Umhverfismál hafa verið áberandi í deiglunni síðastliðið ár og mörgum orðið hugleikið að ná að minnka kolefnisspor sitt til að leggja sitt af mörkum í loftslagskrísunni sem nú ríkir á jörðinni. DV tók því saman nokkrar leiðir til að lágmarka kolefnisspor sitt yfir hátíðarnar sem senn ganga í garð.
1 Alvöru tré frekar en gervi
Þetta kemur kannski einhverjum á óvart en það er umhverfisvænna að festa kaup á alvöru grenitré, heldur en gervitré úr plasti. Til þess að kolefnisspor gervitrés verði minna en ekta trés þarf að nota sama gervitréð í um 5–10 ár. Til að lágmarka sporið enn frekar má gæta þess að grenitréð sé íslensk framleiðsla og helst frá stað sem er sem næstur þinni heimabyggð, því þannig fer minna af kolefni í að koma því á sölustað heldur en ef það væri innflutt eða flutt þvert yfir landið. Ekta jólatré eru sérstaklega ræktuð, eða tekin af ræktunarsvæði þar sem grisja þarf og því þarf ekki að gráta það að þau séu hoggin niður til að prýða heimili landsmanna um jólin, það er nefnilega umhverfisvænna en gervijólatré.
2 Gróðursetja tré
Á netinu er nú á fjölmörgum síðum, einkum erlendum, hægt að kosta til gróðursetningar trjáa til að kolefnisjafna lífsstíl sinn, til dæmis á síðunni kolvidur.is eða votlendi.is. Hins vegar er gallinn við þetta sá að tré gróa hægt í gegnum tíð og tíma. Það getur verið erfitt að treysta því að trén fái að standa óhreyfð þar til þau verða fullvaxta.
3 Gjafir
Alls konar plastdrasl, litlir hlutir sem gaman er að fá en notagildið kannski ekki mikið, allt þetta getur verið óþarfa eyðsla og óþarfa umhverfissóðaskapur á jólunum. Til að lágmarka kolefnisfótsporið er hægt að skoða óáþreifanlegar gjafir. Til dæmis að gefa til góðgerðamála í nafni gjafaþega, gjafakort í upplifun eins og til dæmis út að borða, í leikhús, kvikmyndahús eða hreinlega tilkynnina að keypt hafi verið kolefnisjöfnun í formi gróðursettra trjáa. Ef áþreifanlegir hlutir verða fyrir valinu er hægt að taka meðvitaða ákvörðun um að velja hluti úr endurvinnanlegu efni.
Með því að kaupa jólagjafir á netinu sparast einnig útblástur farartækjanna sem annars hefðu ferjað þig til verslananna.
4 Pappír
Veldu gjafapappír sem er endurunninn, eða nýttu gamlar ónýtar bækur eða dagblöð til að pakka inn jólagjöfum. Notaðu snæri til að skreyta í staðinn fyrir plastborða og veldu þér jólakort sem eru úr endurunnum pappír. Eða slepptu því alfarið að skrifa jólakort og sendu rafræna jólakveðju. Einnig væri hægt að skrifa til dæmis: „Takk sömuleiðis“ á fengið jólakort og senda það síðan til baka.
Eftir að gjafirnar hafa verið teknar upp þá skaltu gæta þess að flokka sorpið. Sumir hafa vanið sig á að taka varfærnislega utan af jólagjöfum til að skemma ekki gjafapappírinn. Síðan er pappírinn brotinn saman og geymdur þar til hægt er að endurnýta hann næstu jól. Þetta er siður sem fleiri gætu tekið upp.
5 Rúnturinn
Jólin krefjast oft mikilla útréttinga. Það þarf að kaupa gjafir, kaupa pappír, kaupa mat, fara í jólaboð, heim úr jólaboðum, hingað og þangað, út og suður. Allt þetta bílasnatt er ekki gott fyrir umhverfið.
Til að lágmarka umhverfisáhrif bílferðanna má hafa eftirfarandi í huga; netverslun krefst þess ekki að menn mæti á staðinn til að versla; hægt er að nýta eina ferð til að gera margt ef skipulagið er gott; ekki velja háannatíma þar sem útséð er að umferðin sé þung; kannski eru fleiri nærri þér sem þurfa að versla og þið getið samnýtt ferðina.
6 Maturinn
Mikil matarsóun fylgir gjarnan jólunum. Matur er eldaður í mikilli ofgnótt, svo mikilli að gestir ráða hreinlega ekki við að sporðrenna síðustu bitunum. Til að gera jólin umhverfisvænni er hægt að nýta alla afganga. Til dæmis má henda afgangs hamborgarhrygg og meðlæti í tartalettuskeljar. Þar með er veislumaturinn kominn í nýjan, bragðgóðan búning og minna um matarsóun. Þetta sama má auðvitað leika eftir með annan veislumat svo sem kalkún og hangikjöt. Einnig má senda gesti heim með afganga sem þeir geta svo sjálfir nýtt.
Græntmetisfæði er umhverfisvænna en kjötmeti svo upplagt er fyrir umhverfissinnaða að nýta jólin í að segja skilið við kjötmetið og taka upp grænkera- eða grænmetisætulífsstíl.
Getum við kolefnisjafnað jólin?
Þónokkrar rannsóknir hafa reynt að reikna út kolefnisfótspor jólanna. Talið er að bara við það að elda hefðbundinn jólamat losni um 20 kíló af koldíoxíði út í andrúmsloftið. Jólalosun CO2 á hvern Íslending gæti vel farið upp í 650 kíló. Það er rúmlega hálft tonn fyrir hvern og einn einsta Íslending! Hvað þyrfti að planta mörgum trjám til að kolefnisjafna þetta? Það fer eftir ýmsu. Tvö tonn af trjám geta kolefnisjafnað um sjö tonn af CO2. Fyrir 650 kíló þyrfti því rúmlega 200 kíló af tré. Um 200 kíló gætu verið eitt nokkuð stórt greinitré, eða nokkur minni. Hins vegar er vandinn hér að tré vaxa á löngum tíma. Tíma þar sem jólin koma og fara ár eftir ár og kolefnispor okkar eykst. Getum við kolefnisjafnað jólin er þá spurningin? Svarið er já, en áhrif jöfnunarinnar munu ekki koma fram fyrr en að einhverjum tíma liðnum, tíma þar sem kolefnisspor okkar heldur áfram að setja mark sitt á heiminn.
