Össur Skarphéðinsson skrifar grein í Fréttablaðið í dag, nei ekki um Evrópusambandið, heldur Norðurslóðir. Nýlokið er fundi Norðurskautsráðsins í Nuuk á Grænlandi.

Það er talsvert talað um gildi norðurheimskautssvæðisins þessa dagana – líka fyrir okkur Íslendinga. Sumir lifa í þeim draumaheimi að Bandaríkjamenn sjái eftir því að hafa farið frá Íslandi vegna þess að þá hafi þeir misst einhvern aðgang að svæðinu.

Valur Ingimundarson, prófessor og einn okkar helsti sérfræðingur í alþjóðasamskiptum, skrifaði grein um þetta í Skírni í vetur.

Hann komst að þeirri niðurstöðu að mikilvægi norðurslóðanna væri ofmetið.

Staðreyndin er nefnilega sú að það er langt í að siglingaleiðir kunni að opnast um svæðið, og þá verður það bara í stuttan tíma á ári. Aðalmálið í norðrinu núna er auðlindanýtingin og sú umhverfisvá sem hún getur haft í för með sér. Þar sitja Rússar, Kanadamenn, Bandaríkjamenn, Norðmenn og Grænland/Dammörk við borðið – vegna þess að landfræðilega eiga þau lönd sem liggja beint að norðurskautssvæðinu. Einkum gæti stafað mengunarhætta af olíu- og námavinnslu. Þar beinast augu manna ekki síst að Rússum sem eiga ógnarlanga strönd við norðurskautið. Íslendingar eiga ekki tilkall til þessara auðlinda.

Það er hins vegar vinsælt að tala um „norðrið“ núna vegna þess að það hentar í pólitískri baráttu samtíðarinnar.

Í endursögn á grein Vals í Morgunblaðinu skrifaði Karl Blöndal, aðstoðarritstjóri blaðsins:

„Valur telur að orðræðan um norðurslóðir hafi verið ýkt í fjölmiðlum, þótt pólitískur áróður – eins og þegar Rússar komu fyrir fána á botni Norður-Íshafsins – hafi flýtt fyrir norður- slóðastefnu Bandaríkjanna, leitt til harðra þjóðernisviðbragða Kanadamanna og átti þátt í að hleypa af stað hinu svokallaða fimm-ríkja ferli strandríkjanna. Gera verði fyrirvara við gagnrýnislausar hugmyndir um efnisleg gæði á grundvelli nýrra skipaleiða og viðskiptatækifæra vegna bráðnunar íss í Norður-Íshafi. Talið sé að Norður-Íshafið verði þakið ís mikinn hluta ársins þrátt fyrir áhrif loftslagsbreytinga. Auk þess vakni ýmsar spurningar um hvaða áhrif það hefði á umhverfið að Ísland yrði miðstöð alþjóðlegra siglinga.“