Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfasdóttir, þingmaður Sjálfstæðisflokksins og fyrrverandi utanríkisráðherra, segir gegndarlausa auðsöfnun fárra á undanförnum árum vera ógn við heilbrigðan kapítalisma og lýðræðið.

Þetta kemur fram í pistli hennar í Morgunblaðinu.

„Auður þeirra einstaklinga sem standa efst í pýramída efnahagslífs heimsins hefur á undanförnum árum vaxið gríðarlega. Fyrir þrjátíu árum námu eignir ríkasta manns heims, Bills Gates, minna en 13 milljörðum dala en nú eiga nokkur hundruð meiri eignir en því nemur og ríkasti maður í heimi, Elon Musk, er talinn eiga nálægt 400 milljörðum dala. Þótt við hægrimenn trúum því innilega að góðum árangri við að mæta þörfum markaðarins megi fylgja efnahagsleg velsæld, þá er mikilvægt að muna að tilgangurinn með frjálsu markaðshagkerfi er ekki að gera örfáum einstaklingum kleift að auðgast algjörlega takmarkalaust heldur að samfélagið í heild njóti góðs af þeim ábata sem frjálst framtak einstaklinga getur borið með sér. Við sem skilgreinum okkur sem kapítalista ættum að hafa áhyggjur af því að þróun undanfarinna ára í heiminum sé líkleg til þess að grafa undan tiltrú á frjálst markaðshagkerfi. Þá er mikilvægt að minna á að helsta forsenda þess að markaðsfrelsið skili almenningi ábata er að á þeim vettvangi ríki ætíð hörð en sanngjörn samkeppni, sem er þó gjarnan það sem risar á markaði reyna eftir fremsta megni að komast hjá.“

Þórdís rifjar síðan upp fréttir síðustu daga af samningi Elons Musk við Tesla sem færir honum fjárhæðir sem eru svo háar að þær er vart hægt að gera sér í hugarlund. Hún segir síðan:

„Þessi ótrúlega auðsöfnun örfárra einstaklinga í kringum stærstu tæknifyrirtæki heims er ekki bara ógn við lýðræðið í Bandaríkjunum heldur um heim allan. Joe Biden hafði uppi varnaðarorð í kveðjuávarpi sínu til bandarísku þjóðarinnar þar sem hann sagði að ólígarkí sem ógnaði lýðræði, réttindum og frelsi væri að taka á sig mynd.“

Helsi tækninnar

Á sama tíma séu tæknifyrirtækin að skipta út mannlegum samskiptum og upplifn úr fyrir innantóma afþreyingu. Þau ógni mannlegri reisn:

„Tæknifyrirtækin bandarísku framleiða vörur, þjónustu og afþreyingu sem í vaxandi mæli einoka athygli okkar frá morgni til kvölds. Þessi tækni hefur það að markmiði að skipta út raunverulegri reynslu og mannlegum samskiptum fyrir stöðuga síbylju afþreyingar og gervitengsla í gegnum skjái og snjalltæki. Hún er hönnuð til þess að vera ávanabindandi og er auðveldlega hægt að nota til þess að dreifa stórskaðlegum áróðri í stafrænu umhverfi sem býður heim hættunni á heilaþvotti. Áhrifin á andlega og vitsmunalega heilsu fólks koma sífellt betur í ljós og þar bendir allt í sömu átt. Og sú átt er hættuleg mannlegri reisn.“

Viðnámið

Þórdís segir að hvorki íslensk yfirvöld né einstaklingar geti snúið þessari þróun við en okkur beri samt skylda til að spyrna við fótum og standa með mannlegri reisn.

„Við erum sjálfstæð og fullvalda þjóð, við erum frjáls og sterk og hér ríkir samfélagslegt traust en í því liggja ómæld verðmæti sem við verðum að varðveita sem samfélag. Styrkleikar okkar samfélags eru miklir og það er okkar að passa upp á þá; traust, frelsi, frjálsan markað, sköpunargleði, menningu og mannlega reisn.“