Ef til vill sjá nýir þingmenn óljóst hvort eða hvernig störf hafa breyst á nýloknu þingi. Hvað sem því líður tel ég þingstörfin málefnalegri og heldur lausnarmiðaðri en oftast áður. Það kemur helst til í fastanefndum, líkt og Ásmundur Friðriksson hefur minnst á í grein í Suðra. Engu að síður hnykki ég á þeirri staðreynd að einhvers konar samræming, sátt og málamiðlanir í meirihluta þingmála er óraunhæfur kostur. Til þess eru pólitískar áherslur, hugmyndafræði og markmið flokka of ólík. Sem betur fer. Þjóðfélagsframvindan snýst um skýrar pólitískar áherslur á báða bóga, vel rökstuddar hugmyndir og andstæða afstöðu til ólíkra þjófélagshópa. Til verða átök um félagslegar úrlausnir eða markaðslausnir. Átök um virðingu fyrir hagsmunum 10-20% þjóðarinnar, sem ræður 2/3 hlutum eigna og fjár í landinu, eða virðingu fyrir hagsmunum allra hinna. Vissulega finnast svo tugir mála ár hvert þar sem þetta ekki gildir. Þau verðum við að vinna í sátt og með málamiðlunum.

Ríkisfjármálastefna, ríkisfjármálaætlun og loks fjárlög hvers árs (næst 2018) eru meðal stærstu mála þingsins. Þau smita yfir á aðra málaflokka og þá einnig umhverfis- og loftslagsmálin sem eru mér einna hugleiknust. Þau snúast í raun um vegferð allra jarðarbúa næstu áratugi. Við í VG, eins og aðrir flokkar stjórnarandstöðunnar, dæmum áætlunina sem lítt hæft plagg í opinberum rekstri. Það er vegna óljósrar framsetningar („svo undrum sæti“ svo vitnað sé í kafla í umsögn Sambands ísl. sveitarfélaga), ónógra töluupplýsinga um ramma tilvonandi fjárlaga og vegna allt of magurra framlaga í flesta 34 málefnaflokka. Þess utan gengur ekki upp að setja óbifanlegt þak á útgjöld og ætla hagvexti (eða niðursveiflu) að stýra framvindu heilsu-, mennta-, samgöngu- og velferðarmála og andófi gegn hlýnun loftslagsins.

Tugi milljarða króna má bæta við 700-800 milljarða árleg útgjöld ríksins með hnitmiðaðri skattheimtu meðal þeirra efnuðustu og fyrirtækja sem sýna mikinn hagnað eða nýta auðlindir okkar. Þá þýðir ekki að sífra um eina skattmilljón á mannsbarn. Það felur hvar skattana skal leggja á. Við tökumst ekki á við ofursykurneyslu Íslendinga með því að hamra aðeins á 40 kg neyslu á mannsbarn á ári.

Einkavæðingartilburðir stjórnarflokkanna stinga í augu. Þverbeygju í sjúkrahússrekstri, sem 70-80% þjóðarinnar andæfa, er rangt að taka án aðkomu þingsins. Hana er heldur ekki hægt að fela með því að kalla 5 daga spítala með skurðstofum starfstöð sérfræðinga í einkarekstri, eins og tannlækna, augnlækna eða lýtalækna. Einkavæðing skóla er í andstöðu við þorra fólks og öll sveitarfélög landsins eru á móti veggjöldum, í samrekstri hins opinbera og einkafyrirtækja á vegum úti. Það á auðvitað ekki við um jarðgöng, heldur þjóðvegi til og frá stórum þéttbýliskjörnum. Þessi átakaflötur var skýr í vetur og verður það áfram. Bolabrögð ráðherra við að skipa Landsréttardómara er áreiðanlega ekki heldur það sem þorri fólks vill sjá – löngu þreytt á þess konar vinnubrögðum.

Ferðaþjónustan er ekki sjálfbær en hefur réttilega sett sér mark að þróast þangað sem ábyrgur atvinnuvegur. Innan hans verður að taka upp aðgangsstýringu og aðferðir til þess að laða ferðafólk á nýjar slóðir, um leið og þolmörk staða, landsvæða, og landsins alls, eru metin, og þau sífellt aðlöguð aðstæðum. Gjaldtaka af ferðamönnum, svo sem komugjöld og þjónustugjöld ýmis eiga að vera fá, gegnsæ og falla að hluta til sveitarfélaga. Þessu tókst ekki að framfylgja nema að litlu leyti og hafði VG um margt forystu fyrir tilraunum til breytinga og aðrir andstöðuflokkar lögðu líka margt uppbyggilegt til mála. Mikilvægt er að muna að Ísland verður að vera land með fjölbreytta atvinnuvegi og stefna hraðar til hátækni og meiri menningarmiðlunar en nú gerist.

Auðlindanytjar og auðlindavernd eru tveir helmingar lífæðar landsins. Þar skerast pólitískar línur og þar liggur lykill að sjálfbæru Íslandi, hvað umhverfið, samfélögin og hag fólks áhrærir. Hægt miðar í rétta átt. Í ríkisfjármálaplagginu valda þær litlu töluupplýsingar sem birtast í einni línu aftast í kafla um umhverfismál miklum vonbrigðum. Þar eru þrjú ár með 1,6 milljarða króna viðbót samtals en tvö ár með 300 milljón króna niðurskurði. Þar undir falla t.d.  skógrækt, landgræðsla, endurheimt votlendis, byggingar gestastofa og margt sem lýtur á minni losun gróðurhúsagasa. Í ofanálag eru háskólar, náttúrufræðistofnanir og flokkurinn nýsköpun/rannsóknir, undir öðrum liðum, með of litlu viðbótarfjármagni í árin fimm. Þarna næst ekki fjármagn til að standa við Parísarsakomulagið, þegar þess er gætt að fjármálaáætlunin gildir í 40% tímans sem eftir er til 2030.

Hvað sem gagnrýni líður lék góður starfsandi langoftast um þingsali og -stofur, sérílagi á matstofu og göngum. Hraði í störfum er mjög mikill og vinnuvika mín ekki mikið undir 55-60 stundum að jafnaði. Þá munar miklu um frábært starfsfólk Alþingis (50-60 manns) og mismunandi virðulegan húmor sem léttir amstrið dag hvern.