Samkennd er tilfinning sem við mennirnir eignum okkar tegund og erum furðulostnir þegar dýr sýna merki um slíkar tilfinningar. Þrátt fyrir það eru þess mýmörg dæmi meðal annarra spendýra að slíkar tilfinningar bærist innra með þeim. Yfirleitt beinist þessi samkennd þó að einstaklingum af sömu tegund en árið 2009 varð sjávarlíffræðingurinn Robert Pitman vitni að stórkostlegu atviki.

Weddel-selur barðist fyrir lífi sínu við Suðurskautslandið. Vaða af háhyrningum hafði gert árás og tekist að velta selnum af öruggum ísnum og í hafið þar sem dauðinn blasti við. Allt í einu kom hnúfubakur einn askvaðandi og ruddist inn í hóp háhyrninganna. Hann synti undir selinn, sneri sér yfir á bakið og synti upp þannig að selurinn hvíldi í öryggi á kviði hvalsins. Því næst synti hnúfubakurinn að næstu ísrönd og leyfði selnum að príla yfir í öruggt skjól.

Pitman og samstarfsmenn urðu forviða yfir þessu athæfi hnúfubaksins. Ekkert nema fórnfýsi virtist vaka fyrir spendýrinu ógnarstóra. Fullorðnum hnúfubökum stafar ekki, svo vitað sé, hætta af háhyrningavöðu en oft má finna sár og áverka á dýrunum sem greinilega eru eftir hina grimmu ættingja Keikós. Ekki fylgir sögunni hvort hetjan sem Pitman fylgdist með hafi orðið fyrir barðinu á svekktum drápshvölum.

Annt um líf annarra tegunda

Eftir að hafa fylgst með þessu ótrúlega athæfi hvalsins fóru Pitman og samstarfsmenn hans að safna gögnum um samskipti hnúfubaka og háhyrninga. Fimmtíu og fjórir sjónarvottar höfðu orðið varir við slík samskipti á árunum 1951 til 2012. Alls voru 115 tilvik skráð en greint var frá niðurstöðum Pitmans og félaga í nýjasta hefti Marine Mammal Science. Af þessum 115 tilvikum áttu 57 prósent sér stað að frumkvæði hnúfubakanna sem bendir til þess að þeir leiti sérstaklega uppi aðstæður þar sem þeir geta tekist á við háhyrningana. Í yfirgnæfandi fjölda þessari tilvika voru háhyrningarnir að veiða sér til matar og yfirleitt var um að ræða aðra tegund en hnúfubaka. Það bendir til þess að hnúfubökum sé annt um líf annarra tegunda en sína eigin.
Hvalirnir hafa sést bjarga sæljónum, tunglfiskum, selum og gráhvölum. Þá hafa hnúfubakarnir sést beita fjölbreyttum aðferðum við að berjast gegn háhyrningunum. Fyrir utan björgunina sem Pitman varð vitni að hafa hnúfubakar sést berja háhyrningana með bægslum sínum, elta þá uppi á ógnandi hátt og fæla þá í burtu með hávaða.

Niðurstaða vísindamannanna er sú að hnúfubakar séu varir um sig í kringum háhyrninga vegna þess að rándýrin ráðast gjarnan á kálfa hnúfubaka. Því sé það í eðli þeirra að ráðast til atlögu þegar háhyrningar gera sig líklega til þess að veiða sér til matar. Hvað rekur þá áfram þegar þeir átta sig á því að um sé að ræða aðra tegund en þeirra eigin er enn ráðgáta.