Óhætt er að segja að hinn vinstrisinnaði Bernie Sanders hafi sett mark sitt á bandarísk stjórnmál og haft mikil áhrif. Hann er mjög vinstrisinnaður á bandarískan mælikvarða og fer það illa í marga Bandaríkjamenn sem telja hann jafnvel vera kommúnista. Hann er ekki vinsæll meðal repúblikana og innan flokks hans, Demókrataflokksins, eru fleiri sem óttast hann en líkar við hann.
Sanders er svo sem ekkert unglamb en það var eiginlega fyrst á undanförnum árum að hann fór að vekja verulega athygli í Bandaríkjunum og utan þeirra. Hann hefur lengi setið á þingi fyrir Vermont-ríki eða frá 1991. Frá 2007 hefur hann setið í öldungadeildinni sem óháður þingmaður. Hann hefur þó átt í miklu samstarfi við demókrata á þingi alla tíð. Hann segist sjálfur vera sósíalisti og framfarasinni. Hann er þekktur fyrir gagnrýni sína á misskiptingu auðs og styður opinbert heilbrigðiskerfi fyrir alla. Hann styður verkafólk og réttindi þess, vill að foreldrar geti farið í launað fæðingarorlof, að fólk geti sótt sér ókeypis menntun og vill grípa til róttækra aðgerða í loftslags- og umhverfismálum. Hvað varðar utanríkismál vill hann draga úr hernaðarútgjöldum Bandaríkjanna og styrkja alþjóðlega samvinnu. Hann sóttist eftir að vera forsetaframbjóðandi Demókrataflokksins 2016 en laut í lægra haldi fyrir Hillary Clinton í forvali flokksins. Hann er þó ekki búinn að gefast upp og sækist eftir að verða frambjóðandi flokksins í forsetakosningunum 2020.
Hann fæddist í New York 1941. Foreldrar hans voru af pólskum, ungverskum og rússneskum gyðingaættum. Hann fékk snemma áhuga á stjórnmálum og hefur meðal annars skýrt það með þessum orðum í samtali við The Christian Science Monitor.
„Maður að nafni Adolf Hitler vann kosningar 1932. Hann sigraði og 50 milljónir manna létust í síðari heimsstyrjöldinni í kjölfar þessara kosninga, þar á meðal sex milljónir gyðinga. Það sem ég lærði sem lítið barn er að stjórnmál eru í raun mjög mikilvæg.“
Margir ættingja hans í hinu hertekna Póllandi voru myrtir í helförinni.
Áður en hann náði aldri til að láta að sér kveða í stjórnmálum gekk hann í skóla í Brooklyn, þar sem fjölskyldan bjó, og spilaði körfubolta af krafti. Hann sótti hebreskan kvöldskóla. Fjölskyldan hafði í sig og á en ekki meira en það, svo ekkert var um óþarfa á heimilinu. Þegar Sanders stundaði nám við James Madison-menntaskólann var hann fyrirliði hlaupaliðsins. Þar má segja að hann hafi hafið stjórnmálaferil sinn þegar hann bauð sig fram til nemendaráðs en náði ekki kjöri. Skömmu eftir að hann lauk námi lést móðir hans, aðeins 46 ára að aldri. Nokkrum árum síðar lést faðir hans 57 ára að aldri.
Sanders útskrifaðist úr stjórnmálafræðinámi við University of Chicago 1964. Sjálfur segist hann hafa verið miðlungsnemandi því skólinn hafi verið „leiðinlegur og tilgangslaus.“
En hvernig getur staðið á því að þessi þekkti stjórnmálamaður veldur stórum hluta af forystu Demókrataflokksins nánast martröðum? Sanders hefur árum saman staðið í stappi, svo ekki sé fastar að orði kveðið, við áhrifamikla einstaklinga innan flokksins. En það hefur ekki dregið úr vinsældum hans ef marka má skoðanakannanir því hann mælist með þriðja mesta fylgið af þeim sem sækjast eftir að verða forsetaframbjóðandi Demókrataflokksins. Samkvæmt tölum frá Real Clear Politics, sem reiknar meðaltal hinna ýmsu skoðanakannana, þá nýtur Sanders stuðnings tæplega 18 prósenta kjósenda demókrata. Elizabeth Warren, öldungadeildarþingmaður frá Massachusetts, mælist með aðeins meira fylgi, en Joe Biden, fyrrverandi varaforseti, mælist með um 30 prósenta fylgi. Það teljast auðvitað tíðindi í bandarískum stjórnmálum að yfirlýstur sósíalisti njóti svona mikils stuðnings og það hefur komið fólki víða um land á óvart en þó ekki í Vermont. Þar þekkja kjósendur vel til Sanders og þess sem hann stendur fyrir. Hann er sagður hafa hæfileikann til að geta talað við fólk eins og jafningi þess, ekki sem stjórnmálamaður. Það sé enga uppgerð að finna hjá honum.
