Aðalsteinn, tengdafaðir Arnars, ósáttur við ákæruvaldið – Segist ekki hata Svein Gest – Unnusta Arnars sækir styrk í unga dóttur þeirra, Örnu Mist
„Ég sá í augum hans það sem allir foreldrar vilja sjá: Ég sá glampa þegar hann horfði á dóttur mína. Það var ást. Það er akkúrat það sem maður vill sjá,“ segir Aðalsteinn Elíasson um tengdason sinn, Arnar Jónsson Aspar, sem lést í kjölfar hrottalegrar líkamsárásar á Æsustöðum miðvikudagskvöldið 7. júní síðastliðinn.
„Arnar var góður faðir. Hann var umhyggjusamur og hlýr. Hann var minn,“ segir Heiðdís Helga Aðalsteinsdóttir, unnusta Arnars. Þau eignuðust litla stúlku sem var 11 daga gömul þegar Arnar dó. Hún fékk nafnið Arna Mist. Daginn örlagaríka fór fjölskyldan í myndatöku til að geta síðar rifjað upp fallegar minningar um fyrstu vikur dótturinnar. Aðeins tveimur tímum eftir myndatökuna hafði Heiðdís misst manninn sinn með voveiflegum hætti. Og Arna Mist átti ekki lengur föður.
Í viðtali við DV segist Aðalsteinn vera ósáttur við margt í meðferð málsins, þá einna helst þá staðreynd að saksóknari í máli ákæruvaldsins gegn Sveini Gesti Tryggvasyni, sem einn var ákærður í tengslum við árásina, fer fram á fjögurra til fimm ára fangelsi yfir honum. Þá finnst honum skrýtið að Jón Trausti Lúthersson hafi ekki verið ákærður. Þó að hans framganga hafi verið mun minni en þáttur Sveins Gests hafi Jón Trausti ekkert gert til að stöðva ofbeldið sem Arnar varð fyrir. Þar voru einnig Ásta Hrönn og Rúnar Örn.
„Ég er ekki að óska eftir því að menn sitji sem lengst í fangelsi, en fyrir svona alvarlega glæpi þá verða menn bara að taka afleiðingunum. Ég hata ekkert Svein Gest, þarna missti hann bara stjórn á sér og þetta var ekki í fyrsta skipti sem slíkt gerist,“ segir Aðalsteinn í viðtali við DV og vísar til dóma sem Sveinn hefur fengið vegna líkamsárása. Árið 2014 var hann dæmdur í átta mánaða skilorðsbundið fangelsi fyrir að ráðast á tvo menn, annars vegar sumarið 2012 og hins vegar sumarið 2013. Með árásinni á Arnar rauf hann skilorð vegna þeirra mála.
„Ég sá í augum hans það sem allir foreldrar vilja sjá: Ég sá glampa þegar hann horfði á dóttur mína.“
Mörgum brá þegar fluttar voru fréttir af því, að kvöldi 7. júní síðastliðinn, að karlmaður um fertugt hefði verið úrskurðaður látinn á Landspítalanum í Fossvogi eftir að hafa orðið fyrir líkamsárás í Mosfellsdal. Maðurinn hét Arnar Jónsson Aspar. Voru margir undrandi á því að þessi glaðværi, hjálpsami og ósérhlífni maður skyldi hljóta svo hörmuleg örlög. Arnar lét eftir sig unnustu, Heiðdísi Helgu Aðalsteinsdóttur, og tvær dætur, fimmtán ára og ellefu daga.
Aðalmeðferð í málinu gegn Sveini Gesti fór fram á dögunum og sat Aðalsteinn réttarhöldin. Síðdegis þennan örlagaríka dag í sumar kom hópur fólks að heimili Arnars og Heiðdísar á Æsustöðum í Mosfellsdal. Frá því hefur verið greint að mennirnir, Sveinn Gestur og Jón Trausti Lúthersson auk bræðranna Marcin og Rafal Nabakowski, hafi komið að heimili Arnars til að vitja garðverkfæra sem Arnar geymdi fyrir Svein í fyrravetur. Til stympinga kom á milli mannanna sem enduðu með dauða Arnars. Aðspurður segist Aðalsteinn ekki getað svarað því með vissu hvað varð til þess að ráðist var á Arnar með fyrrgreindum afleiðingum.
