Óvissustig Almannavarna var virkjað í gær vegna jarðhræringanna á Reykjanesi, en landris hefur mælst á svæðinu í kringum fjallið Þorbjörn og þá hefur jarðskjálftahrina verið í gangi á svæðinu.

Í umfjöllun á vef Veðurstofunnar í gær kom fram að atburðarrásin hafi aðeins staðið yfir í nokkra daga og óvíst hvort hún leiði til frekari atburða sem hafa áhrif. Þó er bent á að landrisið hafi verið óvenju hratt, eða 3-4 mm á dag og í það heila 2 sentímetrar frá 21. janúar. Slíkur landrishraði hefur ekki mælst síðan nákvæmar mælingar á jarðskorpuhreyfingum á Reykjanesskaganum hófust fyrir tæpum 30 árum.

Í frétt á vef mbl.is í morgun kom fram að staðan á Reykjanesi í morgunsárið sé svipuð og hún var í gærkvöldi. Tíu skjálftar mældust á svæðinu seint í gærkvöldi og í nótt, sá stærsti 2,1 sem varð klukkan 23:06. Í fréttinni kemur enn fremur fram að komi til eldgoss gæti þurft að flytja fimm þúsund manns á brott. Það er íbúa Grindavíkur og starfsmenn Svartsengisvirkjunar og Bláa lónsins, að ógleymdum ferðamönnum á svæðinu.

Út frá þeim upplýsingum sem þegar liggja fyrir eru eftirfarandi sviðsmyndir mögulegar án þess að hægt sé að segja til um hver þeirra er líklegust eða hversu hratt atburðarásin mun þróast. Rögnvaldur Ólafsson hjá almannavarnadeild ríkislögreglustjóra segir við mbl.is að líklegast sé að kvikusöfnun ljúki eða haldi áfram án þess að dragi til tíðinda. Viðbragðsáætlanir miðist þó við að menn búi sig undir hið versta. Hér að neðan má sjá hugsanlegar sviðsmyndir vegna jarðhræringanna á Reykjanesi:

Ef landris stafar af kvikusöfnun:

• Kvikusöfnun hættir mjög fljótlega án frekari atburða.
• Kvikusöfnun heldur áfram á sama stað og hraða  í einhvern tíma án þess að til stærri atburða komi
• Kvikusöfnun heldur áfram og leiðir til gangainnskots
• Kvikusöfnun heldur áfram og leiðir til gangainnskots og eldgoss (hraungoss á sprungu).
• Kvikusöfnun veldur jarðskjálftavirkni með stærri skjálftum á þessu svæði (allt að M6)

Ef landris stafar ekki af kvikusöfnun:

• Landrisið gæti valdið eða tengst frekari skjálftavirkni og þar með hugsanlega stærri skjálftum á þessu svæði (allt að M6).

Í umfjöllun Veðurstofunnar er bent á að dæmi séu um hraungos úr sprungum á svæðinu á 13. öld. Landrisið mælist á flekaskilum og innan eldstöðvakerfis Svartsengis sem er ýmist talið sjálfstætt eldstöðvakerfi eða talið vera hluti stærra kerfis sem kennt er við Reykjanes.

„Síðast gaus í kerfinu í Reykjaneseldum sem stóðu yfir með hléum á tímabilinu 1210-1240 en á því tímabili gaus nokkrum sinnum þar af urðu þrjú eldgos í Svartsengiskerfinu. Eldgosin voru hraungos á 1-10 km löngum gossprungum en engin sprengigos eru þekkt í Svartsengiskerfinu. Stærsta gos í hrinunni á 13. öld myndaði Arnarseturshraun (um 0,3 km3 og 20 km2). Algengast er að gos af þessari gerð standi yfir í nokkra daga, uppí nokkrar vikur,“ segir í umfjölluninni.

Þá segir að jarðskjálftavirkni sé mjög algeng á svæðinu og tengist flekahreyfingum, jarðhitavirkni og hugsanlega innskotavirkni. Stærstu skjálftar sem mælst hafa á vesturhluta Reykjanesskagans eru um 5,5 að stærð. Íbúafundur verður haldinn í íþróttahúsinu Grindavík kl. 16 í dag, mánudag 27. janúar, þar sem vísindamenn frá Veðurstofunni og Jarðvísindastofnun munu gera grein fyrir stöðunni auk fulltrúa frá almannavarnadeild ríkislögreglustjóra og lögreglustjóranum á Suðurnesjum.