Fjórtán ára piltur í Kópavogi varð fyrir fólskulegri líkamsárás af hálfu unglingspilta á aldrinum 15 til 17 ára fyrr í þessum mánuði. Myndskeið af atvikinu sýnir piltana ráðast á fórnarlambið með höggum og spörkum. Fram hefur komið í fjölmiðlum að fórnarlambið sé af erlendum uppruna og telur telur faðir hans ekki útilokað að ástæða árásarinnar sé útlendingandúð. Myndskeið af árásinni hefur verið í dreifingu á samfélagsmiðlum undanfarið og vakið mikinn óhug.
Einn af þeim ráðamönnum sem hafa tjáð sig um málið er Sigurbjörg Erla Egilsdóttir, bæjarfulltrúi Pírata í Kópavogi, en hún gerði árásina að umræðuefni á fundi bæjarstjórnar í Kópavogi á dögunum og kallaði eftir viðbrögðum bæjaryfirvalda. Sagðist hún hafa sent erindi til bæjarráðs með tillögu þess efnis að Kópavogsbær hefji átak gegn einelti og ofbeldi meðal ungmenna. Þá sagðist hún vilja kalla til fulltrúa frá lögreglunni til þess að ræða verklag þeirra þegar upp koma mál sem varða ofbeldi og mismunun meðal ungmenna.
Meðferðarúrræði fyrir afbrotaunglinga eru af skornum skammti hérlendis. Barn er einstaklingur undir átján ára aldri, bæði samkvæmt íslenskum lögum og barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna. Sakhæfisaldur á Íslandi er 15 ár og lúta börn á aldrinum 15 til 18 ára sömu lögum og fullorðnir sakborningar. Ýmis ákvæði í lögum kveða þó á um sérstaka meðferð í þeim málum þar sem um unga sakborninga er að ræða, en flest af þeim ungmennum sem hafa verið dæmd fyrir alvarlega glæpi á Íslandi hafa hlotið skilorðsbundinn fangelsisdóm. Í mörgum tilfellum hafa ungmenni verið send á meðferðarheimili. Lítið er þó um eftirfylgni og stuðning í kjölfarið.
Seinustu áratugi hafa komið upp nokkur alvarleg hópárásarmál hér á landi þar sem gerendurnir og fórnarlömb eru ungmenni undir 18 ára aldri. Dæmi eru um að fórnarlömb sitji upp með varanlegan skaða og jafnvel örkuml.
Þetta er hluti af stærri umfjöllun í nýjasta helgarblaði DV.
Árið 2016 átti sér stað hættuleg og alvarleg líkamsárás á bílaplani Langholtsskóla í Reykjavík. Fórnarlambið var unglingsstúlka, nemandi í Austurbæjarskóla, en hún hafði lengi mátt þola mikið einelti. Gerendurnir voru þrjár aðrar unglingsstúlkur en sú fjórða tók árásina upp á myndband sem síðar fór í umferð á samfélagsmiðlum. Árásin var með þeim hætti að stúlkan fékk skilaboð þar sem hún var spurð hvar hún væri stödd. Stuttu síðar mættu stúlkurnar fjórar og réðust á hana.
Á myndskeiðinu má sjá stúlkurnar lemja og niðurlægja fórnarlambið með hrottalegum hætti á meðan það liggur á gangstéttinni. Undir lokin heyrist ein úr hópnum segja: „Komum, þetta er nóg.“ Málið var kært til lögreglu en aðeins einn af gerendunum hafði náð sakhæfisaldri.