„Ég get mér til að þarna hafi sex manns komið inn á hans lóð, fyrir framan hans heimili þar sem innandyra er lítið barn og afi í mat. Hann hafi viljað vísa þeim í burtu,“ segir Aðalsteinn. Hann tekur fram að dóttir hans viti heldur ekki hvað varð til þess að hlutirnir fóru úr böndunum. „Hún skilur þetta ekki,“ segir hann en fyrir dómi var þó reynt að varpa ljósi á atburðarásina.
Aðalsteinn er ósáttur við Svein Gest og verjanda hans. Hann vill meina að þeir hafi ítrekað farið með ósannindi fyrir dómi.
„Sveinn Gestur sagði sjálfur að þeir hafi þrír farið upp tröppurnar að heimili Arnars, hann og Nabakowski-bræður. Hann hafi bankað á dyrnar og horft inn um gluggann við hliðina á hurðinni og séð á andlitinu á Arnari að hann væri mjög skrýtinn; stjarfur og undir áhrifum einhverra lyfja. Þetta er lygi. Það er ekki hægt að sjá í gegnum þennan glugga því hann er mattur og hrufóttur. Það er kannski hægt að greina útlínur, hvort þar sé fólk, en það er ekki möguleiki að sjá andlit á fólki. Enda kallaði dóttir mín og spurði hver þetta væri og Arnar svaraði því til að hann teldi að þetta væri Svenni,“ segir Aðalsteinn og bætir við að Arnar hafi farið út, heilsað Nabakowski-bræðrum enda hafi hann þekkt annan þeirra eftir að þeir unnu saman fyrir löngu.
„Þar kom til ryskinga milli Arnars og Sveins, ekkert mjög alvarlegra. Annar Nabakowski-bræðranna tók þá utan um Arnar, missteig sig og datt með honum,“ segir Aðalsteinn sem bætir við að hann hafi haldið honum svo það yrðu ekki slagsmál.
„Í lögregluskýrslu stendur að Sveinn hafi komið og sparkað í höfuðið á Arnari. Arnar náði þó að standa upp og hlaupa inn í hlöðu. En þá sagði Sveinn að hann væri að ná í byssu. Að sögn dóttur minnar átti hann enga byssu og hefur hún aldrei séð neina byssu hjá honum,“ segir Aðalsteinn en á þessum tímapunkti hafi þremenningarnir orðið hræddir, ekið niður brekku skammt frá húsinu og stöðvað bifreiðina þar. Hópurinn hafi komið á tveimur bílum og annar bíllinn orðið eftir. Arnar birtist svo með kústskaft, en ekki byssu, og sló þá skaftinu í bifreiðina með þeim afleiðingum að framrúða brotnaði. „Þá keyrðu þeir í burtu. Fyrst þegar hann lá þarna í götunni þá var ekið yfir fótinn á honum, því hann öskraði: „Þeir keyrðu yfir fótinn á mér.“ Það var það síðasta sem hann sagði við dóttur mína,“ segir Aðalsteinn og bætir við að hinum bílnum hafi síðan verið ekið niður eftir og Arnar líklega náð í járnrör á planinu í kjölfarið.
„Þá mætti hann nágranna sínum og hleypti honum framhjá sér og hljóp svo haltrandi niður veginn, einhverja 40–50 metra þar sem lóðarmörkin eru. Þar stoppaði hann með rörið lárétt eins og hann væri að segja: hingað komið þið ekki inn fyrir.“
Jón Trausti hafi þá stokkið út úr bílnum og Sveinn Gestur í humátt á eftir honum.
