„Jóhannes er einn sá maður sem ég hef borið mesta virðingu fyrir á ævinni,“ skrifar fjölmiðlamaðurinn Egill Helgason í pistli á Facebook-síðu sinni þar sem hann minnist móðurbróður síns, Jóhannesar Ólafssonar, sem andaðist í Noregi í gær, 93 ára að aldri.
Egill fer í nokkrum orðum yfir stórmerka ævi frænda síns. „Hann ólst upp í Kína þar sem foreldrar hans voru kristniboðar, og eftir stúdentspróf fetaði hann sömu slóð, gerðist læknir og kristniboði í Eþíópíu. Hann var læknir í stórum héruðum þar sem var sáralitla læknisþjónustu að hafa. Hann vann baki botnu, skar og skar; Eþíópíumaður sem ég hitti einu sinni sagði að Jóhannes hefði verið goðsagnapersóna í lifanda lífi í Eþíópíu,“ skrifar Egill.
Hann telur það ómögulegt að henda tölu á hversu mörgum mannslífum Jóhannes bjargaði eða hversu mörgum einstaklingum hann læknaði og líknaði. Trúin hafi verið helsta stoð frænda hans í starfi sem var afar gefandi en kostaði líka margvíslegar fórnir, að minnsta kosti á mælikvarða vestrænnar efnishyggju. „Blessuð sé minning stóra bróður mömmu minnar – sem hún elskaði og dáði alla tíð,“ skrifar Egill.
Árið 2014 birtist í Læknablaðinu ítarleg umfjöllun um ævi Jóhannesar og er augljóst á innganginum að þar var enginn venjulegur maður á ferð. „Hann kom undir í Kína, fæddist í Noregi, ættaður úr Borgarfirðinum, lærði til læknis í Reykjavík og eyddi stærstum hluta starfsævinnar í sunnanverðri Eþíópíu“.
Í greininni er fjallað um hvernig foreldrar Jóhannesar, Ólafur Ólafsson kristniboði og Herborg Eldevik Ólafsson, hafi neyðst til að flýja störf sín í Kína vegna borgararstyrjaldar þar í landi haustið 1927. Flúðu þau til Noregs, heimalands Herborgar, og fæddist Jóhannes þar, í bænum Slettaune í Orkdal, snemma árs 1928.
Rúmu ári síðar hafði ástandið í Kína róast og þangað flutti fjölskyldan aftur og þar ólst Jóhannes upp til níu ára aldurs. Fjölskyldan fór síðan í lögboðið frí til Noregs árið 1937 en þegar ætlunin var að snúa aftur „heim“ til Kína var styrjöld skollin á eystra. Förinni var því heitið til Íslands og hér dvaldi Jóhannes næstu tvo áratugi.
Á menntaskólaárunum kynntist hann hjúkrunarnema frá Vestmannaeyjum, Áslaugu Johnsen, og þau opinberuðu trúlofun sína daginn sem hann varð stúdent, 17. júní 1949. Í umfjöllun Læknablaðsins kemur fram að Jóhannes hafi verið ákveðinn í að starfa sem kristniboði en Áslaug hafi verið örlagavaldur varðandi ævistarfið.
„Áslaug spurði af hverju ég færi ekki í læknisfræði, þar gæti ég orðið að liði í trúboðsstarfinu. Ég leit alltaf á þetta sem sama hlutinn. Í báðum hlutverkum var ég að þjóna og hjálpa fólki. Það bjó mjög sterkt í mér að starfa að trúboði og í Kína hafði ég séð hversu vel þetta tengdist því skólinn okkar var í nágrenni við sjúkrahús kristniboðsins þar,“ segir Jóhannes.
Eftir að hafa menntað sig sem læknir í rúman áratug hafi hjónin haldið á vit ævintýranna í Eþíópíu árið 1960.
Óhætt er að mæla með umfjöllun Læknablaðsins um Jóhannes en þar er fjallað ítarlega um feril hans og starfsævina í Eþíópíu og allar þær áskoranir sem þar komu upp, hungursneyðir og styrjaldir.
