Fornleifafundur í sokknu skipsflaki við grísku eyjuna Antikyþera frá árinu 1901 hefur valdið fræðimönnum umtalsverðum heilabrotum síðan. Um var að ræða hlut úr bronsi, einskonar reiknivél, sem sagður var mögulega kominn úr smiðju sjálfs Arkímedísar og hefur búnaðurinn meðal annars verið kallaður fyrsta tölva sögunnar sem er athyglisvert í ljósi þess að búnaðurinn er meira en 2.000 ára gamall.

Eins og gefur að skilja var búnaðurinn í afar slæmu ásigkomulagi og þar að auki brotinn í marga hluta, sem sumir hverjir hafa aldrei fundist.

Talið hefur verið að búnaðurinn hafi verið notaður í flókna stjarnfræðilega útreikninga og því hefur hann heldur betur veitt fræðimönnum, listamönnum og jafnvel samsæriskenningasmiðum innblástur. Fræðimennirnir hafa reynt að skilja reiknivélina fornu til hlítar, listamennirnir hafa spunnið sögur í kringum fundinn, (til dæmis handritið af Indiana Jones myndinni Dial of Destiny) og samsæriskenningasmiðir eru sannfærðir um að hluturinn sé merki um heimsókn geimvera fyrir árþúsundum síðan.

En nú fullyrðir hópur argentískra vísindamanna frá Mar del Plata-háskóla að þeir hafi leyst gátuna. Vísindamennirnir teiknuðu reiknivélina fornu upp í tölvuforriti, giskuðu á þá parta sem eru týndir og bjuggu til nýtt eintak af henni. Niðurstaðan var sú að reiknivélin var vart nothæf því verkfræðin á bak við hönnuna gekk varla upp.

Niðurstaða vísindamannanna var því sú að hluturinn dularfulli væri í raun frekar leikfang en nothæf reiknivél.

Vissulega smá skellur fyrir áhugafólk um spennandi fornleifavísindi og sér í lagi samsæriskenningasmiði.

Blessunarlega er þó varnagli á niðurstöðunum. Í fyrsta lagi er ansi langsótt að svona mikil vinna og natni hafi farið í að smíða leikfang fyrir 2.000 árum síðan og síðan, eins og áður hefur komið fram, vantar ýmsa hluta tækisins. Þó vísindamennirnir hafi reynt að giska á hvernig þeir litu út og virkuðu þá þarf það ekki að vera alveg rétt.

Niðurstöðu vísindamannanna, sem lesa mér um hér, ríma þá að einhverju leyti við kenningar breska stjarneðlisfræðingsins Mike Edmunds, sem hefur haldið því fram að Antikyþera-reiknivélin hafi verið notað við kennslu og ekki virkað fyllilega sem flókin reiknivél.