel­fossi eftir að hafa unnið sem sjálf­stætt starf­andi verk­fræðing­ur. Eft­ir um árs starf hjá rann­sóknamiðstöðinni kom for­stöðumaður stofnun­ar­inn­ar að máli við verk­fræðing­inn og stakk upp á að hún ritaði doktors­rit­gerð um jarðskjálfta­álag á lagn­ir í jörðu. Eft­ir Suður­lands­skjálft­ann 2008 var slíkt álag á frá­rennslislagn­ir í Hvera­gerði mjög til umræðu.“

Guðmundur segir nemendann hafa hafist handa en nokkru síðar hafi for­stöðumaður­inn veikst og látist. „Hann hafði þá sent frá sér stöðurit þar sem hann sagði að um 30% doktors­rit­gerðar­inn­ar væri lokið. Nokkru síðar var laus­ráðinn Nepal­búi við há­skól­ann ráðinn leiðbein­andi við rit­gerðina. Doktorsnem­inn hafði þá fengið vilyrði um styrk frá Rannís, ca. 7-8 m.kr. sem sent var Verkfræðideild há­skól­ans til um­sýslu.“

„Var greini­lega und­ir þrýst­ingi frá deild­ar­for­set­an­um“

Guðmundur segir að neminn hafi þó aldrei fengið neitt greitt af styrknum. „Hún óskaði eft­ir að fá styrk­inn greidd­an mánaðarlega sem verk­taka­greiðslu. Ástæða þess var að hún hafði eytt veru­leg­um tíma og upp­hæðum í að fara yfir ljós­mynd­ir af lögn­um í Hvera­gerði frá síðasta skjálfta og þurfti að kosta smíði stálmóta til próf­un­ar á stein­steypt­um frá­rennsl­is­rör­um. Henni var tjáð að hún fengi ekki þenn­an kostnað dreg­inn frá skatti ef styrk­ur­inn væri greidd­ur út sem laun,“ segir hann í pistlinum.

„Deild­ar­for­seti verk­fræðideild­ar neitaði því þrátt fyr­ir for­dæmi um þannig meðferð styrks og vildi að hún hætti við til­raun­ir sem hún og leiðbein­andi höfðu talið nauðsyn­leg­ar og gert um skrif­legt sam­komu­lag. Varð af þessu veru­leg­ur nún­ing­ur milli nem­ans og deild­ar­for­set­ans. Nepal­bú­inn reynd­ist hafa lít­inn tíma eða áhuga á að aðstoða doktorsnem­ann. Hann tjáði doktorsnem­an­um að ef hún leysti ekki ágrein­ing­inn við deild­ar­for­set­ann kæmi hann ekki ná­lægt verk­efni henn­ar meira. Var greini­lega und­ir þrýst­ingi frá deild­ar­for­set­an­um sem átti erfitt með að fyr­ir­gefa doktorsnem­an­um ákveðna af­stöðu henn­ar.“

„Verk­fræðideild­in sá ekki ástæðu til að biðja nem­ann af­sök­un­ar“

Guðmundur segir að nemanum hafi á þessum tíma verið gert að taka miðbikspróf sem hún gerði og skilaði um 35 blaðsíðna ritgerð í júní árið 2017. „Síðan hélt hún áfram áhyggju­laus vinnu að rit­gerðinni án þess að fá vitn­eskju um niður­stöðu prófs­ins. Um viku eft­ir prófið sendi nem­andi inn út­drátt af grein á Evr­ópska jarðskjálftaráðstefnu, sem halda átti í Grikklandi sum­arið 2018. Útdrátt­ur­inn var samþykkt­ur og í fram­hald­inu skilaði nem­inn inn grein­inni og kynnti á ráðstefn­unni,“ segir hann.

„Fékk ekki próf­sýn­ingu þrátt fyr­ir ákvæði þar um í reglu­gerðum há­skól­ans. Í ág­úst 2017, rúm­um tveim mánuðum eft­ir próf­tök­una, til­kynnti skrif­stofa há­skól­ans henni bréf­lega að hún hefði fallið á próf­inu og í sama bréfi rek­in úr há­skól­an­um.“

Guðmundur segir að viku eftir prófið hafi styrknum sem neminn fékk verið skilað til Rannís. „Þá án henn­ar vit­und­ar og áður en niðurstaða prófs lá fyr­ir. Allt án þess að nem­inn gerði sér grein fyr­ir hvað væri að ger­ast,“ segir hann.

„Hún fékk eng­ar skýr­ing­ar og hófst nú þriggja ára viðleitni henn­ar til að rétta hlut sinn. Hún kærði þessa málsmeðferð til sér­stakr­ar kær­u­nefnd­ar, sem tók málið fyr­ir. Formaður nefnd­ar­inn­ar var Björg Thor­ar­en­sen, nú­ver­andi hæsta­rétt­ar­dóm­ari. Úrsk­urður kær­u­nefnd­ar­inn­ar var óvenju­leg­ur.“

Þá segir hann að í úrskurði kærunefndarinnar hafi komið fram að brotið hafi verið al­var­lega á doktorsnem­an­um, all­ar ákv­arðanir verk­fræðideild­ar­inn­ar væru felld­ar úr gildi og deild­ar­for­seta hafi verið falið að taka málið fyr­ir að nýju og fara að lög­um.

„Verk­fræðideild­in sá ekki ástæðu til að biðja nem­ann af­sök­un­ar eða taka neina af ákvörðunum sín­um upp.“

„Vænt­an­lega fyr­ir vel unn­in störf!!!“

Guðmundur segir að ólíklegt sé að Nepalbúinn hafi ákveðið sjálfur að leysa upp doktorsnefndina, skila styrknum og reka nemann úr náminu. „Yf­ir­menn verk­fræðideild­ar sem stöðugt lýsa því að þeir séu ekki van­hæf­ir við ákv­arðana­töku í mál­inu hljóta að hafa stýrt Nepal­bú­an­um,“ segir hann.

„Að þess­um þætti lokn­um fastréð verk­fræðideild­in Nepal­bú­ann og valdi hann sem vara­for­seta verk­fræðideild­ar­inn­ar. Vænt­an­lega fyr­ir vel unn­in störf!!!“

Segir prófdóminn hafa verið ritaðan af mikilli óvild

Guðmundur segir að þrátt fyrir að þekking hans á jarðskjálftaverkfræði sé takmörkuð hafi hann séð að prófdómur Nepalbúans var  ritaður af mikilli óvild. „Hann virðist hafa fengið öðrum doktors­nefnd­ar­mönn­um dóm sinn til und­ir­rit­un­ar og meðvirkni skil­ar árangri,“ segir hann.

„Doktorsnem­inn fór fram á að fá óháðan próf­dóm­ara skipaðan. Há­skól­inn vísaði mál­inu frá nefnd til nefnd­ar, sem all­ar tóku óheyri­leg­an tíma til úr­sk­urðar og það var ekki fyrr en umboðsmaður Alþing­is til­kynnti há­skólaráði að ráðið gæti ekki vísað slík­um ákvörðunum til lægra settra nefnda, að úr­sk­urður kom sem skyldaði há­skól­ann til að skipa óháðan próf­dóm­ara. Hafði málið þá gengið milli aðila í há­skól­an­um í rúm þrjú ár, þrátt fyr­ir stöðuga eft­ir­fylgni doktorsnem­ans“

Hann segir þá að það sé ljóst að verk­fræðideild­in hljóti að hafa haft veru­leg­ar áhyggj­ur af þessu máli og orðstír sín­um. „Skyldi maður nú ætla að æðsta mennta­stofn­un lands­ins mundi ganga þannig frá mál­inu eft­ir það sem á und­an var gengið, að ekki orkaði tví­mæl­is eða ylli ágrein­ingi um rétt­láta niður­stöðu.“

„Eng­inn rök­stuðning­ur fylg­ir“

Þegar hingað er komið við sögu segir Guðmundur að neminn hafi fengið virt­an pró­fess­or í jarðskjálfta­fræðum við há­skóla í Suður-Kali­forn­íu til að fara yfir prófúr­lausn sína. „Niðurstaða hans var að ein­kunn ætti að vera 7, ekki brillj­ans en vel staðið próf. Þannig var í vænd­um að dómi Nepal­bú­ans yrði hnekkt og öll aðkoma verk­fræðideild­ar að mál­inu yrði þeim stór­lega til vansa,“ segir hann.

„Verkfræðideild­in þráaðist þó við og skipaði sem óháðan próf­dóm­ara aðjunkt við há­skól­ann í Nepal sem hef­ur starfað sem prófess­or við há­skól­ann í Nepal meðan Nepal­bú­inn var þar, og er kunn­ingi, vin­ur, Nepal­bú­ans. Pró­fess­or þessi hafði unnið með Nepal­bú­an­um og starfs­manni rann­sóknamiðstöðvar­inn­ar á Sel­fossi að rit­un sex fræðigreina. Auðvelt er því að draga þá álykt­un að þessi Nepalaðjunkt væri vel kunn­ug­ur máli doktorsnem­ans, eft­ir vinnu með rann­sókna­stöðinni, máli sem verið hafði í brennidepli í miðstöðinni í þrjú ár. Aug­ljós­lega er þessi nýi próf­dóm­ari van­hæf­ur.“

Guðmundur segir að úrskurður þessa prófdómara hafi aðeins verið ein málsgrein þar sem fram kom að hann fallist á niðurstöðu Nepalbúans, sem Guðmundur segir að sé kunningi hans. „Eng­inn rök­stuðning­ur fylg­ir og doktorsnem­inn fær ekki að sjá slík gögn þrátt fyr­ir ákvæði há­skól­ans um próf­sýn­ingu.“

„Ætti að leiða til af­sagn­ar for­ystu­manna verk­fræðideild­ar“

Að lokum segir Guðmundur að hann hafi í mörg ár verið formaður siðanefndar VFÍ, Verkfræðingafélags Íslands, og að hann efist ekki andartak um að deild­ar­for­set­ar verk­fræðideild­ar og Nepal­bú­inn myndu hljóta veru­leg ámæli ef mál þetta færi fyr­ir siðanefnd­ir há­skól­ans og VFÍ.

„Þegar ég var í stjórn­mál­um var tals­verð umræða um að stjórn­mála­menn ættu ekki að koma að stjórn há­skól­ans né deild­um hans. Nú er mér ljóst að veru­leg hætta er á mis­beit­ingu emb­ætt­is­manna í þessu fá­menna, vina- og skyld­leika þjóðfé­lagi okk­ar. Menn virðast geta haft op­inn leik­völl fyr­ir skap­bresti sína. Opin umræða í okk­ar þjóðfé­lagi um mál sem þetta ætti að leiða til af­sagn­ar for­ystu­manna verk­fræðideild­ar,“ segir hann.

„Há­skól­inn verður að skipa óháðan próf­dóm­ara, ef til vill tvo, og leiða málið til lykta þannig að ekki verði ef­ast um rétt­læti og sann­girni.“