Eitt alvarlegasta tilfellið átti sér stað í október 1993. Þá varð 15 ára gömul stúlka, Guðrún Jóna Jónsdóttir, fyrir hrottalegri líkamsárás af hálfu þriggja stúlkna í miðborg Reykjavíkur. Stúlkurnar sátu fyrir Guðrúnu, réðust á hana með höggum og barsmíðum og misþyrmdu henni hrottalega. Guðrún og móðir hennar ræddu við DV í nóvember 2002 og þar sagði meðal annars:
Guðrún man allt sem gerðist þegar fólskuverkið var framið. Þær vinkonurnar voru að koma úr afmæli og ákváðu að kíkja aðeins í bæinn. Þar gerðist það. Bláókunnugar stelpur réðust á hana og héldu henni niðri á hárinu meðan þær spörkuðu i höfuð hennar.
„Ég var ofboðslega hrædd og hrópaði í sífellu: „Hættið þið. Eruð þið óðar?“ En það var eins og þær væru ekki mennskar.“
Guðrún Jóna lá meðvitundarlaus í öndunarvél í meira en mánuð eftir árásina. Þegar hún vaknaði kom í ljós að hún hafði hlotið varanlegan heilaskaða. Hún hefur verið bundin við hjólastól síðan og er með afar takmarkaða málgetu.
Lögregla taldi ekki sannað að þrjár stúlkur hefðu tekið þátt í árásinni á Guðrúnu, heldur tvær. Þær voru 14 og 16 ára á þessum tíma. Báðar voru þær farnar að neyta áfengis og fíkniefna. Sú yngri var ekki ákærð, enda undir sakhæfisaldri, en var hins vegar send á upptökuheimili. Henni tókst síðar meir að koma lífi sínu á rétta braut.
„Ég græt mig enn í svefn yfir því sem ég gerði. Ég hef þurft að lifa með þessu – og það hefur ekki verið auðvelt. Ég mun aldrei hætta að refsa mér fyrir þetta,“ sagði hún í samtali við Fréttatímann árið 2012.
Eldri stúlkan hlaut þriggja ára fangelsisdóm. Hún sat hins vegar aðeins inni í rúmt ár. Dómari við Hæstarétt skilaði sératkvæði og vildi skilorðsbinda dóm yfir stúlkunni. Tók hann fram að stúlkan hefði löngum búið við erfiðar heimilisaðstæður og „þurfi að horfast í augu við þá þungbæru staðreynd að hafa lagt framtíð 15 ára stúlku svo að segja í rúst í einu vetfangi.“ Sami dómari taldi það geta reynst henni skaðlegt og torveldað henni að takast á við vanda sinn í framtíðinni að sitja í fangelsi. Stúlkan sökk djúpt í neyslu áfengis og fíkniefna eftir að hún losnaði úr fangelsi. Hún svipti sig lífi árið 2012.
Árið 2009 kom upp annað hópárásarmál þar sem fórnarlambið var fimmtán ára stúlka. Gerendurnir voru sjö stúlkur á aldrinum 16 til 17 ára. Aðdragandi árásarinnar var sá að ein af stúlkunum taldi sig eiga óuppgerðar sakir við fórnarlambið og fékk það inn í bíl til að ræða málin. Við Suðurver settust sex aðrar stúlkur inn í bílinn og í framhaldinu var bílnum ekið upp í Heiðmörk en annar bíll ók á eftir þar sem unglingspiltur var undir stýri. Í Heiðmörk var stúlkan dregin út og ráðist á hana. Þrjár úr hópnum gengu hvað harðast fram og veittu stúlkunni meðal annars höfuðhögg. Stúlkurnar sjö óku því næst á brott með stúlkuna. Inni í bílnum héldu þær áfram að láta höggin dynja á andliti hennar. Stúlkan var loks skilin eftir við verslunarmiðstöðina Fjörðinn í Hafnarfirði og hótuðu stelpurnar henni lífláti en hún myndi kjafta frá árásinni. Stúlkan var með mikla áverka, illa útleikin í andliti, bólgin og skrámuð. Árásarstúlkunar sjö voru allar sakhæfar en undir lögaldri og því börn samkvæmt laganna bókstaf. Þrjár úr hópnum voru síðar meir dæmdar í þriggja ára skilorðsbundið fangelsi.
