Niðurstöður nýrrar rannsóknar ASÍ benda til þess að jaðarsetning og brotastarfsemi hafi aukist á íslenskum vinnumarkaði á undanförnum árum. Rannsóknin sem um ræðir er byggð á skoðanakönnunum og launakröfum stéttarfélaga og voru niðurstöðurnar birtar í dag.

Í tilkynningu sem ASÍ sendi frá sér vegna rannsóknarinnar kemur fram að stéttarfélög fái inn á borð til sín fleiri og alvarlegri mál en áður tengd launaþjófnaði og kjarasamningsbrotum. Svo virðist sem brotin beinist einkum gegn hópum sem síður þekkja rétt sinn, það er erlendu verkafólki, ungu fólki og einstaklingum með lágar tekjur.

Alþýðusambandið bendir á að við þessum brotum séu engin viðurlög sem sambandið telur algerlega óásættanlegt.

Helstu niðurstöður rannsóknarinnar eru eftirfarandi:

• Launakröfur vegna launaþjófnaðar og kjarasamningsbrota hlaupa á hundruðum milljóna króna á ári.
• Fjögur aðildarfélög ASÍ gerðu 768 launakröfur árið 2018 upp á samtals 450 milljónir króna og nam miðgildi kröfuupphæðar 262.534 kr.
• Meira en helmingur allra krafna stéttarfélaga eru gerðar fyrir hönd félagsmanna af erlendum uppruna. Um 19% launafólks á íslenskum vinnumarkaði er af erlendum uppruna.
• Um helmingur allra krafna kemur úr hótel-, veitinga- og ferðaþjónustu en hæstu launakröfurnar eru gerðar á fyrirtæki í mannvirkjagerð.
• Niðurstöður spurningakönnunar Gallup eru í takt við launakröfur stéttarfélaga og benda til þess að brotastarfsemi beinist fremur gegn erlendu launafólki og yngra fólki, með lægri tekjur og í óreglulegu ráðningarsambandi og hlutastörfum.
• Skoðun á launakröfum og spurningakönnunin benda til að brotin felist m.a. í vangreiðslum á launum, álagsgreiðslum og ýmsum réttindabrotum.
• Hjá meirihluta launafólks, einkum hjá þeim sem hafa lengri starfsaldur og hærri tekjur, er brotastarfsemi nærri óþekkt.

Þá segir sambandið að brotastarfsemi gagnvart erlendu launafólki og ungmennum sé alvarleg meinsemd á íslenskum vinnumarkaði. Hana verði að uppræta með öllum tiltækum ráðum. Bendir sambandið á nokkur atriði í því samhengi:

Bæta þarf löggjöf og regluverk. Lögbinda verður hörð viðurlög og sektargreiðslur vegna launaþjófnaðar og annarra brota gegn launafólki

• Efla þarf upplýsingamiðlun, eftirlit á vinnumarkaði og eftirfylgni vegna brotastarfsemi. Bæta með kerfisbundnum hætti samstarf og samvinnu stjórnvaldsstofnana og aðila vinnumarkaðarins með samræmdri og öflugri upplýsingamiðlun.

•  Stuðningur við brotaþola. Tryggja verður að þeir einstaklingar sem brotið er á sæki rétt sinn með stuðningi verkalýðshreyfingarinnar og samfélagsins alls og þeir njóti öryggis og skjóls.