„Kannski er lausnin á þeim deilum, sem nú eru að rísa vegna hálendisþjóðgarðs sú að þjóðin sjálf taki sínar ákvarðanir í þjóðaratkvæðagreiðslu,“
segir Styrmir Gunnarsson, fyrrverandi ritstjóri Morgunblaðsins. Mikið er deilt um ágæti ætlaðs hálendisþjóðgarðs sem umhverfisráðherra hefur kynnt í frumvarpi sínu, þar sem slíkar hugmyndir eigi litla samleið með ætluðum virkjanaframkvæmdum á svæðinu, auk þess sem sveitarfélög á svæðinu hafa gert athugasemdir sem og ferðaþjónustan.
Styrmir segir að náttúra Íslands sé ígildi fiskimiðanna, sem sökum ofveiði hafi þurft á kvótakerfi að halda, vegna ágangs manna í auðlindina. Svipað sé uppi á teningnum varðandi náttúruna:
„Miðhálendi Íslands – svo og fleiri ósnortin svæði svo sem nyrzt á Ströndum – eru ígildi fiskimiðanna. Það er náttúra Íslands, sem dregur að sér erlenda ferðamenn hingað til Íslands, sem eru að verða ein helzta tekjulind okkar. Þessi náttúra er víða í hættu, ekki vegna ágangs sauðfjár, heldur vegna ágangs mannfólksins, sem kann sér ekki hóf í framkvæmdagleði og/eða átroðningi.“
Hann nefnir að nú séu uppi árekstrar milli stóriðjustefnunnar og náttúruverndar:
„Seint á fimmta áratug síðustu aldar var orðið ljóst að við gætum ekki lifað á fiskimiðunum einum. Þess vegna varð stóriðjustefnan til og nýting á orku fallvatnanna hófst sem breikkaði afkomugrundvöll þjóðarinnar verulega. Nú eru að verða til árekstrar á milli nýtingar orku fallvatnanna og verndar náttúru Íslands. Við sem samfélag verðum að horfast í augu við þá árekstra og komast að niðurstöðu,“
segir Styrmir og leggur til þjóðaratkvæðisgreiðslu um málið.
En til þess að verði af þjóðaratkvæðisgreiðslu, þarf Guðni Th. Jóhannesson, forseti Íslands, að synja lögum umhverfisráðherra um hálendisþjóðgarð og vísa þeim til þjóðaratkvæðis.
Það gæti reynst Guðna erfitt, enda umdeilt mál sem gæti klofið þjóðina og hætta sem sameiningartákn Íslands vill tæplega tefla á í aðdraganda forsetakosninga, sem eru á dagskrá í sumar. Að vísu hefur ekki neinn tilkynnt um mótframboð ennþá og Guðni væntanlega sjálfkjörinn, en vinsældir hans gætu hrapað í kjölfarið.
Hinn kosturinn er að Alþingi vísi málinu til þjóðaratkvæðisreiðslu, sem verður að teljast enn langsóttara.
Frumvarp umhverfisráðherra hefur verið til umsagnar í samráðsgátt stjórnvalda, en umsagnarfrestur rennur út á miðnætti í dag. Alls eru 46 umsagnir um málið.
