Mikla athygli og almenna ánægju vakti tilboð Kára Stefánssonar, forstjóra Íslenskrar erfðagreiningar, til heilbrigðisyfirvalda rétt fyrir helgi, um að annast skimum í samfélaginu fyrir nýju kórónuveirunni. Bauðst Kári til að skima fyrir veirunni hjá fólki sem ekki hefur verið á tilgreindum hættusvæðum né í samskiptum við þá sem hafa dvalist á áhættusvæðum. Alma Möller landlæknir tók þessu tilboði fagnandi á blaðamannafundi Almannavarna, Landlæknis og Landhelgisgæslunnar á föstudag.

Í gær, laugardag, birtist tilkynning frá Kára þess efnis að Vísindasiðanefnd og Persónuvernd litu svo á að skimunin væri vísindarannsókn og því yrði ÍE að sækja um leyfi fyrir henni. ÍE ætlar hins vegar ekki að sækja um slíkt leyfi enda hefði aldrei staðið til að gera hér vísindarannsókn. „Þess vegna verður ekkert af okkar framlagi að þessu sinni. Þetta er endanleg ákvörðun,“ sagði í tilkynningu Kára.

Í gærkvöld bárust síðan fréttir þess efnis að Svandís Svavarsdóttir heilbrigðisráðherra ætlaði að beita sér fyrir því að af skimuninni gæti orðið. Í yfirlýsingu hennar sagði:

„Við landlæknir og sóttvarnarlæknir erum sammála um að tilboð Íslenskrar erfðagreiningar við þessar fordæmalausu aðstæður sé mikilvægt framlag til lýðheilsu og sóttvarna. Við viljum leggja okkar af mörkum til að af framlagi ÍE geti orðið og trúum því að það geti gerst hratt.“

Í annarri yfirlýsingu frá ÍE er það rækilega undirstrikað að fyrirtækið hefði ekki haft í hyggju að safna lífsýnum vegna skimunarinnar.

Staða málsins er óviss núna en umræður eru miklar. Rannsóknarblaðamaðurinn Helgi Seljan skrifar á FB um málið:

„Það er kærkomið að sjá að yfirvöld heilbrigðismála skuli ætla að henda öðru frá sér og bregðast við með fumlausri flýtimeðferð þegar vá steðjar að, eins og núna þegar Kári Stefánsson er rokinn í fýlu.“

Guðmundur Andri Thorsson, þingmaður Samfylkingarinnar, segir mikilvægt að greiða götu skimunarinnar en fylgja leikreglum um persónuvernd á sama tíma:

„Vísindasiðanefnd og Persónuvernd eru ekki starfrækt í því skyni að leggja stein í götu góðra manna sem vilja hjálpa almenningi. Þær framfylgja reglum sem eiga girða fyrir misnotkun á viðkvæmum persónuupplýsingum – jafnvel þótt slíkt misnotkun standi ekki til. Af fyrsta tilboði ÍE mátti ráði að til stæði að leggjast í vísindarannsóknir á lífssýnum sem lúta ákveðnum reglum og leyfisveitingum, í kjölfarið á skimuninni sem svo rausnarlega hafði verið boðin, og engum leyfum er háð. Nú hefur ÍE gefið út yfirlýsingu um að slíkt standi ekki til. Vonandi bera aðilar gæfu til að ráða saman fram úr þessu, okkur öllum til hagsbóta. Nú eru fortakslausir tímar að renna upp og þá er afar brýnt að fara, sem kostur er, eftir þeim leikreglum sem við höfum þróað til að gæta almannahagsmuna.“