Í fyrstu sýndist manni eins og Anders Breivik væri einsamall byssumaður, truflaður á geði, og það þyrfti kannski ekki tengja mikla pólitík við mál hans.
En þetta horfir öðruvísi við þegar líður frá hinu skelfilega ódæði hans.
Úr skrifum hans mál sjá mynd af manni sem liggur í hatursfullum málflutningi sem beinist gegn múslimum, femínistum og innflytjendum – gegn hinu opna samfélagi.
Breivik er afar vel heima í öllu þessu og birtir tilvitnanir út og suður. Hann á sér lærifeður sem prédíka hatur – jafnvel þótt þeir drepi ekki sjálfir. Það virðist ekki vera neinn skortur á slíku hatursáróðri, hvort heldur er í bókum eða á internetinu.
Breivik gekk hins vegar skrefinu lengra og fór að drepa fyrir málstaðinn. Í lýðræðissamfélögum vestursins er mikil helgi á mannslífum og þetta vekur almenna skelfingu. Árásir sem tengjast hægri öfgum og kynþáttahatri eru þó vel þekktar bæði í Evrópu og Bandaríkjunum. Þær gerast með reglulegu millibili. En árásarmennirnir eru fæstir jafn stórtækir og Breivik og Timothy McVeigh.
Brevik beinir sjónum fólks að illskunni og hatrinu sem þrífst í þessum kimum – við þurfum líklega að vera betur á verði gagnvart því. Hægri öfgamenn hafa sótt í sig veðrið hin síðari ár, flokkar sem boða tortryggni, þröngsýni og ótta hafa náð árangri í kosningum í ýmsum löndum. Og þeir hafa áhrif á stefnu annarra flokka og jafnvel ríkisstjórna.
