Í fyrramálið, föstudagmorgun, mun skipalest fimm herskipa og kafbáts undir forystu varðskipsins Týs sigla inn Hvalfjörð og á gamla herskipalægið við Hvítanes. Þar verður haldin minningarathöfn og blómsveig varpað í fjörðinn. Þetta er gert til að minnast skipalestasiglinganna milli Hvalfjarðar og Norðvestur-Rússlands í seinni heimsstyrjöld. Þetta voru hinar svokölluðu Íshafsskipalestir. Einnig er viðburðurinn til að minnast þess að nú í lok júní eru nákvæmlega 75 ár liðin síðan skipalestin PQ17 hélt frá Hvalfirði til Kólaskaga. Þeirra verður sérlega minnst sem létust í árásum þýskra herskipa og kafbáta á skipalestirnar, og annarra sem lögðu líf sitt í hættu við að koma björgum til Rússlands í stríðinu.
Afhroð skipalestar
Fyrir 75 árum stóð stríðið á austurvígstöðvunum sem hæst. Skipalestin PQ17 lenti í miklum hremmingum á leiðinni til Rússlands. Þjóðverjar gerðu linnulitlar árásir á flutningaskipin.
Það er viðeigandi að minnast sögu þessarar stærstu skipalestar bandamanna til Sovétríkjanna en hún lagði upp frá Hvalfirði í lok júní 1942. Á annað hundrað manns mætti örlögum sínum í Norður-Atlantshafi nokkrum dögum síðar en af 36 skipum komust aðeins 11 til hafnar,
segir Guðlaugur Þór Þórðarson utanríkisráðherra.
Tilhögunin verður þannig að freigátur frá Noregi, Hollandi, Danmörku, Bretlandi og norskur kafbátur koma inn í Faxaflóa árla morguns á föstudag. Þar mun varðskipið Týr mæta skipunum og leiða siglinguna inn Hvalfjörð þar sem flotinn siglir í einni röð inn fjörðinn. Áætlað er að minningarathöfn fari fram klukkan 9:45 á skipalæginu við Hvítanes. Sendiherrum allra þjóða sem eru með sendiráð hér á landi hefur verið boðið að taka þátt og fara með um borð í Tý, auk þess sem íslenskum fulltrúum er boðið auk fjölmiðla,
segir Bjarni Vestmann sendifulltrúi í Utanríkisráðuneytinu.
Þess má geta að saga Íshafskipalestanna og átakanna um þær er ítarlega sögð í bókunum „Dauðinn í Dumbshafi“ og „Návígi á norðurslóðum“ eftir Magnús Þór Hafsteinsson ritstjóra Vesturlands sem komu út fyrir nokkrum árum.
Magnús Þór og Guðjón Sigmundsson safnstjóri Hernámssetursins á Hlöðum eru meðal boðsgesta um borð í varðskipinu Tý sem fer fyrir skipalestinni. Að athöfn lokinni verður siglt til Reykjavíkur.
Viðamikil flotaæfing við Ísland
Koma erlendu herskipanna hingað til lands er vegna mikillar kafbátaeftirlitsæfingar á vegum Atlantshafsbandalagsins sem verður haldin hér við land 23. júní til 6. júlí nk. Árin 2012-2016 hafa árlegar æfingar af þessu tagi verið haldnar undan ströndum Noregs.
Æfingin, sem kallast „Dynamic Mongoose 2017,“ fer fram suður af landinu og er mjög umfangsmikil. Níu ríki Atlantshafsbandalagsins; Bandaríkin, Noregur, Frakkland, Þýskaland, Bretland, Danmörk, Kanada, Pólland og Holland taka þátt í æfingunni.
Þessi ríki leggja til fimm kafbáta, níu freigátur og eitt rannsóknarskip, auk 6 til 8 kafbátaleitarflugvéla og þyrla.
Ríflega tvö þúsund manns mun taka þátt í æfingunni sem er stærsta flotaæfing við Ísland um margra ára skeið.
Ísland er hluti af hinu breytta og flókna öryggisumhverfi sem við stöndum öll frammi fyrir. Þessi æfing er til marks um að sjónir bandamanna okkar beinast í auknum mæli að Norður-Atlantshafi og hún er því tímabær aðgerð til að styrkja eftirlit og greiningu á svæðinu,
segir Guðlaugur Þór Þórðarson utanríkisráðherra.
Ísland í stóru hlutverki
Ísland leggur til aðstöðu á öryggissvæðinu á Keflavíkurflugvelli og Landhelgisgæsla Íslands tekur þátt í æfingunni, m.a. með stjórnstöð á öryggissvæðinu á Keflavíkurflugvelli. Varðskipið Týr, flugvél gæslunnar og þyrlur munu taka þátt í þeim hluta æfingarinnar sem tengjast hefðbundnum verkefnum stofnunarinnar. Stjórn æfingarinnar verður flutt frá flotastjórn Atlantshafsbandalagsins í Northwood í Bretlandi til öryggissvæðisins á Keflavíkurflugvelli og verður það í fyrsta sinn sem þess konar æfingu er ekki stjórnað frá Northwood.
Helgina 23. til 25. júní, svo og í lok æfingarinnar, munu nokkur skipanna sem taka þátt í kafbátaeftirlitsæfingunni leggjast að bryggju í Reykjavíkurhöfn. Þá verður, í samvinnu við Varðberg, boðað til ráðstefnu um öryggis- og varnarmál á norðanverðu Atlantshafi þann 23. júní.
Birtist í landshlutafréttablaðinu Vesturlandi sem kemur út í dag:
