Breski glæpasagnahöfundurinn Ann Cleeves var meðal erlendra gesta á glæpasagnahátíðinni Iceland Noir sem haldin var um síðustu helgi í Reykjavík. Cleeves var að koma hingað í annað sinn en hún mætti á Iceland Noir fyrir tveimur árum. Bækur Cleeves eru gefnar út í tæplega þrjátíu löndum, en hér á landi kom nýlega út í íslenskri þýðingu bókin Hin myrku djúp. Sögusvið flestra bóka hennar eru Hjaltlandseyjar og Northumberland.

„Þetta eru staðirnir sem ég þekki best,“ segir Cleeves. „Ég bjó fyrst á Hjaltlandseyjum fyrir fjörtíu árum. Ég hætti í háskóla og fékk mér starf hjá fuglaskoðunarfélagi sem aðstoðarkokkur en kunni ekki að elda og vissi ekkert um fugla. Þetta var mikið ævintýri og þarna hitti ég manninn minn sem var í heimsókn sem áhugamaður um fugla. Ég hef farið margoft aftur til Hjaltlandseyja og þar er sögusvið margra bóka minna. Ef maður skrifar hefðbundnar glæpasögur eins og ég geri þá er ákjósanlegt að láta þær gerast á eyju.“

Hörkutólið Vera

Hér á landi er Cleeves þekktust fyrir bækur sínar um lögreglufulltrúann Veru Stanhope. „Mig langaði að skapa aðalpersónu sem er kona, hvorki ung, falleg né kvik á fæti,“ segir hún aðspurð hvaðan hugmyndin um Veru sé sprottin. „Ég fæddist á sjötta áratugnum og þekkti í uppvexti mínum mikilúðlegar ógiftar konur sem höfðu fyrst farið að njóta sín á stríðsárunum þegar þær fengu að axla ábyrgð sem þær hefðu annars ekki gert. Sumar misstu unnusta í stríðinu og aðrar kærðu sig ekki um að giftast því þær vildu halda í sjálfstæði sitt. Þær voru hörkutól og mjög færar í því sem þær tóku sér fyrir hendur. Hugmyndin að Veru spratt af kynnum mínum af þeim. Ég vildi skrifa um konu sem var eins og þær.“

Vinsælir sjónvarpsþættir hafa verið gerðir eftir sögunum um Veru en þar fer Blenda Blethyn með hlutverk hennar.„Brenda las allar bækurnar um Veru og hafði samband við mig til að spyrja nánar um persónuna. Í myndunum tókst henni að skapa persónu sem er alveg eins og Vera bókanna. Hún er fullkomin í hlutverkinu. Við höfum orðið góðar vinkonur.“

Hrifin af þýddum glæpasögum

Cleeves er mikill glæpasagnaunnandi. „Ég er sérstaklega hrifin af þýddum glæpasögum og les íslenskar glæpasögur. Ég kynntist bókum Arnaldar Indriðasonar fyrir mörgum árum og varð strax mjög hrifin. Yrsa Sigurðardóttir er vel þekkt á Bretlandi og Ragnar Jónasson sömuleiðis. Þegar maður les metsölubækur frá öðrum löndum en sínu eigin þá kynnist maður lífi venjulegs fólks í viðkomandi landi og ég nýt þess.“

Hún segist aðspurð ekki vera æstur Agöthu Christie unnandi. „Ég er ekki jafn hrifin af verkum hennar og sumra samtíðarmanna hennar, eins og Dorothy Sayers og Ngaio Marsh sem höfðu mjög góða tilfinningu fyrir karakterum og eru hlýrri höfundar en Christie. Christie er kaldur höfundur og nokkuð grimmur, það vafðist til dæmis ekkert fyrir henni að drepa skólastelpur! Hún hafði sterkar skoðanir á réttlæti og ranglæti, því góða og hinu illa. Ég vil hafa önnur blæbrigði í bókum mínum.“

Snobb í bókmenntaheiminum

Hún segir aðspurð að þátttaka á glæpasagnahátíðum víða um heim taki vissulega tíma frá vinnu, en hún njóti þess að hitta aðra rithöfunda. „Ég er lesandi jafnt sem rithöfundur og hitti á þessum hátíðum dásamlegt fólk sem ég les bækur eftir. Glæpasagnahöfundar eru vinalegt fólk, okkur semur öllum mjög vel og styðjum hvert annað. Í bókmenntaheiminum getur fólk verið snobbað. Við glæpasagnahöfundarnir vitum að einhverjir líta niður á þessa bókmenntagrein en okkur er alveg sama.“

Finnst þér gagnrýnendur líta niður á glæpasögur?

„Mér finnst það stundum, það er áberandi á Bretlandi og í Bandaríkjunum en víða í Evrópu er litið á glæpasögur sem innlegg í þjóðfélagsumræðu. Veru-bækurnar gerast á Norður-Englandi, sem er fátækrasvæði. Þar voru einu sinni mikil atvinnutækifæri en nú er þar atvinnuleysi. Bækurnar mínar lýsa aðstæðum þar og fjalla um þjóðfélagsástand.“

Hefurðu ákveðnar vinnuaðferðir

„Eins og margir höfundar skrifa ég mjög snemma á morgnana. Ég vakna hálf sex á morgnana, byrja að skrifa klukkan sex á fartölvu við eldhúsborðið þar sem er hlýtt. Þegar ég er að skrifa bók vinn ég á hverjum degi.“

Hún gefur út eina bók á ári. Ný bók hennar, Cold Earth, er þrítugasta bók hennar. „Í ár fagna ég 30 ára rithöfundaafmæli og hef komið fram á 30 viðburðum á Bretlandi í tilefni þess. Nýja bókin gerist á Hjaltlandseyjum og hefst á jarðraski sem verður vegna mikilla rigninga og þá kemur í ljós lík af konu í rauðum kjól. Bókin fjallar um brothætt samfélag og laskaðar fjölskyldur.“