Helgi Hrafn Gunnarsson, fyrrverandi þingmaður Pírata, hefur birt hugleiðingar um árásir Bandaríkjanna á kjarnorkuauðgunarstöðvarnar í Íran. Eru Íranir að þróa kjarnorkuvopn eða ekki og hvers vegna höfðu Ísrael og Bandaríkjamenn svona miklar áhyggjur af stöðunni?
Helgi byrjar á því í Facebook-færslu sinni að rekja að fyrst og fremst megi rekja stöðuna til þess að Donald Trump Bandaríkjaforseti rifti samkomulagi sem forveri hans, Barack Obama, hafði gert við Íran til að takmarka kjarnorkuáætlanir þeirra.
„Það var ein, og einungis ein ástæða fyrir því að Trump rifti því, sem er sú, að það var Barack Obama sem náði samkomulaginu fyrir hönd Bandaríkjanna. Ef í Bandaríkjunum væri forseti sem hefði hundsvit á heimsmálunum og væri ekki sjálfsmiðuð, afbrýðissöm frekjudolla, þá væri þessi staða ekki komin upp.
Þannig má allavega alveg sleppa því að þakka Trump fyrir, ef þessar árásir ná þeim tilætlaða árangri að hægja á kjarnorkuvopnaþróun Írans. Það hefði mátt ná betri árangri með því að sleppa því einfaldlega, að eyðileggja friðsömu lausnina.“
Helgi rekur að málið snúist í raun ekki um hvort Íran hafi verið að þróa kjarnorkuvopn eða ekki. Vissulega megi halda því fram að Íran hafi ekki verið að þróa einmitt núna vopn en á sama tíma sé augljóst að Íran var farið að auðga úran upp í mjög hátt hlutfall.
„Íran er ekki að þróa kjarnorkuvopn í þessum töluðu orðum í þeim skilningi að vera að búa til sprengju eða eldflaug til að senda hana á loft, en… Íran er að þróa kjarnorkuvopn í þeim skilningi að vera að undirbúa allt sem þarf til að búa til slík vopn með sem allra skemmstum fyrirvara.“
Úran kemur í tveimur samsætum í náttúrunni. Annars vegar er um að ræða U-238, sem er nánast allt náttúrulegt úran, og svo U-235 sem er aðeins um 1 prósent úrans í náttúrunni. Það er seinni samsætan sem er notuð í kjarnorkuvopn. Þegar talað er um að auðga úran er verið að auka hlutfall U-235 í úraninu.
„Úran þarf að vera mjög misjafnlega auðgað til að gera ólíka hluti með því. Til rafmagnsframleiðslu er almennt engin ástæða til að auðga það umfram 3-5%. Jafnvel til tilraunastarfsemi, svosem við þróun raforkuframleiðslu er engin ástæða til að auðga það upp í meira en 20%. Hið sama gildir um ýmis lækningatæki, það er engin ástæða til að fara yfir sirka 20% við gerð þeirra heldur. Til að búa til kjarnorkuvopn hins vegar, þarf að ná í kringum 90%.“
Auðgun úrans er tímafrekt verkefni og erfitt, en langerfiðast er að auðga það upp í 60 prósent. Eftir það er frekar auðvelt að koma því upp í 90%.
Íran hefur undanfarið verið að auðga úran upp í 60% og haldi því fram að um friðsama vinnslu sé að ræða. Helgi bendir á að það sé þó engin ástæða til að auðga úran í friðsamlegum tilgangi umfram 20% og því megi álykta að Íran sé að auðga úran upp í 60% svo það verði auðvelt og fljótlegt að fara upp í 90% og henda saman kjarnorkusprengju með sem minnstum fyrirvara.
„Hvenær sem aðstæður í heiminum bjóða upp á það, til dæmis næst þegar Ísrael, Bandaríkin og bandamenn þeirra verða of upptekin við annað.
Þetta er sumsé staðan. Íran er ekki að búa til kjarnorkuvopn í þessum töluðu orðum, en er bersýnilega að undirbúa sig undir að geta búið þau til mjög hratt þegar aðstæður heimila.“
Staðan sé því alvarleg og þá séu engir góðir valkostir í stöðunni.
„Ég er sjálfur ekki með lausnina miðað við stöðuna, enda svo sem bara leikmaður með þráhyggjukenndan áhuga á brjálæði og þvælu. Um þessar mundir einkennast þó heimsmálin full mikið af hvoru tveggja fyrir minn smekk, verð ég að segja.“
Mestu máli skiptir að fá Íran aftur að samningaborðinu, en Helgi segir erfitt að sjá slíkt fyrir sér á meðan menn eins og Donald Trump og Benjamin Netanjahú eru við völd.
