Fyrr í mánuðinum var fyrirtaka í Héraðsdómi Reykjavíkur í máli konu með langt gengið krabbamein, sem stefnir Krabbameinsfélagi Íslands og Sjóvá-Almennum tryggingum og krefst þess að viðurkennt verði með dómi að stefndu séu skaðabótaskyld gagnvart henni vegna mistaka og vanrækslu við veitingu heilbrigðisþjónustu sem leiddi til líkamstjóns konunnar. Aðalmeðferð verður í málinu í haust. Lögmaður konunnar er Sævar Þór Jónsson hæstaréttarlögmaður.
Konan er um fimmtugt í dag en upphaf málsins má rekja aftur til ársins 2015. Konan, sem ávallt hafði verið heilsuhraust, fór í skoðun fyrir brjóstakrabbameini á vegum Krabbameinsfélags Íslands (KÍ) í janúar það ár vegna einkenna sem hún hafði fundið fyrir áður, en hún var með verki í hægra brjósti. Í skoðuninni uppgötvuðust blöðrur, svokölluð belgmein, í báðum brjóstum kopnunnar. Sérfræðingar sem komu að málum álitu að blöðrurnar væru ekki áhyggjuefni og væru þær góðkynja úlits. Var ekki talin ástæða til að stinga á blöðrurnar og taka sýni. Var konunni sagt að hún yrði boðuð í brjóstaskoðun að nýju eftir tvö ár, þar sem teknar yrðu nýjar myndir og bornar saman við myndirnar úr þessari skoðun.
Konan var síðan boðið í skimun hjá KÍ árið 2017 og kvartaði hún þá undan einkennum í brjóstum en var ekki skoðuð nánar og ekkert athugavert kom út úr þessari skimun. Næst var henni boðin skimun árið 2019 og minntist hún í þeirri skoðun á að hún væri með blöðrur í brjóstunum. Starfsmaður sem hún tjáði þetta sagði að myndirnar vegna skimunarinnar yrðu bornar saman við myndir fyrri skimana og skoðana. Niðurstaða skimunarinnar var að sú að ekkert athugavert hafi fundist. Er ekki að sjá á gögnum málsins að myndir úr skimuninni hafi verið bornar saman við myndir úr fyrri skimunum og skoðunum.
Konan segist hafa treyst KÍ og reynt að kveða niður áhyggjur sínar af brjóstunum. Seint á árinu 2019 fór hún til kvensjúkdómalæknis vegna óreglulegra blæðinga. Nefndi hún við hann blöðrurnar á brjóstunum og spurði hvort hún gæti treyst mati KÍ, þess efnis að ekkert væri athugavert við brjóstin. Taldi hann svo vera.
En í desember 2019 vaknaði konan upp við mikla verki í hægri öxl. Fékk hún tíma hjá heilsugæslulækni sem taldi hana vera með klemmda taug og ráðlagði henni að taka íbúfen í tíu daga. Henni batnaði hins vegar ekki og leitaði á ný til sama læknis í janúar árið 2020. Hafði hún þá verið með einkennin í hægri öxl í sex mánuði og verkjalyfin linuðu ekki þjáningarnar. Var hún send í myndatöku á öxl en ekkert óeðlilegt kom þar í ljós.
Verkirnir löguðust ekki og hún fór til bæklunarskurðlæknis sem taldi klemmdar taugar eða bólgur vera að hrjá hana. Fékk hún sterasprautu í öxl sem gerði ekki gagn og verkirnir minnkuðu ekki. Á næstu mánuðum versnaði konunni en var nokkrum sinnum neitað um að hitta lækni vegna COVID-faraldursins (konan bjó á landsbyggðinni). Voru verkirnir stundum svo slæmir að hún gat ekki hreyft sig.
Konan fór í segulómun á öxl í lok maí 2020 og í byrjun júní sama ár kom greining á myndunum. Var henni tjáð að æxlisvöxtur væri í öxlinni, sem væru meinvarpsgrunsamlegar breytingar. Annar sérfræðingur skoðaði myndirnar og sagði að svona æxli myndaðist ekki eitt og sér og spurði konuna hvort hún hefði orðið vör við eitthvað annað. Sagði hún honum þá frá blöðrunum í hægra brjósti og óþægindum vegna þeirra. Taldi sérfræðingurinn líklegt að meinið kæmi þaðan. Var konan send í frekari rannsóknir og myndatökur.
