„Það verða líklega ekki náttúruöflin sem knésetja byggðirnar og hrekja íbúana á brott. Miklu líklegra er að mannanna verk ráði úrslitum, íhlutun löggjafans, forgangsröðun gæða í þágu sérhagsmunahópa, fálæti og hirðuleysi stjórnvalda.“
Þetta segir Guðjón S. Brjánsson, þingmaður Samfylkingarinnar, í aðsendri grein sem birt er í Morgunblaðinu í dag.
Þar skrifar Guðjón um náttúruhamfarirnar á Vestfjörðum og rifjar upp að í dag séu rúm 25 ár liðin frá snjóflóðinu í Súðavík.
„Snjóflóð féll á þorpið árla morguns og á örfáum sekúndum var höggvið óbætanlegt skarð í hóp íbúanna, 14 líf hurfu á braut. Þrátt fyrir trausta innviði og sterka eftirlifandi einstaklinga, þá hefur þorpið aldrei verið samt eftir.“
Guðjón var vistaddur tilfinningaþrungna athöfn í kirkjunni í Súðavík í síðustu viku. Þar áttu hann – og fleiri – einlægt samtal með nokkrum þeirra sem upplifðu þennan skelfinga atburð fyrir aldarfjórðungi.
„Ilmurinn í kirkjunni, mér fannst það vera lykt af hetjum. Ég hugsaði með sjálfum mér að það þyrfti líklega fólk eins og þau til að standa vörð um byggðina í landinu, hafa trú á að það sé hægt. Missa ekki trúna þótt svipuhögg náttúrunnar dynji á þeim aftur og aftur.“
Guðjón segir að erfiðar minningar hafi svo enn frekar gert vart við sig í hugum margra þegar stórt snjóflóð féll á Flateyri um sama leyti, fyrir rúmri viku.
„Eins og ógleymanlegt er, þá féll flóð þar í október þetta sama ár með hörmulegum afleiðingum, 20 þorpsbúar misstu lífið. Árið 1995 var því sannarlega anno terribilis á Vestfjörðum. Varnargarðar komu naumlega í veg fyrir manntjón í þetta sinn en íbúunum var brugðið, þeir stóðu í þeirri trú að öryggi væri tryggt. Höfnin var eyðilögð og allir bátar sokknir.“
Guðjón segir að Vestfirðingum sé í blóð borið að fást við krefjandi náttúruöfl, bæði til lands og sjávar. Umbunin og hvatinn að búsettu á svæðinu hafi verið fögur náttúruna, gjöfult land og fengsæl fiskimið.
„Það verða líklega ekki náttúruöflin sem knésetja byggðirnar og hrekja íbúana á brott. Miklu líklegra er að mannanna verk ráði úrslitum, íhlutun löggjafans, forgangsröðun gæða í þágu sérhagsmunahópa, fálæti og hirðuleysi stjórnvalda. Það eru sterk og lítt sýnileg öfl sem með klækjum hafa leitt margar rótgrónar sjávarbyggðir í gapastokkinn. Þróttmiklar byggðir í sögulegu samhengi eru nú í stöðu beiningamanns gagnvart fáum, öflugum auðhringum sem Ísland í seinni tíð hefur alið af sér,“ segir hann.
Hann endar grein sína á þeim orðum að stór hópur stjórnmálamanna styðji óbreytta stefnu, það muni leiða fleiri byggðarlög í þrot og valda vaxandi mismunun.
„Fylgismenn þeirra sem hins vegar vilja sanngjarna og eðlilega nýtingu sameiginlegrar auðlindar í hafinu eru margir á Alþingi. Þeir hafa sem leiðarljós markmið sjálfbærni og hagsmuni byggðarlaga. Þeir eru því miður enn of fáir en þeim mun fjölga. Það gerist í nýjum kosningum til Alþingis og er ekki tímabært að fara að undirbúa þær?“