Þau hafa verið mörg hneykslismálin í íslenskri stjórnmálasögu. Raunar hafa þau verið svo mörg að gerð hefur verið íslensk Wikipedia-síða þar sem finna má lista yfir helstu hneyksli sem hafa komið upp síðan árið 1911. Alls eru þrjátíu og tvö hneykslismál listuð upp á síðunni en rétt er að geta þess að síðasta hneykslið á listanum er Klaustursmálið 2018.

Fæst þeirra hafa gert það að verkum að viðkomandi stjórnmálamaður segir af sér þó að það hafi komið fyrir. Það er í hróplegu ósamræmi við nágrannalönd okkar þar sem að stjórnmálamenn segja iðulega af sér fyrir litlar sakir á íslenskan mælikvarða.

Katrínu finnst nóg að biðjast afsökunar

Nýjasti skandallinn í íslenskum stjórnmálum eru ummælin sem Sigurður Ingi Jóhannsson, innviðaráðherra og formaður Framsóknarflokksins, lét falla um Vigdísi Häsler á gleðskap sem haldinn var í tengslum við Búnaðarþingi um helgina. Þegar DV greindi fyrst frá að allt væri komið í háaloft vegna ummælanna vakti það töluverða athygli. Aðstoðarmaður Sigurðar, Ingveldur Sæmundsdóttir, var þó fljót að stíga fram og sagði í samtali við DV að um algjört bull væri að ræða.

Það var þó ekki alveg rétt hjá aðstoðarmanninum þar sem Sigurður Ingi baðst afsökunar á ummælunum í yfirlýsingu í gær. Afsökunarbeiðnin kom í kjölfar þess að Vigdís steig sjálf fram og fullyrti að Sigurður Ingi hafi í raun viðhaft særandi ummæli á gleðskapnum. Samkvæmt heimildum DV á Sigurður Ingi að hafa vísað til Vigdísar sem „hinnar svörtu“ á gleðskapnum.

Fjöldi fólks velti því fyrir sér hverjar afleiðingarnar yrðu fyrir Sigurð Inga vegna þessara ummæla. Það kann að vera að þær verði engar þar sem Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra gaf það í skyn á Alþingi í gær að afsökunarbeiðni ráðherrans væri nóg. „Þegar mönnum verður á og þeir gera mistök skiptir hins vegar máli að þeir stígi fram og biðjist afsökunar með skýrum hætti sem innviðaráðherra hæstvirtur hefur gert og það skiptir máli,“ sagði Katrín þegar hún var spurð hvort hún myndi ætlast til þess að Sigurður Ingi myndi segja af sér.

Ljóst er þó að málið mun valda Sigurði Inga verulegum vandræðum næstu daga og fylgja honum það sem eftir er stjórnmálaferils hans.

Ekki er rík hefð fyrir því að íslenskt stjórnmálafólk sæti afleiðingum fyrir hneyksli sem þessi. Hér á landi dæmi um ráðherra sem hafa brotið lög en sátu þó áfram á þingi, ráðherra sem voru með peninga í skattaskjóli en héldu þrátt fyrir það ráðherrastólum sínum og nú ráðherra sem lét úr sér rasísk ummæli.

Hætti því hún bjó í niðurgreiddri íbúð

Staðan er þó önnur hjá nágrannaþjóðum okkar því þar er víkja stjórnmálamenn hratt og örugglega fyrir sakir sem nánast þættu léttvægar á Íslandi.

Í Noregi sagði til að mynda Hadia Tajik, vinnu- og félagsmálaráðherra landsins, af sér í síðasta mánuði eftir að greint var frá því að hún hafði búið í niðurgreiddri íbúð. Íbúðin var ein af íbúðum sem standa þingmönnum og starfsfólki Stórþingsins, sem býr í meira en 40 kílómetra fjarlægð frá miðbæ höfuðborgarinnar, til boða. Hadia hafði framvísað leigusamningi sem sýndi að hún hafði leigt íbúð í heimabæ sínum en svo kom á daginn að hún hafði aldrei borgað fyrir þá íbúð.

Eftir að upp komst um þetta var Hadia fljót að óska eftir afsögn sem vinnu- og félagsmálaráðherra. Hún lýstir því í kjölfarið yfir að hún ætlaði að greiða skatt af niðurgreiddu íbúðinni og leigu sem hún hefði átt að greiða á meðan hún bjó þar.

Notaði vinnusíma í fríi

Dæmin eru mun fleiri. Cecilia Ste­gö Chi­lo, fyrrum menn­ing­ar­málaráðherra Svíþjóðar, sagði til að mynd af sér eftir að upp komst að hún hafði ekki greitt af­nota­gjald af sænska rík­is­út­varp­inu í sextán ár og fyrir að hafa ekki gefið laun barnfóstra sinna upp til skatts.

Í nóvember árið 2020 sagði Mogens Jensen af sér sem landbúnaðarráðherra Danmerkur eftir að það kom í ljós að ekki hafði verið lagalegur grundvöllur fyrir aflífun allra minka í Danmörku.

Per Sandberg, fyrrum sjávarútvegsráðherra Noregs sagði af sér vegna ferðar til Írans sem hann fór í með ír­ansk-ættaðri unn­ustu sinni Bahareh Let­nes. Sandberg hafði ekki látið vita af ferðinni fyrir fram og notaði vinnusíma í ferðinni, það braut í bága við öryggisreglur um notkun snjallsíma ráðherra á ferðalögum.

Þá sagði Dara Calleary, fyrrum landbúnaðarráðherra Írlands, af sér eftir að það komst upp að hann hafði brotið sóttvarnarreglur með því að sitja 80 manna kvöldverð. Aðeins sex máttu koma saman innandyra þegar kvöldverðurinn fór fram.

Afsögn Calleary er sérstakleg áhugaverð ef hún er sett í samhengi við uppákomuna þegar Bjarni Benediktsson fjármála- og efnahagsráðherra mætti í gleðskap í Ásmundarsal sem stóðst ekki sóttvarnarreglur. Lögreglan mætti á svæðið og leysti upp gleðskapinn og greindi frá því að „háttvirtur ráðherra í ríkisstjórn Íslands“ hafi verið á meðal gesta.