Lögmaðurinn Haukur Örn Birgisson skrifaði pistilinn Sannleikurinn þagna bestur? sem birtist í Fréttablaðinu í morgun. Þar ræddi hann um þöggun á þeim sem eru með „rangar skoðanir“. Hann segir að umræðan á Íslandi virðist vera að færast í þá átt.
„Það er ekkert auðveldara en að gagnrýna aðra. Og þá á ég ekki við í merkingunni að rýna til gagns, heldur niðurrif án uppbyggilegs tilgangs. Markmiðið er jafnvel að þagga niður í þeim sem hafa „ranga“ skoðun. Útiloka þá frá umræðunni. Margt bendir til þess að íslensk umræðuhefð sé á slíkri vegferð.“
Haukur minnist á kannanir sem gerðar hafa verið í Bandarískum háskólum sem sýna að nemendur óttist að tjá skoðanir sínar vegna ótta um að móðga aðra. Hann segir að þetta sé hættuleg þróun sem að muni stöðva skoðanaskipti. Hann segir að mörgum gæti þótt þróunin góð, en að oft reynist „rétttrúnaðurinn“ rangur.
„Kannanir í bandarískum háskólum sýna að tveir þriðju nemenda tjá ekki skoðun sína í kennslustund af ótta við að móðga samnemendur sína. Hræðslan við að vera fordæmdur er tjáningarþörfinni sterkari. Það er öruggara að þegja heldur en að eiga á hættu að vera sakaður um ranga skoðun eða nota óvart rangt orð til að lýsa henni. Þetta er hættuleg þróun enda eiga háskólar að kenna nemendum sínum gagnrýna hugsun.
Nú kunna sumir að telja þetta jákvæða þróun, þar sem fólk muni nú vanda orðalag sitt og taki ríkara tillit til aðstæðna annarra. Það er vissulega eitthvað til í því en það leiðir samt til þess að skoðanaskiptin hætta að fara fram. Til að styrkja skoðun, þá þarf að ögra henni. Svo má ekki gleyma því að rétttrúnaðurinn kann að reynast rangur – meirihlutinn hefur oft rangt fyrir sér. Við lærum ekki hvert af öðru ef stór hluti hópsins þorir ekki að tala.“
Að lokum fullyrðir Haukur að það sé mikilvægt að geta tjáð skoðanir sínar án þess að ummæli manns séu kölluð „hatursfull“. Hann segir að þessari aðferðarfræði verði að mótmæla.
„Það er mikilvægt að geta tjáð skoðun sína um menn og málefni án þess að ummælin séu kölluð hatursfull af þeim sem eru manni ósammála. Þeir sem þannig láta, gera það vegna þess að þeir vita að fólk hættir að þora að andmæla þeim. Slík aðferðafræði er ekki heillavænleg og verður að mótmæla.“
