Eins og staðan er virðist þátttaka í þjóðaratkvæðagreiðslunni vera heldur dræm eða um það bil helmingi minni en þegar kosið er til þings. Það er þá spurning hvort þáttaka nái að verða meiri en 50 prósent. Ég get vel upplýst að sjálfur fór ég og kaus í morgun.
En viðhorfin eru ansi ólík, ég ætla að birta tvö bréf frá lesendum sem túlka andstæðar skoðanir í málinu:
— — —
Bréf 1
Sæll Egill.
Í dag munu ákvæði 26. greinar Stjórnarskrár Íslands í fyrsta sinn – og
líklega síðasta – ná fram að ganga. Sögulegar rætur greinarinnar má að
minnsta kosti rekja til Rousseaus og frönsku byltingarinnar. Rousseau hélt
því fram að löggjafarvaldið tilheyrði almenningi og engum öðrum og allar
aðgerðir framkvæmdavaldsins væru, eða ættu að vera, lög. Þessar
staðhæfingar hvíla á þeirri forsendu Rousseaus að fullveldið verði hvorki
framselt né því skipt upp og að fullveldið sé aðeins framkvæmd
almannaviljans. Hann gaf ekkert fyrir það sem við nefnum fulltrúalýðræði.
Almannavilji Rousseaus er ekki það sem hver og einn vill útaf fyrir sig.
Almannavilji tekur mið af sameiginlegum hagsmunum en vilji hvers
einstaklings tekur mið af einkahagsmunum.
Flokkadrættir og sérhagsmunir spilla fyrir því að almannaviljinn nái fram
að ganga. „Til þess að tjáning almannaviljans komist vel til skila er því
mikilvægt að ekki sé til sérstakt samfélag innan ríkisins og að sérhver
borgari taki ákvarðanir eftir sannfæringu sinni.“ Kenning heimspekingsins
John Rawls um réttlæti á sér skíra samsvörun í þessari hugmynd Rousseaus,
þar sem hver einstaklingur tekur afstöðu án þess að vita nokkuð um hverjir
einkahagsmunir hans séu. Þannig myndu svonefndir kvótagreifar t.d. greiða
atkvæði um kvótakerfið án þess að hafa hugmynd um að þeir ættu kvóta. Rawls
talar um að greiða atkvæði bakvið tjald fávísi (e. veil of ignorance).
Í dag eigum við að hefja okkur upp yfir litla, eigingjarna og hégómlega
egóið og vera borgarar í samfélagi sem við öll berum ábyrgð á. Við eigum
að kjósa. Ekki út frá því hvort það komi Ólafi Ragnari eða Steingrími eða
Jóhönnu eða Sjálfstæðisflokknum eða Framsóknarflokknum vel eða illa, heldur
því sem við teljum í einlægni að komi samfélagi okkar vel. Sjálfum okkur og
eftirkomendum.
— — —
Bréf 2
Eftir allmikla umhugsun hef ég komist að þeirri niðurstöðu rökréttast sé að sitja heima á morgun. Fyrir því eru margar ástæður, bæði efnislegar, pólitískar og efnahagslegar og eru þessar helstar:
I Efnislegar:
Eins og staðan er nú, þar sem m.a. er búið að bjóða okkur tvö til þrjú vaxtalaus ár og lægri vexti en áður, kemur ekki til greina að segja já.
Nei þýðir hins vegar að lögin frá í fyrrasumar taka gildi og er Bretum og Hollendingum í lófa lagið að samþykkja nú fyrirvarana og láta okkur borga, m.a. 5.5% vexti frá
1. janúar 2009. Það þýðir um 100 milljarðar á þremur árum í vaxtagreiðslur einar og sér. Væri ég í þeirra sporum myndi ég samþykkja fyrstu fyrirvarana enda munu þeir væntanlega fá hærri endurgreiðslur þannig en að semja við okkur um það sem nú liggur á borðinu.
Af þessu sést að efnislega er spurningin í þjóðaratkvæðagreiðslunni á morgun sams konar og spurningin: Ertu hættur að berja konuna þína?
Ef þú segir nei ertu að viðurkenna að þú berjir hana ennþá en ef þú segir já ertu að játa að þú hafir barið hana en sért hættur því (í bili)!
II Pólitískar:
a) Pólitískir lýðskrumarar landsins hafa komið því inn hjá stórum hluta þjóðarinnar að með nei-i séum við að neita greiða skuldir sem við höfum sem þjóð ekki stofnað til. Því fer auðvitað fjarri því allir flokkar hafa sagst ætla að borga óreiðuskuldirnar og því snýst málið eingöngu um afborganir og vexti af þessum skuldum. Við erum því í þjóðaratkvæðagreiðslu um vexti og afborganir. Um leið og umheiminum verður þetta ljóst verðum við að alheimsathlægi og fleiri en Jónas Kristjánsson fv. ritstjóri munu sannfærast um vanmat Þráins Bertelssonar á gáfnafari þjóðarinnar.
b) Flestum er ljóst að neitun forseta á staðfestingu laganna byggðist fyrst og fremst á pólitískri nauðvörn hans og óvinsældum meðal þjóðarinnar og hefur ekkert með lýðræðisást að gera. Með því að fara á kjörstað er maður að lýsa yfir stuðningi við þennan málstað forseta. Þá erum við með því að taka þátt í þessu að lýsa yfir stuðningi við að einn maður ákveði að breyta stjórnskipan landsins þegar honum dettur slíkt í hug.
c) Alþingi nýtur nú trausts meðal 13% þjóðarinnar. Með því að fara á kjörstað er maður að lýsa yfir stuðningi við meðferð þess á málinu og þá einkum og sér í lagi framgöngu þeirra flokka sem stóðu að einkavæðingu bankanna o.fl. sem m.a. lagði grunn að hruninu og ICESAVE-málinu öllu. Mér er það ómögulegt.
III Efnahagslegar:
Í dag hafa komið fram fréttir um rúmlega 3% hagvöxt á síðasta ársfjórðungi 2009. Hann jafngildir um 50 milljarða aukningu á þjóðartekjum á ári. Óvissan og allt ruglið í kringum ICESAVE mun að öllum líkindum setja hagvöxt aftur í mínus á þessu ári þar sem hvert % er um 15 milljarðar. Vextirnar af ICESAVE verða því til langframa smáaurar miðað við tjónið sem tafirnar, atvinnuleysið, fólksflóttinn og óvissan veldur þjóðinni. Nýtt hrun verður þá líklegra en ella.
