Menn eru að fetta fingur út í hugtakið fjórflokkarnir eða fjórflokkurinn.
Þetta er samt veruleiki í íslenskum stjórnmálum. Þau hafa í meginatriðum byggst upp á fjórum flokkum allan lýðveldistímann.
Sjálfstæðisflokknum – sem er óvenju breiður flokkur á hægri vængnum, nær að sameina í sínum röðum frjálshyggjumenn, miðjumenn, bændur og fólk sem getur jafnvel talist sósíaldemókratar.
Framsóknarflokkurinn – hann slæst milli þess að vera bændaflokkur og frjálslyndur flokkur eins og eru víða til í Evrópu.
Samfylkingin – sósíaldemókrataflokkur sem telur sig í hópi jafnaðarmannaflokka á Norðurlöndunum, að því leyti er Samfylkingin skilgetið afkvæmi Alþýðuflokksins, enda stefnumálin að flestu leyti lík, eins og Alþýðuflokkurinn er hún alþjóðasinnuðust íslenskra flokka.
Vinstri græn – í þeim flokki er þráður sem rennur í gegnum Alþýðubandalagið og Sósíalistaflokkinn en svo hefur verið bætt við áherslum á umhverfisvernd, sem er reyndar þróun sem varð meðal margra vinstri flokka eftir hrun kommúnismans.
Í raun hafa ekki orðið miklar breytingar á þessu kerfi. Nýir flokkar hafa komið og flestir horfið mjög snögglega. Í þingkosningum er það ekki stór hluti fylgisins sem flytur sig til – sveiflurnar hafa í raun verið furðu litlar. Varanlegasta breytingin síðustu ár er að krataflokkurinn hefur stækkað og fest sig í sessi sem næststærsti flokkurinn en Framsóknarflokkurinn hefur skroppið saman. Sjálfstæðisflokkurinn tapaði miklu í síðustu alþingiskosningum en margt bendir til að það sé einungis tímabundið.
Borið saman við Norðurlöndin felst sérstaða íslenska stjórnmálakerfisins meðal annar í því að hægri flokkurinn er óvenju stór, það er hann sem er hinn raunverulegi valdaflokkur, rétt eins og krataflokkarnir hafa verið á Norðurlöndunun. Sósíalistar voru alltaf mjög sterkir hér en sósíaldemókratar veikir – en með stofnun Samfylkingarinnar sigu loks framúr. Í eina tíð Alþýðubandalagið var yfirleitt stærra en Alþýðuflokkurinn.
Þetta er semsagt mjög lífseigt kerfi, lifði til dæmis af alþingiskosningarnar sem voru stuttu eftir hrunið. Sumir stjórnmálafræðingar hafa jafnvel talað eins og það sé inngróið inn í efðaefni þjóðarinnar. En kosningunum í gær kom fram stærsta ögrun sem þetta kerfi hefur orðið fyrir – og það náttúrlega vel hugsanlegt að það kunni að endurtaka sig í þingkosningum. Að þá geti nýtt framboðsafl kollvarpað kerfinu. Kosningarnar í gær sýna að það er hægt – þess vegna eru þær svo mikil ógnun við fjórflokkakerfið.
Það er heldur ekkert sem segir að fjórflokkurinn endurspegli strauma og stefnur í íslensku samfélagi, til dæmis í auðlindamálum, sjávarútvegi, landbúnaði, Evrópumálum, hvað varðar afstöðuna til ríkisrekstrar og einkarekstrar – nei, línurnar liggja mjög víða þvert á flokkana.