Vermont er næstminnsta ríki Bandaríkjanna mælt í fjölda íbúa. Þar er fólk oft fullt efasemda í garð stjórnmálamanna og þess sem þeir segja. Fólk gleypir ekki við öllu sem stjórnmálamenn segja og því þýðir lítið fyrir þá að bulla eitthvað við kjósendur í ríkinu.
Áður en Sanders hellti sér út í landsmálin var hann virkur í sveitarstjórnarmálum. Hann bauð sig fram til borgarstjóra í Burlington, sem er stærsta borgin í Vermont, á níunda áratugnum. Hann vakti strax athygli fyrir hversu duglegur hann var við að vera innan um kjósendur og heilsa þeim og ræða við. Hæfileikar hans til að geta talað óundirbúinn við fólk falla vel í kramið hjá kjósendum í Vermont og hafa tryggt honum mikinn stuðning, einnig meðal fólks sem ekki styður sósíalíska stefnu. Sanders þykir gæddur góðri og mikilli skynsemi og það fellur kjósendum í Vermont vel og hika þeir því ekki við að styðja hann, jafnvel þótt þeir séu ekki á sömu skoðun og hann.
Hrein og bein framkoma hans og sjálfstæði hans tryggði honum góðan stuðning í baráttunni við Hillary Clinton 2016 en þá fékk hann 43 prósent atkvæða og hræddi Hillary og forystumenn Demókrataflokksins mikið.
Sanders á sér auðvitað gagnrýnendur sem telja ekki mikla innistæðu fyrir loforðum hans og segja hann fljóta áfram á loforðapólitík, loforðum sem ekki er hægt að standa við. Þar er helst nefnt til sögunnar að hann vill koma á sjúkratryggingakerfi fyrir alla og fella námslán niður. Hann hefur eignast óvini á leið sinni í gegnum stjórnmálin, ekki síst í Demókrataflokknum þar sem hann deilir leynt og ljóst við Clinton-vænginn og bandamenn hans.
„Hillary og ég eru algjörlega ósammála. Þannig er það,“ sagði Sanders í sjónvarpsviðtali fyrr á árinu þegar hann var spurður hvort hann myndi rétta út sáttarhönd til Hillary.
Það er almennur skilningur að margir í forystu flokksins vilji ekki sjá Sanders sem forsetaframbjóðanda flokksins á næsta ári. Hann er formlega séð óháður en býður sig samt sem áður fram í forkosningum flokksins. Haft hefur verið á orði að margir séu beinlínis hræddir við hann.
Í baráttunni við Hillary 2016 fékk Sanders mikinn stuðning frá grasrót flokksins og hafði mikil áhrif á flokkinn og breytti hinu pólitíska landslagi innan hans og hefur hann fært flokkinn til vinstri. Hann hefur veitt mörgum innblástur og kannski getur það komið honum sjálfum í koll í baráttunni um að fá útnefningu sem forsetaframbjóðandi að þessu sinni. Margir keppinauta hans hafa tekið hugmyndir hans upp á sína arma. Þar má nefna Elizabeth Warren sem hefur markað sér ákveðna sérstöðu með vel útfærðum pólitískum hugmyndum sem byggja sumar á hugmyndum Sanders. Warren er vel tengd inn í flokkinn, mun betur en Sanders, og hefur fengið mikla athygli í stórum fjölmiðlum með mikla dreifingu. Sanders nýtur hins vegar mun minni athygli fjölmiðla. Því hefur verið velt upp að ritstjórar taki Joe Biden og Warren fram yfir Sanders þegar kemur að umfjöllun um forsetaefni demókrata því þau séu betri kostur gegn Donald Trump, sitjandi forseta.
Sanders tókst harkalega á við Washington Post í ágúst. Honum þótti blaðið ekki fjalla nægilega mikið um hann og vísaði þar til eignarhalds netverslunarinnar Amazon á blaðinu.
„Ég tala í sífellu um skatta Amazon. Ég vildi því gjarnan fá að vita af hverju Washington Post, sem er í eigu Jeff Bezos sem á Amazon, skrifar ekki sérstaklega góðar greinar um mig. Ég veit ekki af hverju,“ sagði hann um stórblaðið. Talsmenn Washington Post, sem hefur einnig sætt mikilli gagnrýni frá Donald Trump, vísa þessu á bug.
Sanders er með sannkallaðan her aktífista í sínum röðum, fólk sem leggur mikið á sig fyrir Sanders og leggur honum til fé. Á öðrum ársfjórðungi safnaði framboð Sanders 18 milljónum dala sem komu frá um einni milljón gefenda. Um 99 prósent þeirra gáfu minna en 100 dollara til kosningasjóðsins. Yfirleitt safna bandarískir stjórnmálamenn háum fjárhæðum hjá nokkrum stórum stuðningsaðilum en Sanders leggur áherslu á að hann sé ekki háður neinum markaðsöflum og tekur því aðeins við lágum framlögum.
