Formaður Neytendasamtakanna segir neytendur og innlenda matvælaframleiðendur líða fyrir ofurvexti Seðlabankans
Styrking krónunnar undanfarið virðist hafa skilað sér í lægra vöruverði á innfluttum matvælum í verslunum. Á móti kemur að verð á íslenskum matvælum, sumum hverjum, hefur hækkað verulega á sama tíma, í mörgum tilfella langt umfram verðlag. Í helgarblaði DV er skýringa leitað.
Ólafur Arnarson, formaður Neytendasamtakanna, skellir skuldinni á vaxtastefnu Seðlabanka Íslands, sem bæði íslenskir neytendur og innlendir framleiðendur líði fyrir. Samanburður DV nú staðfesti það sem samtökin hafi bent á.
„Að helstu áhrif ofurvaxta Seðlabanka Íslands til varnar verðbólgu hér á landi koma fram í því að gengi krónunnar hækkar, sem leiðir til verðlækkunar á innfluttum vörum. Talsverð undirliggjandi verðbólga er hins vegar þegar innlend framleiðsla er skoðuð. Ofurvextir Seðlabankans eru raunar kostnaðarauki fyrir innlenda framleiðendur og ýta undir verðhækkanir og þar með verðbólgu. Við þetta má bæta að ofurvextir Seðlabankans gera ekkert til að slá á verðhækkanir á fasteignamarkaði því enginn liður í vísitölu neysluverðs hefur hækkað meira en einmitt húsnæðisliðurinn. Án húsnæðisliðarins hefði vísitala neysluverðs farið lækkandi allt frá árinu 2015.“
Ólafur segir að svo virðist sem ofurvaxtastefna Seðlabankans hafi lítil áhrif á verðlag á Íslandi, önnur en þau að koma í veg fyrir lækkun vísitölu neysluverðs og standa þannig í vegi fyrir því að höfuðstóll húsnæðislána heimilanna og verðtryggðra lána fyrirtækjanna lækki.
En nokkrar augljósar skýringar eru á ólíkri verðþróun íslenskrar framleiðslu og innfluttra vara.
„Ofris krónunnar vegna of hárra vaxta Seðlabankans veldur lækkun á innkaupsverði innfluttra vara í krónum. Sömu áhrif hefur niðurfelling tolla og vörugjalda, sem nokkuð hefur verið um. Raunar ættu innflutt matvæli að hafa lækkað enn frekar en raun ber vitni ef einungis er horft til áhrifa af gengisþróun.“
Launaþróun innanlands hafi síðan haft áhrif til hækkunar á framleiðslukostnaði innlendra matvæla. Ofurvextir Seðlabankans valdi því svo að öll fjármögnun innlendra framleiðenda og fjárfesting sé mun dýrari en hjá erlendum framleiðendum sem búi við vaxtakostnað sem nemi einungis broti af þeim kostnaði sem innlendir framleiðendur og íslenskir neytendur búi við.
Ólafur segir aðspurður að þessi þróun sé óásættanleg út frá sjónarmiði neytenda. „Ástandinu í dag má líkja við alvarleg sjúkdómseinkenni í íslensku hagkerfi. Reynslan hefur sýnt okkur að svona ástand leiðir að lokum óhjákvæmilega til kollsteypu í hagkerfinu með tilheyrandi verðbólguholskeflu sem mun reynast neytendum þungbær í verðtryggingarumhverfi þar sem öll áhætta af efnahagsóstöðugleika er flutt af fjármálafyrirtækjum yfir á neytendur og atvinnufyrirtækin í landinu.“
Nánar um málið í DV í dag
