Stjórn Krýsuvíkursamtakanna telur umfjöllun DV villandi
Eins og fram hefur komið gerði Landlæknisembættið margvíslegar athugasemdir við starfsemi Meðferðarheimilisins í Krýsuvík á árinu 2016. Meðal annars að hvorki lægi fyrir gæðahandbók né verklagsreglur, að skráning skjólstæðinga væri á Excel-skjali í stað Sögu-forrits, að fagmönnun væri ónóg og að ráðgjafar hefðu ekki réttindi samkvæmt reglugerð. Við þessum athugasemdum var ekki brugðist árið 2016 en að sögn Sigurlínu Davíðsdóttur lektors, sem er stjórnarformaður Krýsuvíkursamtakanna, hafa samtökin sannarlega brugðist við síðan.
„Við höfum látið útbúa gæðahandbók og kaupa sérstakt skráningarforrit. Varðandi fagmönnun þá er það svo að þar sem ekki er læknir í fullu starfi í Krýsuvík þá er þjálfunartími ráðgjafa ekki viðurkenndur. Þeir hafa hins vegar menntun og starfsleyfi frá viðurkenndu, alþjóðlegu vottunarfyrirtæki sem heitir International Certification & Reciprocity Consortium (IC&RC) og margs konar aðra menntun sem hentar okkur í Krýsuvík. Starfsleyfi þeirra frá þessu fyrirtæki er viðurkennt í Bandaríkjunum og flestum Evrópulöndum öðrum en Íslandi. Nú er þar einnig starfandi félagsráðgjafi, ásamt öðrum vel menntuðum ráðgjöfum, en þar sem reglugerð landlæknis um löggildingu ráðgjafastarfsins er að þessu leyti gölluð, höfum við enga leið til að fá okkar ráðgjafamenntun viðurkennda,“ segir Sigurlína í skriflegu svari til DV.
Landlæknir gerði alvarlegar athugasemdir við að engin viðvera væri í húsinu frá klukkan 16.00 á hverjum degi. Sigurlína segir að ástæðan fyrir því fyrirkomulagi sé sú að það sé hluti af meðferðarprógraminu að fólk sé látið taka ábyrgð á sér sjálft eftir að vinnudeginum lýkur. „Við eigum könnun frá útskrifuðum skjólstæðingum þar sem þeir segja sjálfir að þetta sé stór hluti af þroska þeirra í meðferðinni og þeir nefna þetta sem einn stærsta þáttinn í bata sínum. Einn af skjólstæðingunum, sá sem starfsfólk treystir til þessa, hefur neyðarsíma undir höndum sem hann getur notað til að hringja í starfsmann ef eitthvað kemur upp sem kallar á það. Sá starfsmaður getur verið kominn á staðinn eftir 20 mínútur ef þarf. Tilfelli sem þessi koma örsjaldan upp, og þá er brugðist við því atviki umsvifalaust,“ segir Sigurlína.
Í umfjöllun DV í síðustu viku var rætt við mann, Björn Ragnarsson, sem var látinn víkja sem ráðgjafi eftir óeðlileg samskipti við skjólstæðing. Hann var síðan endurráðinn sem bílstjóri skömmu síðar en aftur kom upp óeðlilegt atvik sem hefur verið kært til lögreglu. Varst þú upplýst um þessi meintu brot Björns, brottvikningu hans og endurráðningu? Hverju má það sæta að hann hafi verið endurráðinn eftir að hafa brugðist trausti með gróflegum hætti?
„Björn viðurkenndi brot sitt umyrðalaust, var mjög leiður yfir því og var í fríi nokkra mánuði eftir það. Ekki var talið gerlegt að ráða hann aftur sem ráðgjafa, en þar sem sárlega vantaði staðarhaldara, var ákveðið að nokkrum mánuðum liðnum að hafa hann í starfi til reynslu við viðgerðir á húsinu og bílunum og við almenna aðstoð á staðnum. Björn er mjög fær í þessu starfi og ákveðið var að gefa honum tækifæri til að sanna að brot hans hefði verið einangrað og myndi ekki endurtaka sig. Þetta gekk ekki eftir og hann braut af sér aftur, þá var ekki um annað að velja en að láta hann hætta. Það má vel segja að við höfum verið of lin þarna og hugsanlega höfum við í fleiri tilfellum beðið of lengi með að segja upp fólki sem ekki var heppilegt til starfs í Krýsuvík,“ segir Sigurlína.
