Á síðustu árum hefur hugtakið stafræn heilabilun (e. digital dementia) farið á flug víða. Hugtakið er rakið til þýska taugasálfræðingsins Dr. Manfred Spitzer og vísar í stuttu máli til þess að of mikil notkun snjalltækja geti dregið úr vitrænni færni okkar og jafnvel stuðlað að því að heilinn fari að hegða sér eins og hjá fólki með minnissjúkdóma. Þessi hugmynd er umdeild, en samt ekki algjörlega úr lausu lofti gripin.

Dr. Spitzer hélt því fram í samnefndri bók sinni um málið, frá árinu 2012,  að stöðug snjalltækanotkun gæti grafið undan minni og einbeitingu fólks. Í því er sannleikskorn að því að leyti að rannsóknir hafa sýnt að of mikil skjánotkun tengist lakari svefni, minni einbeitingu og jafnvel minni virkni í þeim heilastöðvum sem sjá um minni og sjálfstjórn.

En þýðir þetta að við séum í raun að þróa með okkur eins konar heilabilun? Flestir vísindamenn segja nei. Ekkert bendir til þess að áhrifin séu varanleg. Heilinn er að aðlagast nýrri tækni og nýjum aðferðum við að geyma upplýsingar. Sumir hafa jafnvel bent á jákvæð áhrif skjánotkunar, svo sem betra aðgengi að þekkingu og aukna skapandi tjáningu.

Það sem rannsóknir virðast þó flestir sammála um er að það skiptir máli hvernig og hversu mikið við notum tækin. Ef skjárinn ræður ríkjum í öllu, frá samskiptum til afþreyingar og skipulags, geta áhrifin orðið neikvæð. En ef við temjum okkur hófsemi, fjölbreytni í verkefnum og regluleg hlé frá skjám, þá virðist hættan hverfa að mestu leyti.

Þannig má segja að stafræn heilabilun  sé ekki sjúkdómur sem bíður handan hornsins heldur miklu frekar viðvörun um að við þurfum að vanda okkur í notkun tækninnar. Eins og með flest annað í lífinu er þetta spurning um jafnvægi.