Hún var afar illa haldin og gat vart hreyft sig vegna bakverkja. Hún fór í rannsókn hjá Brjóstamiðstöð Íslands. Í byrjun júlí fékk hún þær fréttir að hún væri með illkynja æxli í hægra brjósti og að krabbameinið væri búið að dreifa sér í eitlana, í beinið í öxlinni, tvö meinvörp væru á tveimur stöðum á hryggjarliðum og tvö meinvörp í lunga. Samkvæmt gögnum frá Brjóstamiðstöð var stórt æxli í efri hluta hægra brjóstsins, talið vera að minnsta kosti 6 sm.
Konan fór í gegnum sex krabbameinslyfjameðferðir sem stöðvuðu vöxt meinsins tímabundið. Síðan tók við hormónameðferð sem gekk út á að draga úr sjúkdómnum og svelta krabbameinsfrumur. Í lok árs 2023 minnkaði virkni hormónameðferðarinnar með þeim afleiðingum að krabbameinsfrumurnar fóru af stað og að fjölga sér og dreifa. Hefur konan síðan þá verið mjög illa haldin og er með meinvörp út frá brjóstakrabbameininu í beinum, hryggjarliðum, lunga, mjöðm og lifur.
Konan telur að vegna vanrækslu og mistaka KÍ hafi greining á krabbameini hennar tafist með þeim afleiðingum að hún er núna með ólæknandi krabbamein. Gerir konan kröfu um bætur úr ábyrgðartryggingu KÍ hjá Sjóvá-Almennum tryggingum. Hún byggir kröfur sínar á því að hún hafi ekki fengið viðeigandi skoðun, eftirfylgni né réttar niðurstöður vegna skoðunar og skimana við brjóstakrabbameini hjá KÍ á árunum 2015 til 2019. Telur hún að vanræksla og mistök KÍ hafi verið saknæm. KÍ sé bótaskylt samkvæmt lögum um sjúklingatryggingu og samkvæmt almennum reglum skaðabótaréttar.
Konan telur að KÍ hefði átt að bregðast við athugasemdum hennar um einkenni í brjóstum með því að senda hana í frekari rannsóknir, ekki síst vegna belgblaðra sem fundust í brjóstum hennar, en ekki voru tekin sýni úr. En í stað þess að frekari rannsóknir væru gerðar var henni sagt að fylgjast sjálf með brjóstunum. Konan var í góðri trú um að hún hefði sinnt sínu enda höfðu allar niðurstöður vegna skimana og skoðana hjá KÍ verið þær að ekkert óeðlilegt hefði fundist.
Konan hefur orðið fyrir gífurlegu tjóni vegna þess sem hún telur vera vanrækslu og mistök KÍ. Hún er með ólæknandi brjóstakrabbamein og meinvörp eru víða, í eitlum, beinum, lunga, lifur, mjöðm og á tveimur stöðum í hryggjarsúlu. Hún hefur verið óstarfhæf frá því sjúkdómurinn var greindur og jafnvel fyrr. Hefur heilsa hennar verið afar slæm, sem lýsir sér í þrekleysi, skertri hreyfigetu, verkjum í baki, svefnleysi, öndunarerfiðleikum, ógleði, lystarleysi og svo mætti lengi telja.
Er það álit óháðs sérfræðings að orðið hafi alvarleg mistök við meðferð konunnar hjá KÍ og öðrum aðilum. Hið sama segir hins vegar ekki Embætti landlæknis. Konan sendi kvörtum til embættisins sem skilaði áliti fyrir skömmu og er niðurstaðan sú að ekki eru talin hafa átt sér stað mistök og vanræksla hjá Leitarstöð KÍ né öðrum heilbrigðisstofnunum sem konan leitaði til með einkenni sín áður en krabbameinið var loksins greint.
Hins vegar telur landlæknir að sóttvarnatakmarkanir vegna COVID-19 hafi líklega seinkað greiningarferlinu og sé það ekki ásættanlegt. Einnig telur landlæknir mikilvægt að upplýsingar álitsins verði kynntar stjórnendum Brjóstamiðstöðvar, sem tekið hefur við hlutverki Leitarmiðstöðvar KÍ hvað varðar skimanir fyrir brjóstakrabbameini, og liggi til grundvallar við uppfærslu á verklagsreglum, en nú eru faglegar leiðbeiningar um brjóstaskimun til skoðunar hjá landlækni. Brjóstamiðstöð er auk þess að vinna að endurbótum á verklagsreglum um framkvæmd skimana og sérskoðana brjósta, til dæmis hvað varðar tormetnar brjóstamyndir kvenna með mjög þéttan kirtilvef. Hafa leiðbeiningar við framkvæmd skimunar hjá þessum konum verið endurskoðaðar. Eins telur landlæknir mikilvægt að skoða spurningalista fyrir konur í skimun og hvort þær spurningar nái yfir öll einkenni eða áhyggjur sem konur kunna að finna fyrir.
