„Við erum með heilbrigðisráðherra sem tók við embætti fyrir nokkrum mánuðum og hefur enga þekkingu, reynslu eða getu til þess að meðhöndla fíknisjúkdóma og verður því að leita til annarra um ráð. Hún virðist hins vegar ákveðin í því að fara í geitarhús að leita ullar og í stað þess að sitja við fótskör SÁÁ til þess að læra talar hún til þeirra með hroka og yfirlæti og dregur í efa frásagnir þeirra af vandanum.“

Þetta segir Kári Stefánsson, forstjóri Íslenskrar erfðagreiningar, í aðsendri grein í Fréttablaðinu í dag. Þar sendir hann Svandísi Svavarsdóttur heilbrigðisráðherra tóninn vegna stöðu fíknisjúklinga á landinu. Kári hefur áður látið hafa eftir sér að 200 milljónir króna þurfi til að losna við biðlista á Vogi. Þannig þyrfti að leggja inn átta sjúklinga á dag í stað sex til að losna við biðlistann.

„Tungumálið er það tæki sem við hugsum með og nákvæmni í notkun þess ræður því hvort að við, með orðavali, segjum það sem við vildum sagt hafa og bara það eða gefum meira í skyn,“ segir Kári sem vísar svo í ummæli Svandísar í hádegisfréttum RÚV á sunnudag. Þar sagði Svandís að skilgreina þyrfti biðlistann á Vogi og kanna hvers kona skilyrði þurfi að uppfylla til að vera á honum.

„Mér finnst skipta mjög miklu máli að það sé skýrt hvað biðlistar eru og hvað þeir standa fyrir, þannig að það sé sameiginlegur skilningur hvað þarf að uppfylla til þess að vera á biðlista. Það er ekki svo í dag þannig við þurfum líka að skoða það,“ sagði Svandís í frétt RÚV.

Kári segir í grein sinni í Fréttablaðinu að Svandís sé að gefa tvennt í skyn án þess að segja það beint. Í fyrsta lagi sé sá möguleiki fyrir hendi að biðlistinn sem SÁÁ lýsir á Vogi sé eitthvað annað og meira en listi af fólki sem bíður eftir innlögn á Vog. Og í öðru lagi kunni að vera fólk á biðlistanum sem ætti ekki að fara á Vog. Þetta væru einstaklingar sem þyrftu ekki á meðferðinni að halda. Kári skoðar þetta tvennt svo ofan í kjölinn.

„1. Árið 1971 voru 146 rúm fyrir fíknisjúklinga í hinu opinbera heilbrigðiskerfi en nú eru þau 18 og nær öll fyrir tvígreinda, þá sem eru líka með aðra geðsjúkdóma. SÁÁ hefur því tekið yfir á sínar herðar meiri hlutann af þeirri meðferð sem stendur fíklum til boða í okkar samfélagi í dag. SÁÁ hefur unnið ötullega að því að byggja upp starfsemi sína en hefur ekki undan aukningu í þörf og þess vegna sitjum við uppi með biðlista. Biðlistinn á meðal annars rætur sínar í því að ríkið hefur dregið úr þeirri þjónustu sem það býður upp á og hefur þrjóskast við að borga fyrir þjónustuna á Vogi. Biðlistinn á Vogi er alfarið á ábyrgð ríkisins og óheppilegt að heilbrigðisráðherra þess gefi það í skyn að hann sé annarlegur. Í þessu sambandi er vert að benda á að SÁÁ þarf ekki á biðlista að halda til þess að rökstyðja meiri stuðning frá ríkinu vegna þess að af 2.200 innlögnum á Vog á ári hverju borga Sjúkratryggingar ekki fyrir nema 1.500. Heilbrigðisráðherra skýtur býsna langt yfir markið þegar hún gefur í skyn að SÁÁ sé að ýkja biðlistann og það er ljótur dónaskapur við aðstandendur fíkla sem hafa dáið upp á síðkastið meðal annars vegna þess að þeir komust ekki inn á Vog. Fíknisjúkdómar eru banvænustu sjúkdómar ungs fólks á Íslandi en samt er hið opinbera að skera við nögl meðferð við þeim.

2. Sjúkrahúsið á Vogi býr að mikilli reynslu, þekkingu og getu við meðferð á fíknisjúkdómum og það er ekki líklegt að annar aðili sé hæfari til þess að meta þörf einstaklinga fyrir meðferð. Hvað á heilbrigðisráðherra við þegar hún segir að það þurfi að kanna hvaða skilyrði þurfi að uppfylla til þess að fá að vera á biðlista? Eitt er víst að listinn myndi styttast töluvert ef af honum yrðu teknar allar fyllibyttur og dópistar. Og ef ekki allar fyllibyttur og dópistar, þá hverjir og hver á að velja þá?“

Kári segir að við séum í miðjum faraldri fíknisjúkdóma sem eru að deyða ungt fólk í landinu og það þurfi að bregðast við strax. Hann segir að meiri hlutinn af sérþekkingu, reynslu og getu við meðferð þessara sjúkdóma á Íslandi sé á höndum SÁÁ og bendir að sama skapi á að Svandís búi ekki að þessari þekkingu. Hún verði því að leita til annarra um ráð. Hún tali til SÁÁ af hroka og yfirlæti og dragi frásagnir þeirra af vandanum í efa í stað þess að læra.

Kári endar svo grein sína á þessum orðum:

„Þegar maður verður var við ábyrgðarleysi af þessum toga í viðbrögðum við faraldri af banvænum sjúkdómi vaknar hjá manni spurningin gamla Jóns Hreggviðssonar: Hvenær drepur maður mann?“