Þá segir Sigurlína að forstöðumaður meðferðarheimilisins hafi upplýst hana og stjórnina um meint óeðlileg samskipti sín við einn skjólstæðing Krýsuvíkur. Þessi tiltekni skjólstæðingur var rekinn úr meðferð fyrir agabrot en fékk síðan að koma strax aftur inn í meðferð sem engin fordæmi voru fyrir. Þá fékk hún ýmiss konar sérmeðferðir sem hleypti illu blóði í aðra skjólstæðinga. „Ég var ekki meðvituð um þessi samskipti þegar þau fóru fram og get heldur ekki fjallað í fjölmiðlum um málefni einstakra skjólstæðinga. Hins vegar er forstöðumaðurinn nú búinn að upplýsa mig og aðra í stjórninni um þetta mál, sem er allt mjög erfitt og leiðinlegt,“ segir Sigurlína.
Í umfjöllun DV voru starfsmenn meðferðarheimilisins sakaðir um hörku við brottrekstur skjólstæðinga, að þeim væri skutlað á bensínstöðvar á höfuðborgarsvæðinu og skildir þar eftir umkomulausir, jafnvel á aðfangadag. Einnig að brottrekstur væri oft fyrir litlar sakir, eins og í tilfelli Jóns Einars Randverssonar. Jón Einar var rekinn úr meðferð fyrir afar léttvægt brot en hann hafði staðið sig afar vel að öllu öðru leyti. Hann grátbað um miskunn en fékk ekki. Innan við sólarhring eftir brottreksturinn lést Jón Einar af völdum of stórs skammts eiturlyfja. „Þegar skjólstæðingar brjóta húsreglur þarf að láta þá fara af staðnum. Það er aldrei gert nema að vel athuguðu máli og eftir að þeir hafa fengið tækifæri til að breyta hegðun sinni, nema um sé að ræða ofbeldi eða vímuefnaneyslu, þá er ekki um slíkt tækifæri að ræða,“ segir Sigurlína. Hún segir að skjólstæðingar séu alltaf spurðir hvert eigi að skutla þeim og margir biðji um að láta skutla sér á bensínstöð í Hafnarfirði ef þeir geta beðið einhvern um að sækja sig þangað. „Starfsfólk hefur yfirleitt viðkomu á þessari bensínstöð á leið úr og í vinnu og skjólstæðingar koma þangað ef þeir þurfa að fá far til eða frá Krýsuvík. Það er því ofur eðlilegt að skilja skjólstæðinga eftir á bensínstöðvum, þessari eða einhverri annarri, hafi þeir sjálfir óskað eftir því. Fyrir mörgum árum báðu tvær konur um að láta skutla sér í bæinn rétt fyrir jól og þá var farið með þær á Konukot. Ekki hefur verið farið með fólk í bæinn á aðfangadag,“ segir í svari Sigurlínu.
Þá héldu heimildarmenn DV því fram að starfsmannavelta samtakanna væri gríðarlega mikil, þvert á fullyrðingar forstöðumanns meðferðarheimilisins. Að sögn Sigurlínu er starfsmannaveltan misjöfn milli ára en í gegnum árin hafi góður hópur fólks starfað saman árum saman ef það nær vel saman og ræður við starfið. Á síðasta ári hafi hins vegar verið nokkur velta á meðan verið var að finna ráðgjafa sem kom í stað ráðgjafans, Björns Ragnarssonar, sem var látinn fara út af meintu kynferðisbroti. Sigurlína segir að stjórnin sé upplýst um nýráðningar og brottrekstur starfsmanna, en hún kemur ekki að slíkum málum beint. „Þau eru á hendi stjórnenda meðferðarheimilisins, enda eru það þeir sem bera starfsemina áfram frá degi til dags og sitja uppi með afleiðingarnar ef ráðningar hafa ekki tekist sem skyldi. Eftir að Björn hætti eftir mörg ár í farsælu starfi sem ráðgjafi, reyndum við fyrir okkur með nýja ráðgjafa, sem ekki gekk sérlega vel í fyrstu, en nú virðist vera kominn traustur hópur til starfa, sem vonir eru bundnar við,“ segir Sigurlína.
