Gíbraltar er bólusettasta svæði í heimi, með yfir 99% fullorðinna bólusetta. Þar er í dag ein mesta nýgengi smita í heimi, sem myndi samsvara um 600 íslenskum smitum á dag ef íbúafjöldi væri jafn.
Á Íslandi eru 89% bólusettir, en samt eru smit hér með því hæsta sem gerist. Hvernig stendur á þessu? Virkar bóluefnið ekki?
Splunkuný risastór sænsk rannsókn sem sem 1,7 milljón Svía tóku þátt í er nú komin í forútgáfu hjá Lancet. Þar kom í ljós að virkni bóluefnanna gegn einkennasmitum dvínar mun hraðar en vonast var eftir.
Mynd 1. Samanburður á fallandi virkni þriggja helstu bóluefnanna. Tölur eru teknar úr rannsókn sem var birt nýlega í forútgáfu hjá Lancet (óritrýnd).
Síðasta haust var lágmarkskrafa fyrir samþykki neyðarleyfis bóluefnanna að þau hefðu a.m.k. 50% virkni. Sænska rannsóknin sýnir að virkni bóluefnis Astrazeneca féll niður fyrir þetta viðmið strax á 2. mánuði og á 5. mánuð er smitverndin orðin neikvæð, þ.a. bólusettir smitast frekar en óbólusetttir. Bóluefni Pfizer er komið niður fyrir 50% viðmiðið á 5. mánuði og á 7. mánuði er vernd þess orðin ómarktæk. Smitvernd Moderna bóluefnisins virðist duga aðeins lengur, en er samt við að falla undir 50% viðmiðið eftir 6 mánuði. Moderna bóluefnið var hins vegar það slæmt m.t.t. alvarlegra aukaverkana eins og hjartavöðvabólga að hætt var að nota það í október, en í nóvember var samt byrjað að nota það aftur í örvunarskammt.
Það er því útlit fyrir að bólusetningarleiðin sé að þróast í að verða áskriftarleið sem kallar á a.m.k. þrjár sprautur á ári. Slíkt getur vart talist eftirsóknarvert því aukaverkanir af völdum covid-bóluefnanna eru þegar orðnar fleiri en af öllum öðrum bóluefnum frá upphafi skráninga.
Bóluefnaleiðin var í upphafi kynnt fyrir almenningi sem leið til að enda kófið. Þegar í ljós kom hversu lítil og skammvinn vernd þeirra er, lá ljóst fyrir að hér var ekki sú töfralausn sem vonast var eftir. Þetta koma skýrt fram í Sprengisandsviðtali sóttvarnalæknis í sumar, þar sem hann sagði að eina leiðin úr kófinu væri að ná hjarðónæmi með því að láta veirun ganga.
Viðbrögðin við þessari hreinskilni voru mjög áhugaverð, því hugmyndinni var hafnað. Fyrst var talað um að heilbrigðiskerfið sem ekki hefur verið eflt síðan kófið hófst, réði ekki við það, en síðar var sem yfirvöld ákvæðu einfaldlega að kófinu væri lokið. Það voru að koma kosningar og það hentaði ekki stjórnmálamönnum að tala um frelsisskerðingar þegnanna á sama tíma og þeir voru að fiska atkvæði. Loforð höfðu verið gefin og fórnir færðar og því varð að halda áfram hvort sem bóluefnin virkuðu eður ei. En af hverju trúði almenningur að kófið væri búið? Svarið liggur í einu viskukorni rithöfundarins Mark Twain : “Það er auðveldara að blekkja fólk en telja því trú um að það hafi verið blekkt”. Bóluefnaleiðin var seld fólki sem eina leiðin úr kófinu og fyrir margar er einfaldlega of stór biti að kyngja að viðurkenna að þessi eina björgun gengi ekki. Fólk vildi einfaldlega ekki trúa því.
Það er einmitt í gegnum þetta hugarfar sem bóluefnaleiðin getur valdir hvað mestum skaða. Í stað þess að takast á við sjúkdóminn, með því að efla spítalann og bæta meðferðarúrræði þeirra sem veikjast, er lagt á flótta frá veirunni með því að halda niðri smitum fram að næstu áskriftarsprautu. Smitin sjálf verða óvinurinn og því lengur sem mönnum tekst að forðast þau, af því meiri heift munu menn berjast gegn nýjum smitum. Þetta þýðir að meira að segja þó það takist að ná smitum niður, mun smitóttinn alltaf lifa og bresta fram með offorsi um leið og örfá ný smit fara aftur af stað. Krafa um lokanir og frelsis takmarkanir mun því koma aftur. Slíkt samfélag getur aldrei blómstrað og því stefnum við í hnignunartímabil þar sem grunnstoðir samfélagsins munu smám saman bregðast ein á fætur annarri. Þetta er ekki framtíð sem nokkurn ætti að hugnast. Aðeins viðhorfsbreyting þar sem bóluefnaleiðin með bóluefnum sem virka ekki, er hafnað, getur komið í veg fyrir að þessi svarta mynd raungerist..
En ef bóluefnin virka ekki, hvað er þá til ráða? Svarið liggur ljóst fyrir öllum sem vilja sjá. Eina leiðin að fá raunverulega hjarðónæmisvernd er að flestir smitist. Áherslan þarf því að breytast úr því að koma í veg fyrir smit, í að lágmarka skaðann af smitum.
Þetta er best gert með eflingu ónæmiskerfisins og beita snemma meðferð á sjúklingum áður en þeir veikjast mikið. Kosturinn við slíkar snemmmeðferðir er að þær nýta þekkt ódýr lyf sem sannað er að eru skaðlaus og samkvæmt fjölda rannsókna dregur slík meðferð úr spítalainnlögnum um 80-90%. Hægt er að finna vandaðar leiðbeiningar hjá FLCCC samtökum framlínulækna fyrir covidmeðferðum.
Athygli vekur að enn eru yfirvöld að leggja stein í götur fyrir tvö öflugustu lyfin: Hydroxychloroquine og Ivermectin. 50 þúsund skammta gjöf af hydroxychloriquine liggjur enn ónotuð á Landspítalanum og ivermectin er enn aðeins selt hér á landi með 500 faldri álagningu. Erfitt er að taka yfirvöld alvarlega sem hindra aðgengi að slíkri skaðlausri lækningu í miðjum faraldri.