„Eins og eitt af aðalvitnunum, hann Árni [Jónsson, nágranni Arnars, innsk. blm.] sagði, þá hlupu þeir upp eftir, hvor sínum megin við malarveginn, og nálguðust hann báðir. Arnar stóð kyrr og fór að sveifla rörinu svo þeir kæmu ekki nálægt honum. Að sögn Jóns Trausta náði hann taki á rörinu og tókst að snúa Arnar niður með svokölluðu dyravarðartaki, eins og hann orðaði það sjálfur, eftir að Arnar hafði runnið eftir að hafa reynt að forða sér. Hann hélt honum þar með hálstaki og síðan tók Sveinn Gestur við. Samkvæmt vitnisburði þá stökk Sveinn Gestur á bakið á Arnari, sat klofvega á honum. Vitni lýstu því að Sveinn hefði kýlt Arnar stöðugt í andlitið, beint niður, aðallega í hægri kinnina. Jón Trausti stóð þá þarna til hliðar. Það eina sem Jón gerði var að klappa á öxlina á Sveini eftir því sem vitni sögðu,“ segir Aðalsteinn og bætir við að Sveinn Gestur hafi haldið honum í hálstaki í ekki minna en fimm mínútur, jafnvel allt að sjö mínútur.
„Þegar hann var orðinn rænulaus, líklega látinn, þá sneri Sveinn Gestur honum við og hélt áfram að slá hann slatta af höggum í andlitið, þótt hann væri líklegast farinn þá. Ég tel að Sveinn hafi ekki ætlað að drepa hann í byrjun. En hann missti stjórn á sér og gekk frá honum.“
Aðalsteinn heldur því fram að Sveinn Gestur hafi reynt að bjarga eigin skinni með því að varpa sökinni á Jón Trausta þegar fyrir dóm var komið. Veltir hann fyrir sér hvort það verði honum til refsiþyngingar þegar dómur verður kveðinn upp innan skamms. Þá bendir hann á að annar Nabakowski-bróðirinn, Marcin, hafi lýst atburðarásinni nákvæmlega í lögregluskýrslum en fyrir dómi hafi hann lítið sem ekkert munað.
Aðalsteinn segir að við réttarhöldin hafi komið fram að öllum væri skylt að segja satt og rétt frá en að þar hafi engu að síður verið bullað út í eitt, þá einkum af hálfu verjanda Sveins Gests. Hann hafi sagt að vitnin hafi verið hundrað metra í burtu en þau hafi aldrei verið lengra en 60 metra frá staðnum. Þetta hafi hann mælt sjálfur. „Vitni sagði að þeir [Sveinn Gestur og Jón Trausti; innsk. blm.] hafi báðir farið jafnt upp, en verjandinn sagði að Jón hefði farið einn upp að honum. Verjandinn sagði alltaf að það væri ekki skrýtið að þeir hafi orðið skelfdir við Arnar, hann hefði verið mikill maður vexti, engin smásmíði. Samkvæmt krufningarskýrslu var hann 178 sentimetrar á hæð og 77 kíló. Það er nú meira stórmennið.“
Þá var verjanda Sveins tíðrætt um æsingsóráðsheilkenni og undirliggjandi geðraskanir sem hafi leitt til dauða Arnars. Í krufningu réttarmeinafræðings kom fram að æsingsóráðsheilkenni hafi verið talið eitt þeirra atriða sem drógu Arnar til dauða, en einnig sú staðreynd að honum var haldið í þvingaðri frambeygðri stöðu með hendur fyrir aftan bak. Þá hafi hálstakið sem hann var tekinn leitt til minnkunar á öndunargetu sem að lokum leiddi til köfnunar. Aðalsteinn bætir við að hvað sem því öllu líður þá væri Arnar nú upptekinn af því að lifa lífinu og leika með dóttur sinni hefði hann ekki verið beittur skelfilegu ofbeldi.
Spurður út í tengsl þeirra Arnars og Sveins segir Aðalsteinn að þeir hafi vissulega verið kunningjar. Þeir voru ekki nánir eða í mjög reglulegum samskiptum, að minnsta kosti ekki undir það síðasta.
