„Það verða lík­lega ekki nátt­úru­öfl­in sem kné­setja byggðirn­ar og hrekja íbú­ana á brott. Miklu lík­legra er að mann­anna verk ráði úr­slit­um, íhlut­un lög­gjaf­ans, for­gangs­röðun gæða í þágu sér­hags­muna­hópa, fá­læti og hirðuleysi stjórn­valda.“

Þetta segir Guðjón S. Brjánsson, þingmaður Samfylkingarinnar, í aðsendri grein sem birt er í Morgunblaðinu í dag.

Þar skrifar Guðjón um náttúruhamfarirnar á Vestfjörðum og rifjar upp að í dag séu rúm 25 ár liðin frá snjóflóðinu í Súðavík.

„Snjóflóð féll á þorpið árla morg­uns og á ör­fá­um sek­únd­um var höggvið óbæt­an­legt skarð í hóp íbú­anna, 14 líf hurfu á braut. Þrátt fyr­ir trausta innviði og sterka eft­ir­lif­andi ein­stak­linga, þá hef­ur þorpið aldrei verið samt eft­ir.“

Lykt af hetjum

Guðjón var vistaddur tilfinningaþrungna athöfn í kirkjunni í Súðavík í síðustu viku. Þar áttu hann – og fleiri – einlægt samtal með nokkrum þeirra sem upplifðu þennan skelfinga atburð fyrir aldarfjórðungi.

„Ilm­ur­inn í kirkj­unni, mér fannst það vera lykt af hetj­um. Ég hugsaði með sjálf­um mér að það þyrfti lík­lega fólk eins og þau til að standa vörð um byggðina í land­inu, hafa trú á að það sé hægt. Missa ekki trúna þótt svipu­högg nátt­úr­unn­ar dynji á þeim aft­ur og aft­ur.“

Guðjón segir að erfiðar minn­ing­ar hafi svo enn frek­ar gert vart við sig í hug­um margra þegar stórt snjóflóð féll á Flat­eyri um sama leyti, fyr­ir rúmri viku.

„Eins og ógleym­an­legt er, þá féll flóð þar í októ­ber þetta sama ár með hörmu­leg­um af­leiðing­um, 20 þorps­bú­ar misstu lífið. Árið 1995 var því sann­ar­lega anno terri­bil­is á Vest­fjörðum. Varn­argarðar komu naum­lega í veg fyr­ir mann­tjón í þetta sinn en íbú­un­um var brugðið, þeir stóðu í þeirri trú að ör­yggi væri tryggt. Höfn­in var eyðilögð og all­ir bát­ar sokkn­ir.“

Sterk og lítt sýnileg öfl

Guðjón segir að Vestfirðingum sé í blóð borið að fást við krefjandi náttúruöfl, bæði til lands og sjávar. Umbunin og hvatinn að búsettu á svæðinu hafi verið fögur náttúruna, gjöfult land og fengsæl fiskimið.

„Það verða lík­lega ekki nátt­úru­öfl­in sem kné­setja byggðirn­ar og hrekja íbú­ana á brott. Miklu lík­legra er að mann­anna verk ráði úr­slit­um, íhlut­un lög­gjaf­ans, for­gangs­röðun gæða í þágu sér­hags­muna­hópa, fá­læti og hirðuleysi stjórn­valda. Það eru sterk og lítt sýni­leg öfl sem með klækj­um hafa leitt marg­ar rót­grón­ar sjáv­ar­byggðir í gapa­stokk­inn. Þrótt­mikl­ar byggðir í sögu­legu sam­hengi eru nú í stöðu bein­inga­manns gagn­vart fáum, öfl­ug­um auðhring­um sem Ísland í seinni tíð hef­ur alið af sér,“ segir hann.

Hann endar grein sína á þeim orðum að stór hópur stjórnmálamanna styðji óbreytta stefnu, það muni leiða fleiri byggðarlög í þrot og valda vaxandi mismunun.

„Fylg­is­menn þeirra sem hins veg­ar vilja sann­gjarna og eðli­lega nýt­ingu sam­eig­in­legr­ar auðlind­ar í haf­inu eru marg­ir á Alþingi. Þeir hafa sem leiðarljós mark­mið sjálf­bærni og hags­muni byggðarlaga. Þeir eru því miður enn of fáir en þeim mun fjölga. Það ger­ist í nýj­um kosn­ing­um til Alþing­is og er ekki tíma­bært að fara að und­ir­búa þær?“