Fjárfestingarleiðin svokallaða er mikið í umræðunni þessa dagana og sitt sýnist hverjum um ágæti þessarar aðgerðar, þar sem Seðlabanki Íslands gerði ríkum Íslendingum kleift að flytja gjaldeyri til landsins og kaupa íslenskar krónur með miklum afslætti. Þorbjörn Þórðarson gerir þetta að umfjöllunarefni sínum í leiðara Fréttablaðsins í dag sem ber yfirskriftina „Tvær þjóðir“.
Þorbjörn segir það „sjaldgæft í norrænum samfélögum að ríkisvaldið sjálft ýti undir ójöfnuð eða lagskiptingu samfélagsins með beinum aðgerðum.“ Engu að síður sé það svo að mati Þorbjörns að fjárfestingarleið Seðlabankans hafi verið til þess fallinn að ýta undir ójöfnuð í samfélaginu. Tilgangurinn með þessari aðgerð var að fá erlent fjármagn inn í hið lokaða íslenska kerfi vegna gjaldeyrishafta og losa um aflandskrónur. Þetta var hluti af því ferli sem losun gjaldeyrishafta var.
Aðilum sem þátt tóku í fjárfestingarleiðinni var boðið að kaupa krónur af eigendum aflandskróna á 20-30 betra verði en hið opinbera gengi Seðlabankans var á þeim tíma. Mikill fjöldi nýtti sér þetta tækifæri en til landsins komu 1100 milljónir evra til landsins í gegnum útboð á grundvelli fjárfestingarleiðarinnar á þeim þremur árum sem hún var í boði, frá 2012-2015.
Í Markaðnum í gær var sagt frá því að gengishagnaður þeirra sem nýttu sér þessa leið hafi verið 75,7 milljarðar króna.
Þegar upp var staðið voru það að miklu leyti efnaðir Íslendingar eða útlendingar með tengsl við landið sem nýttu sér úrræðið. Árið 2012 voru Íslendingar að baki 43 prósenta alls þess fjár sem kom inn í landið með fjárfestingarleiðinni. Það er á skjön við upphaflegan tilgang leiðarinnar eins og hún var kynnt af Seðlabankanum,
Frá því hefur verið greint í fréttum að til skoðunar séu fjögur skattsvikamál vegna flutninga á fjármagni með fjárfestingarleiðinni. Þorbjörn bendir auk þess á að sumir þeirra sem hagnast hafa um hundruðir milljóna króna í gegnum fjárfestingaleiðina hafa hlotið dóma í Hæstarétti fyrir efnahagsbrot og „opinber rannsóknarnefnd hefur staðfest að keyptu eignir af ríkinu með blekkingum eftir síðustu aldamót.“
Þótt markmið fjárfestingarleiðarinnar hafi verið göfugt er erfitt að skilja hvernig stjórnendur Seðlabankans hafi ekki áttað sig á hversu ósanngjarnt tæki þetta var til að ná settu markmiði og jafnframt þeim siðferðisbresti sem fólst í framkvæmdinni,
segir Þorbjörn og ítrekar það að Seðlabankinn hafi borið alla ábyrgð á þessu framtaki sem mismunaði fólki, venjulegt fólk var fast með krónurnar á Íslandi á meðan ríkt fólk gat flutt peninga hingað til lands með afslætti og græddu á tá og fingri þegar gjaldeyrishöft voru losuð.
Með fjárfestingarleiðinni ýtti Seðlabankinn enn frekar undir ójöfnuð í íslensku samfélagi og styrkti þannig stoðir þeirrar útbreiddu kenningar að í landinu séu tvær þjóðir. Efnuð forréttindastétt annars vegar og launafólk hins vegar.