„Dóttir mín óttaðist alltaf Svein og vildi ekki að Arnar væri í neinum samskiptum við hann. Þremur vikum áður en Arnar dó hafði hann komið heim með glóðarauga. Þá sagðist hann hafa dottið illa. Nokkrum dögum fyrir þennan atburð viðurkenndi hann fyrir henni að Sveinn hefði kýlt hann. Hann sagði aldrei af hverju.“
Þó að Jón Trausti hafi ekki verið ákærður – og vitni hafi lýst því að þátttaka hans hafi verið lítil – er Aðalsteinn þeirrar skoðunar að hann hefði einnig átt að vera ákærður. „Hann hljóp á undan og tók hann niður og Sveinn var rétt á eftir. Hann átti náttúrlega þátt í þessu. Í fyrsta lagi sneri hann hann niður og tók hann hálstaki. Ef Sveinn Gestur hefði ekki tekið við þá veit maður ekki hvort Jón hefði haldið áfram? Það sem er kannski enn verra er að hann hafi ekki dregið Svein Gest af Arnari. Hann bara stóð til hliðar og horfði á hann berja hann. Þau stóðu í margar mínútur þessi átök, þessi högg sem hann var að veita honum. Við erum mjög ósátt við það að hann skuli bara sleppa alveg frá þessu. Hann átti miklu minni sök á þessu í heildina en hann átti sök á þessu líka.“
Sjálfur sagði Jón Trausti fyrir dómi að hann hefði ekki veitt Arnari neina áverka og hann hafi ekki viljað valda neinum skaða. Þá hafi hann ekki hvatt Svein til ofbeldis en viðurkenndi að það hafi verið heimskulega gert að taka mynd af Arnari í blóði sínu og setja á Snapchat.
Aðalsteinn segir að Arnar hafi ekki verið í óreglu á þessum tíma. Arnar hafi verið nýbakaður faðir, hamingjusamur og lífsglaður. Á því tæpa eina og hálfa ári sem samband hans og dóttur hans hafði staðið yfir hafi hún aldrei séð hann neyta eiturlyfja eða sýnt af sér hegðun sem hafi bent til að hann hefði neytt ólöglegra vímuefna.
„Ég vil ekkert þvertaka fyrir það að hann hafi eitthvað gert því ég get ekki fullyrt neitt um það. Hann var svolítið þunglyndur og var að taka þunglyndislyf og ég þekkti þennan mann aldrei öðruvísi en bara sem ljúfan og góðan dreng sem vildi allt fyrir mann gera. Ef maður bað hann um eitthvað þá var hann alltaf boðinn og búinn til að gera það strax. Hann var mjög hlýr og gott að umgangast hann,“ segir Aðalsteinn.
Arnar fæddist árið 1978 og var lærður þroskaþjálfi. Þann 1. júlí síðastliðinn stóð til að hann myndi byrja í vinnu sem þroskaþjálfi á heimili fyrir fatlaða í Reykjavík. Í fyrravetur hafði hann verið með sitt eigið fyrirtæki og vann hann meðal annars við að salta götur og moka snjó af bílastæðum í Mosfellsbæ. „Síðan var hann í þessum hestabransa. Hann átti marga hesta og átti að taka við búinu þarna upp frá,“ segir Aðalsteinn og vísar til Æsustaða. Aðalsteinn segir að Arnar hafi ekki verið bóndi í þeim skilningi en hann hafi átt að sinna hestunum og slá túnin enda hafi foreldrar hans verið orðnir nokkuð rosknir. Ekki hafi þó verið komið að þeim tímapunkti að hann tæki við búinu og því hefði hann ráðið sig í fasta vinnu til að sjá fyrir sér og fjölskyldu sinni.