Að hennar sögn hentar það ekki hverjum sem er að vinna sem ráðgjafi í Krýsuvík og það sé enginn áfellisdómur yfir þeim sem ekki ráða við það. „Skjólstæðingar eru í meðferð í marga mánuði og það er mikill línudans að nálgast þá í kærleika en halda samt uppi ákveðnum aga og hjálpa þeim til að snúa lífi sínu til betri vegar. Það er líka erfitt fyrir nýja ráðgjafa að horfa upp á þegar þarf að láta skjólstæðinga fara eftir brot á húsreglum. Það er þó mikill ábyrgðarhluti að halda rými í meðferðinni fyrir fólk sem ekki nýtir sér úrræðið til að breyta lífsstíl sínum, þegar biðlistinn er eins ógnvænlegur og raun ber vitni. Og reyndar koma flestir þeirra sem hafa verið látnir fara af staðnum aftur þegar þeir eru orðnir reiðubúnari til að taka við því sem er í boði í Krýsuvík. Hins vegar kemur það því miður of oft fyrir að biðin reynist fólki ofviða og á síðasta ári dóu nokkrir af biðlistanum áður en þeir komust inn,“ segir Sigurlína.
Með svörum sínum sendi Sigurlína yfirlýsingu frá Krýsuvíkursamtökunum sem DV er bæði ljúft og skylt að birta.
Stjórn Krýsuvíkursamtakanna hefur óskað eftir að embætti Landlæknis geri úttekt á starfsemi Meðferðarheimilisins í Krýsuvík. Undanfarið hefur verið vegið að starfsemi heimilisins og starfsheiðri þess fólks sem þar vinnur með harkalegri og villandi fjölmiðlaumfjöllun. Stjórnin vísar þessari gagnrýni á bug en telur nauðsynlegt að taka af allan vafa um árangur þess faglega starfs sem unnið hefur verið á Meðferðarheimilinu í Krýsuvík. Þess vegna leitar stjórn samtakanna nú til landlæknisembættisins sem lögum samkvæmt ber að hafa eftirlit með starfsemi sem þessari.
Á Meðferðarheimilinu í Krýsuvík er lögð áhersla á að styrkja til sjálfshjálpar vímuefnaneytendur sem ekki hafa náð árangri á hefðbundnum meðferðarstofnunum. Meðferðin er einstaklingsmiðuð langtímameðferð þar sem gert er ráð fyrir að skjólstæðingar dvelji í sex mánuði áður en þeir útskrifast. Meðferðin byggir á þremur meginþáttum, meðferð, námi og vinnu og grundvallast á 12 spora kerfi AA-samtakanna.
Þátttaka í meðferðinni er krefjandi og tekur oft á þá einstaklinga sem hana sækja og því eru margir sem ekki ná að ljúka henni. Rannsóknir sýna að þeim sem dvelja lengur í meðferð vegnar betur en hinum sem stoppa stutt. Fjöldi meðferðarrýma í Krýsuvík er takmarkaður og langur biðlisti eftir að komast að.
Undanfarin ár hafa óháðir aðilar verið fengnir til að leggja mat á árangur þeirrar vímuefnameðferðar sem fram fer á Meðferðarheimilinu í Krýsuvík. Árangursmat þeirra hefur tekið til fjögurra til fimm ára í senn og verið birt í þremur skýrslum, 2005, 2010 og 2015. Þar kemur fram að af þeim sem útskrifast úr meðferðinni eftir 6 mánuði voru 56,3–65,6% án vímuefna ári eftir að meðferð lauk en 31,3–40% að tveimur árum liðnum. Af þeim sem voru lengur en 3 mánuði en luku ekki meðferð voru 10,3–27,8% án vímuefna ári eftir meðferð en 4,3–26,7% tveimur árum eftir meðferð. Gerðar hafa verið tilraunir til að meta samfélagslegan ávinning af þeim fjármunum sem varið er til meðferðarinnar í Krýsuvík. Þeir útreikningar benda til að ábati samfélagsins sé þrisvar til sjö sinnum hærri upphæð en sú sem fjárfest er í meðferðinni.
Krýsuvíkursamtökin leggja áherslu á að starfa á faglegum grunni og hafa ekkert að fela.
