Þorsteinn Pálsson, þjóðfélagsrýnir og fyrrverandi forsætisráðherra, gerir þrumuræðu stjórnarformanns Icelandair á hluthafafundi félagsins á dögunum að umtalsefni. Steindór Úlfarsson, stjórnarformaður Icelandair, gagnrýndi þá harðlega umræðu um stöðu félagsins sem hann sagði vera byggða á litlu viti. Þorsteinn segir hins vegar að forsvarsmenn Icelandair verði að þola óþægilega umræðu hjá til dæmis stjórnmálamönnum og fjölmiðlum vegna þess að félagið sé nú orðið háð mikilli fjárhagsaðstoð ríkisins og lífeyrissjóðir landsmanna eigi næstum því helming í félaginu.

Í grein í Fréttablaðinu í dag bendir Þorsteinn á að eign lífeyrissjóðanna í Icelandair skapi hættu fyrir velferðarkerfið:

„Lífeyrissjóðir eiga nær helming félagsins í dag. Þeir eru stærsti hluti velferðarkerfisins í landinu.

Iðgjöld til sameignarsjóðanna eru í raun skattur. Fjármunir þeirra standa undir lögbundnum félagslegum réttindum almennings. Eignarhlutir sjóðanna í fyrirtækjum eru því fremur opinbert hlutafé en einkahlutafé.

Lífeyrissjóðirnir eru mikilvægir fjárfestar. En hinu má ekki gleyma að áhættan liggur í velferðarkerfi almennings. Ríkisbankarnir tveir eru í hópi stærstu lánveitenda félagsins. Áhættan af þeirri lánastarfsemi hvílir á öðrum hluta velferðarkerfisins.

Þessi áhætta verður ekki umflúin eins og málum er komið. Að sama skapi verður opinber almenn umræða um hana ekki heldur umflúin.“

Þorsteinn segir að fyrirtæki sem byggja að miklu leyti á áhættufjármagni frá velferðarkerfinu verði að þola lýðræðislega umræðu um starfsemi og stöðu sína. Umræðan sé óhjákvæmilegur fylgifiskur opinberrar fjármögnunar. Raunar vill Þorsteinn meiri umræðu um þessi mál:

„Satt best að segja er full þörf á meiri og dýpri pólitískri umræðu um þessi mál. Ádrepa stjórnarformannsins beinir athyglinni að því að opinber hlutdeild í áhættufjármagni fyrirtækja er ríkari á Íslandi en í öðrum markaðshagkerfum. Hugsanlega er hún komin yfir heilbrigðismörk.

Stjórnmálamenn og fjölmiðlar væru að bregðast hlutverki sínu í lýðræðissamfélaginu ef þeir ræddu ekki þessi álitaefni í þaula.“

Þorsteinn segir að stjórnvöld hafi stutt endurreisnaráform Icelandair vegna þess að þau séu skásti kosturinn. „En velferðarkerfið er að veði,“ segir Þorsteinn og að stjórnvöld og stjórnendur lífeyrissjóðanna þurfi að rökstyðja ákvarðanir sínar fyrir almenningi. Opinber umræða sé forsenda þessara ákvarðana.