Fjárútlátin minnst á meðgöngunni – Dagvistun stór kostnaðarliður fyrsta árið
Langflestir verðandi foreldrar vilja barninu sínu aðeins það besta en sé ætlunin að kaupa allt nýtt fyrir komandi erfingja getur kostnaðurinn hlaupið á hundruðum þúsunda, og allt upp í milljón krónur. Á meðan flestir geta verið sammála um að lítið barn þurfi fyrst og fremst næringu, ást og umhyggju eru hins vegar skiptar skoðanir á hvaða hlutir teljist nauðsynlegir eða ekki til að barnið þrífist sem best.
Oftast eru fjárútlátin minnst á meðgöngunni sjálfri en eftir að erfinginn kemur í heiminn bætast við óteljandi kostnaðarliðir, og ekki stendur alltaf til boða að fá hlutina lánaða, gefins eða keypta notaða á lægra verði.
Á vefsíðu Heilbrigðisstofnunar Suðurlands má finna lista yfir það sem nauðsynlegast er að eiga þegar barnið kemur í heiminn. Flestir kjósa að blanda saman notuðu og nýju og algengt er barnaföt séu látin ganga á milli fjölskyldumeðlima, systkina og vinahópa. Þá nýta margir sér erlendar vefverslanir og sölusíður á borð við Aliexpress, auk þess sem líflegur markaður með barnaföt og barnavörur er á bland.is og á hinum ýmsu sölusíðum á Facebook.
Í Finnlandi hefur tíðkast um áratugaskeið að nýfædd kríli fái gjöf frá samfélaginu; box sem inniheldur allt það helsta sem nýburinn þarf fyrstu mánuðina í lífinu. „Barnaboxin“ svokölluðu innihalda til að mynda útigalla, vettlinga og húfur, barnaföt og ábreiðu og einnig má nota þau sem rúm. Í boxinu er meira að segja að finna dömubindi, geirvörtukrem og brjóstapúða fyrir nýbakaðar mæður sem og smokka fyrir foreldrana.
Í dag geta foreldrar í Finnlandi valið um að fá peningastyrk eða barnsburðarpakka sem er hrein viðbót við hefðbundna fæðingarstyrki og fæðingarorlof. Barnsburðarpakkinn er með þeim hætti að allir eiga rétt á honum, óháð fjárhagsstöðu.
DV greindi frá því í mars á síðasta ári að sjö þingmenn úr þremur flokkum hefðu farið fram á þingsályktunartillögu um að fela heilbrigðisráðherra að skipa starfshóp til að kanna þörfina á og grundvöllinn fyrir opinberum stuðningi við verðandi foreldra í formi vöggugjafar sem innihaldi nauðsynjavöru fyrir ungbörn. Gjöfin yrði í anda þess sem gert hefur verið í Finnlandi.
„Með þessu móti mætti í senn tryggja nýfæddum börnum nauðsynlegan útbúnað og spara nýbökuðum foreldrum bæði fyrirhöfn og peninga sem kæmi sér sérstaklega vel fyrir þá foreldra sem hafa lítið á milli handanna,“ segir meðal annars í greinargerð.
Oft er hægt að spara tugi þúsunda með því að kaupa varninginn erlendis, þó svo að sendingarkostnaður og tollar bætist við verðið. DV greindi frá því í desember síðastliðnum að verðmunur á útsöluverði á Graco Junoir Maxi-barnastól á Íslandi og í Bretlandi væri allt að sjöfaldur. Bílstóllinn kostaði þá 4.940 krónur, tæplega 35 pund, í Argos í Bretlandi. Í versluninni Ólavía og Oliver kostaði stóllinn 35.990 krónur en viðskiptavinum Sjóvár bauðst þó að kaupa stólinn á lægra verði, eða 24.993 krónur.
Virðisaukaskattur á barnavörur hér á landi er 25 prósent. Til samanburðar má nefna að virðisaukaskattur á barnavörur í Bretlandi er aðeins fimm prósent. Lítið hefur orðið úr hugmyndum og efndum stjórnmálamanna undanfarin ár um að bæta kjör barnafjölskyldna með því að afnema tolla og lækka virðisaukaskattinn.
Sænski fatarisinn H&M hefur undanfarin ár haft þriðjungs markaðshlutdeild á barnafatamarkaðnum á Íslandi þrátt fyrir að reka ekki verslanir hér á landi. Líkt og alkunna er mun keðjan opna tvær verslanir hér á landi í ár og þá þriðju árið 2018.
Í dæminu hér fyrir neðan er miðað við foreldra sem eru að eignast sitt fyrsta barn og kjósa að kaupa að allt nýtt. Tekið er saman af handahófi verð á þeim hlutum sem finna má á lista Heilbrigðisstofnunar Suðurlands, úr völdum verslunum á höfuðborgarsvæðinu. Dýrasti hluturinn reyndist vera barnavagn af hinni vinsælu tegund Silver Cross en vagninn kostar tæpar 190 þúsund krónur hjá Draumahöllinni. Næstdýrasti hluturinn reyndist vera barnabílstóll frá versluninni Ólavía og Oliver en stólinn kostar 87.590 krónur.