„Hann vann mikið með unglingum, var formaður æskulýðsnefndar hestamannafélagsins Harðar í Mosfellsbæ. Hann var mjög vel liðinn og starfaði þar í mörg ár. Hann hafði unnið mikið með börnum í sínu starfi sem þroskaþjálfi og hafði gott lag á þeim. Ég hef bara heyrt gott um hann. Ég get nefnt sem dæmi það sem frænka hans sagði: að hún hefði aldrei séð hann eins glaðan og hamingjusaman í mörg, mörg ár eins og hann var skömmu áður en hann dó. Sérstaklega eftir að hann eignaðist barnið.“
„Hún hefði aldrei séð hann eins glaðan og hamingjusaman í mörg, mörg ár eins og hann var skömmu áður en hann dó.“
Afi Heiðdísar í móðurætt var í mat hjá þeim kvöldið örlagaríka. Aðalsteinn segir að hann og Arnar hafi verið afar nánir og afi hennar hafi verið nær daglega hjá fjölskyldunni. „Þeir Arnar náðu svo vel saman, þetta voru eins og tveir gamlir karlar að tala saman. Arnar var fróður um sveitir og gamlar hefðir,“ segir Aðalsteinn. Árásin átti eftir að hafa djúpstæð áhrif á afa Heiðdísar. Þann sama dag var afinn fluttur á hjartadeild Landspítalans. „Hann var fluttur á hjartadeildina en hann stendur uppi og það er allt í lagi með hann.“
Aðalsteinn segir að andlát Arnars hafi eðlilega haft mikil áhrif á þá sem stóðu honum næst. Sjálfur hafi Aðalsteinn verið orðinn náinn honum og vel farið á með þeim. Honum finnist þó vont að horfa upp á þau áhrif sem málið hefur haft á dóttur hans, unnustu Arnars og barnsmóður. „Hún á sínar stundir þar sem hún gjörsamlega brotnar niður,“ segir hann. Aðalsteinn beygir af um leið og hann ræðir um líðan dóttur sinnar og röddin brestur eitt augnablik. Það er augljóst á fasi hans að málið hefur markað djúp spor í tilveru hans og fjölskyldunnar allrar. „Það er erfitt að sjá dóttur sína liggja í gólfinu og hágráta. Sem betur fer gerist það ekki mjög oft en ég hef séð það í nokkuð skipti,“ segir Aðalsteinn og bætir við að sálfræðingur og Rut, djákni í Lágafellskirkju, hafi reynst dóttur hans góður stuðningur. „Þetta er stelpa sem hefur alla tíð verið jákvæð, tekið hlutunum létt með húmor. En þegar hún er langt niðri þá horfir hún á dóttur sínar og segir: „Ég held áfram“.“
„Samband mitt og Arnars var gott, allt var gott. Við elskuðum hvort annað heitt og ætluðum að gifta okkur á næsta ári.
Arnar var góður faðir. Hann var umhyggjusamur og hlýr. Mér leið alltaf vel með honum og hann veitti mér öryggi. Hann var minn klettur og studdi mig í hverju sem var. Hann var skilningsríkur og hvetjandi. Hann var ákveðinn og þrjóskur. Hann var minn.“
Heiðdís Helga Aðalsteinsdóttir, unnusta Arnars
Það er augljóst að Arnar var í miklum metum hjá Aðalsteini, hann talar fallega og hlýlega um hann og er mjög umhugað um að verja heiður hans. „Hann átti bara gott skilið,“ segir hann og bætir við að Arnar hafi ljómað dagana eftir fæðingu dóttur sinnar. „Ég sá fyrst og fremst mikla gleði og ánægju. Þegar dóttir þeirra vaknaði á næturnar þá sagði hann alltaf dóttur minni að liggja kyrr, hann færi fram og myndi hugsa um hana. Hann tók barnið upp og róaði það. Þetta gerði hann flestar nætur. Hún sagði mér frá þessu, hún dóttir mín. Þannig að hann var ekkert að hugsa um sjálfan sig fyrst og fremst. Ef ég ætti að lýsa þessum dreng þá kom hann vel fram, var kurteis, bar af sér þokka og var bara ljúfur á manninn yfirleitt. Ég sá hann aldrei í vondu skapi eða neitt slíkt. Ég var farinn að umgangast hann töluvert mikið. Þau komu í mat á jólunum í fyrra og það var mikil gleði og afskaplega gaman. Við föðmuðumst mikið þegar hann kvaddi,“ segir Aðalsteinn sem rifjar upp sögu sem honum þykir einkenna minningu Arnars.
