Fyrir liðlega einni öld tóku stéttastjórnmálin á síg skýra mynd á velli íslenskra stjórnmála. Bændaflokkur, verkalýðsflokkur og borgaralegt íhald skiptu með sér fylginu, og stéttirnar tókust á um nýtt Ísland.

Klofningur vinstra megin miðjunnar og sú breiða regnhlíf borgaralegra afla sem Sjálfstæðisflokkurinn um margt varð tryggði honum yfirburðastöðu í flokkakerfi 20. aldarinnar. Því veldi varð ekki ógnað fyrr en Samfylkingin varð til árið 1999, en nú er enginn flokkanna svipur hjá sjón.

Flokkakerfið er nú í fjörbrotum. Mið- og vinstri flokkanir margir, smáir og sundraðir og hið forna stórveldi sjálfstæðismanna keppir nú um að halda fjórðungsfylgi í stað 40% áður.

Kjósendur skipast í svipaða hópa og fyrr, að því er virðist. Þriðjungur kýs heldur til hægri en mikill meirihluti til miðju og vinstri aflanna. Ný nöfn um svipuð stefnumið breyta engu um  það. Hinsvegar er ljóst að umróti stjórnmála eftirhrunsáranna er fjarri því að vera lokið.

Sumpart rataði umræðan aftur í fyrri farveg stéttastjórnmálanna um skiptingu auðs og eignahald ríkisins á auðlindum og atvinnuvegum. Kannski að jafnaðarmenn sameinist á ný rúmri öld eftir stofnun Alþýðuflokksins undir merkjum hans eða til verði ný samfylking? Breiðara samflot á borð við það sem tryggði félagshyggjufólki yfirráðin fyrir Reykjavík með sigri Reykjavíkurlistans árið 1994.

Það er allavega ljóst að glímu gömlu flokkanna við vantraust og ný viðhorf er fjarri því að vera lokið. Skyndilega getur komið til Alþingiskosninga, svo veikt stendur ríkisstjórnin að það er tímaspursmál hvenær eitthvað gefur eftir. Því verða flokkarnir vinstra megin við Sjálfstæðisflokkinn að leggja deilur um dægurmál til hliðar og freista þess að ná saman um meginmálin. Skiptingu gæðanna og eignahald þjóðarinnar á auðlindum til sjós og lands.

Sameinuð getur félagshyggjublokkinn haft þau áhrif á Íslandi á 21. öldinni sem íhaldið hafði á þeirri 20. En til að það verði raunin þurfa smákóngar og drottningar að leggja hégómann til hliðar og hugsa stórt. Þá geta góðir hlutir gerst á ný.

Björgvin G. Sigurðsson, leiðari í Suðra.