Alþýðusamband Íslands og Neytendasamtökin hafa ákveðið að leggjast sameiginlega á árarnar til að uppræta smálánastarfsemi. Þetta kemur fram í sameiginlegri tilkynningu samtakanna en þar segir að ætla megi að þúsundir einstaklinga og fjölskyldna hafi goldið það dýru verði að festast í neti smálánafyrirtækja, fyrirtækja sem „níðast skipulega á þeim sem höllum fæti standa.„ Þá segir að það sé velferðarmál að stöðva þessa starfsemi.

Hafa samtökin ákveðið að stofna baráttusamtök gegn smálánastarfsemi sem hafa það að markmiði að annars vegar aðstoða þolendur smálánastarfsemi og hins vegar að girða fyrir það að slík starfsemi fái þrifist. Meðal markmiða er að stofna málsvarnarsjóð fyrir þolendur smálána og þá sem hafa ofgreitt ólögleg lán, kortleggja hvaða fyrirtæki það eru sem þjónusta smálálafyrirtæki og auðvelda starfsemina og þrýsta á um að stjórnvöld axli ábyrgð og aðstoði þolendur með skipulögðum hætti.

„Það er óþolandi að fyrirtæki og fjármálastofnanir hafi séð sér hag í því að þjónusta og aðstoða smálánafyrirtæki. Þar má nefna CreditInfo sem hefur skráð ólögleg lán á vanskilaskrá og Almenna innheimtu ehf. sem innheimtir smálán af fordæmalausri hörku. Þá eru fleiri fyrirtæki og sem styðja við smálánafyrirtæki til skoðunar,„  segir í tilkynningunni.

Þá segir að Neytendasamtökin hafi um árabil háð þessa baráttu og safnað mikilli reynslu og þekkingu á umhverfinu sem fyrirtækin þrífast í og hversu áhrif smálánastarfsemi getur haft á líf einstaklinga og fjölskyldna. Vitnað er í könnun aðildarfélaga ASÍ meðal félagsmanna sinna þess efnis að 25% þeirra sem lenda í skuldavanda geta rakið orsökina til smálána.

Þau fyrirtæki, félagasamtök og einstaklingar sem vilja leggja baráttunni lið geta haft samband við: Breka hjá Neytendasamtökunum (breki@ns.is) og Auði Ölfu hjá Alþýðusambandi Íslands (auduralfa@asi.is).

Hér að neðan má sjá dæmi um sögur sem hafa borist samtökunum:

Einstæð móðir af erlendum uppruna í láglaunastarfi leitaði til Neytendasamtakanna. Bæði börn hennar eru langt leiddir fíklar. Dag einn bankaði maður með hafnarboltakylfu uppá hjá henni og skipaði henni að taka smálán til að greiða skuld annars barns hennar. Móðirin gerði það nauðbeygð, gat ekki staðið í skilum með ólögleg lánin og freistaðist til að taka ný lán til að greiða þau gömlu. Það gerði hún endurtekið þar til upphæðin var komin í þær þóknanlegar hæðir fyrir smálánafyrirtækin, sem lokuðu á hana og hófu gegndarlausa innheimtu með skefjalausum kostnaði. Við móðurinni blasir ekkert nema gjaldþrot.

Veikur maður á þrítugs aldri tekur 20.000 króna lán sem hann greiðir ekki á gjalddaga. Mánuðum síðar eru skuldfærðar rúmar 70 þúsund krónur af reikningnum. Heiðvirð félög skuldfæra á gjalddaga, en hlaða ekki kostnaði á lán og skuldfæra svo. Málið tekur svo á þolandann að hann fæst ekki úr rúmi svo vikum skiptir. 

Smálánafyrirtækin hafa skuldfært ólöglega af reikningum fólks

„Ég tók smálán árið 2018 að upphæð 20.000 kr. sem fór í gegnum bankareikninginn minn. Gat ekki borgað á tilsettum tíma og fékk eitt sms um að ég væri með ógreiddann reikning. Í mars 2019 eru allt í einu dregið af reikningi mínum í öðrum banka rúmar 70,000 án frekari aðvaranna.“

„Það er búið að senda mér allskonar frá hraðpeningar.is en ég get hvergi fundið út að það megi vaða í reikninginn hjá fólki og taka út peninga þegar hentar. Og einnig hef ég lesið skilmálana ansi oft en er ekki að komast að þeirri niðurstöðu að það megi.“

Almenn innheimta hótar fólki með vanskilaskrá og afhendir ófullnægjandi gögn

„Ég er bæði búin að hringja og senda tölvupóst og byðja um að fá allar upplysingar um mín lán og upphæðir enn þeir eru ekki búnir að svara. Ég hringdi í gær í Almenna innheimtu og talaði við mann sem sagði þá taka fólk af vanskilaskrá ef ég myndi borga helmingin af upphæðini og semja um rest. ég sagði nei takk og hringdi í ykkur“

„Ég tók nokkur smálán 2018, og lenti í vanskilum. samdi svo við Almenna innheimtu um greiðslur eftir að hafa lent á vanskilaskrá af því að eitt smálán fór yfir eindaga. Greiddi síðan um 280.000 kr. af ég veit ekki hversu hárri kröfu, og fæ ekkert yfirlit frá þeim, þrátt fyrir að hafa óskað eftir því oft. Fyrst var ég beðinn um að bíða eftir 30 daga úrvinnslu og svo beðinn um að senda skilríki.“

 „Ég bara gafst upp á að reyna að leita réttar míns því í öllum tölvupóstum og símtölum vísa alltaf allir á einhvern annan.“