„Ég var með Bandaríkjamenn í heimsókn í apríl síðastliðnum. Það voru amma, sonur hennar og barnabarn; 10 ára stúlka, 32 ára karlmaður og 55 ára kona. Ég fór með þeim Gullna hringinn og við fórum Þingvallaveginn til baka. Ég hringdi í dóttur mína á Þingvöllum og spurði hvort að við mættum ekki kíkja í kaffi til þeirra. Við gætum verið komin eftir 40 mínútur. Það var alveg sjálfsagt. Eins og hans var von og vísa rauk hann út í bakarí og þegar við komum upp eftir þá var boðið upp á kaffi og kökur. Síðan sagði hann við stúlkuna hvort hún hefði nokkurn tímann farið á hestbak. Því svaraði hún neitandi og hann spurði hvort hún vildi fara á hestbak. Hún ljómaði. Við gengum svo niður í hesthús sem var undir íbúðarhúsinu, hann valdi besta hestinn og allan tímann sem hann var að setja hnakkinn á hann þá talaði hann við þau þrjú um íslenska hestinn; hvað hann væri fjölbreyttur og góður og það var þvílíkur áhugi hjá honum að fá að kynna þeim íslenska hestinn. Auðvitað fór stelpan á hestbak og hann teymdi hana um hlaðið í dágóða stund. Hún var himinlifandi og það voru teknar myndir. Þetta var svolítið dæmigert fyrir hann, ekki það að hann hafi verið eitthvað öðruvísi en aðrir. Ég sá hann aldrei vondan og ég heyrði hann aldrei tala illa um fólk.“
Fráfall Arnars hafði einnig mikil áhrif á foreldra hans og dóttur sem nýlega varð fimmtán ára. Eldri dóttur sinni var hann mjög náinn, enda bjó hún á Æsustöðum jafnt og hjá móður sinni auk þess sem hesturinn hennar var þar líka. „Amma hennar og afi, foreldrar Arnars, bjuggu í næsta húsi, 30 metrum frá. Hún gekk þarna á milli og það var mjög gott samkomulag og allt í fínasta lagi,“ segir hann.
Aðalsteinn ákvað að stíga fram á þessum tímapunkti til að varpa ljósi á það misræmi sem virðist vera hjá ákæruvaldinu þegar sakamál eru annars vegar. Þarna hafi Arnar orðið fyrir árás sem hafi leitt til dauða og farið sé fram á fjögurra til fimm ára fangelsisdóm, en til séu fordæmi fyrir því, nú síðast í nóvember, að einstaklingar hafi verið dæmdir í fimm ára fangelsi fyrir tilraun til manndráps. Þá fjallaði DV nýlega um mál Árna Gils Hjaltasonar sem var dæmdur í fjögurra ára fangelsi fyrir tilraun til manndráps.
„Ég sé hann ljóslifandi fyrir mér, brosandi og haldandi á barninu.“
„Ég get farið út á götu og lamið mann og kjálkabrotið hann. Það er tekin skýrsla og svo get ég gengið aftur út. Mér finnst að það eigi að krefjast gæsluvarðhalds mun oftar, sérstaklega fyrir ofbeldisbrot. Þetta raskar ró fórnarlambanna í langan tíma. Það þarf bara að koma þessum mönnum af götunum; að þeir séu settir inn eða þeim veitt hjálp – og sveitarfélag eða ríki borgi sálfræðiaðstoð fyrir þessa menn ef þeir vilja leita sér hjálpar,“ segir Aðalsteinn og bætir við að herða þurfi viðurlög fyrir árásir af þessu tagi. Margir eigi um sárt að binda og sjálfur eigi hann erfitt með að tala um atvikið, sjö mánuðum síðar. Aðalsteinn segir að eftir standi minning um góðan mann sem var hrifsaður burt allt of snemma frá þeim sem elskuðu hann.
„Ég sé hann ljóslifandi fyrir mér, brosandi og haldandi á barninu. Ég fann að hann var ánægður þegar ég kom í heimsókn, sem ég var farinn að gera mjög oft. Bara þessa helgi, síðustu helgina sem ég sá hann, þurfti hann að fara að aðstoða einhvern mann í Borgarfirði sem var með hestakerru sem hafði brotnað með nokkrum hesta innanborðs. Hann fór á sínum pallbíl, með hestakerru í eftirdragi og keyrði upp í Borgarfjörð og sótti hestana. Hann tók ekki krónu fyrir það. Þetta sýnir hvernig hann var og hvernig fólk á að vera, hjálpa náunganum.“