„Það er mjög dapurt þegar stjórnmálamenn segja ekki satt og það er í mínum huga mjög alvarlegt þegar stjórnmálamenn vísvitandi segja ósatt. Það er ákall frá almenningi um að stjórnmálamenn komi fram að heiðarleika og þeim sé treystandi og þeir segi ætíð satt og rétt frá.“
Þetta segir Vilhjálmur Birgisson verkalýðsleiðtogi í pistli á Pressunni. Þar tjáir hann sig um framgöngu Þorgerðar Katrínar formanns Viðreisnar í Sprengisandi á Bylgjunni. Lilja Alfreðsdóttir var einnig gestur þáttarins. Spurði hún Þorgerði hvort það væri rétt að hún hefði hótað að setja lög á sjómannaverkfallið skömmu áður en það leystist.
„Það gerði ég ekki, menn vissu það alveg. Loðnan var komin og meira að segja sjómannaforystan sagði við okkur á einum fundi: „Við áttum okkur á hvað þarf að gera ef við náum ekki saman,“ sagði Þorgerður og hélt áfram: „En menn náðu saman og leystu þetta.“
Vilhjálmur segir Þorgerði segi ósatt og það sé morgunljóst.
„ … enda veit hún vel að hún hótaði sjómönnum lagasetningu ef sjómenn myndu ekki ganga að sáttatilboði sem hún lagði fram. Sáttatilboði sem gekk út á að skilja 40% af sjómönnum eftir þannig að þeir fengju ekki neitt!
Hún sagði sjómannaforystunni að hún væri með klár lög á deiluna og ef sjómannaforystan myndi ekki ganga að þessu sáttatilboði hennar fyrir miðnætti þá myndi hún hringja í forseta Alþingis til boða þing saman til að setja lög á deiluna.
Stjórnmálamenn verða að vera heiðarlegir og segja satt og rétt frá en það gerir Þorgerður Katrín ekki í þessu máli svo mikið er víst!“
Þá endurbirtir Vilhjálmur annan pistil frá því 19 febrúar máli sínu til stuðnings:
„Eftir örfáar klukkustundir mun koma í ljós hvort nýgerður kjarasamningur sjómanna við Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi verði samþykktur eða ekki.
Á virkilega góðum og fjölmennum kynningarfundi um kjarasamningum í gær með sjómönnum sem tilheyra Verkalýðsfélagi Akraness var farið ítarlega yfir innihald samningsins og ótrúlega framkomu sjávarútvegsráðherra í garð íslenskra sjómanna.
Ég ætla í þessari færslu ekki að fara yfir efnisatriði samningsins enda hef ég þegar gert það með mínum sjómönnum. Hins vegar ætla ég að upplýsa um þá ótrúlegu atburðarás sem átti sér stað vegna aðkomu sjávarútvegsráðherra að þessari deilu.
Eins og margoft hefur komið fram þá óskuðu sjómenn eftir því við stjórnvöld að dagpeningar sjómanna vegna fæðiskostnaðar yrðu meðhöndlaðir í skattlegu tilliti eins og hjá öðru launafólki sem þarf starfs síns vegna að starfa fjarri sínu heimili. Sjómenn voru búnir að semja við útvegsmenn um 2.350 kr. í dagpeninga til greiðslu á fæðiskostnaði og eina atriðið sem stóð eftir var vilyrði frá stjórnvöldum um að sjómenn yrðu meðhöndlaðir eins og annað launafólk hvað það varðar. Þetta höfðu stjórnvöld vitað í marga daga og það var komin pólitískur þrýstingur á þetta réttlætismál og til dæmis hafa þau Páll Magnússon, formaður Atvinnumálanefndar Alþingis, og Lilja Alfreðsdóttir, fyrrverandi utanríkisráðherra, tekið undir þessi sjónarmið sjómanna.
Hins vegar hefur sjávarútvegsráðherra sagt skýrt í fréttum slag í slag að slíkt kæmi ekki til greina enda væri þá um sértæka aðgerð að ræða. Þetta telja sjómenn vera rangt, enda alþekkt bæði á opinberum og almennum vinnumarkaði að dagpeningar vegna fæðiskostnaðar séu undanþegnir skatti. Enda áttu sjómenn að greiða fyrir fæðið sitt að fullu sjálfir.
Eins og áður sagði hafði myndast gríðarlegur pólitískur þrýstingur um að stjórnvöld myndu taka á þessu sanngirnismáli sjómanna, enda var kjarasamningur milli deiluaðila tilbúinn að öðru leyti og klár til undirritunar.
Á föstudagskvöld kemur tilkynning frá sjávarútvegsráðuneytinu að verið sé að vinna að sáttatillögu til lausnar á þessu máli. Klukkan 21:30 á föstudagskvöld eru fulltrúar sjómanna kallaðir í hús sjávarútvegsráðuneytisins þar sem þeim er kynnt svokölluð sáttatillaga og innihald hennar. Í þessari sáttatillögu kom fram að um almenna aðgerð væri að ræða sem væri fólgin í því að allir sem störfuðu fjarri sínu heimili ættu rétt á frádrætti á fæðishlunnindum upp á 1.327 kr. á dag. Það þýddi að ávinningur sjómanna myndi vera um 610 kr. á lögskráningardag. En inn í þessari svokölluðu sáttatillögu var einnig kveðið á um að allir sem eru skemmur en 48 tíma frá heimili sínu áttu ekki rétt á þessari fæðishlunnindagreiðslu. Með öðrum orðum, tillagan gekk út á að við í sjómannaforystunni áttum að skilja um 40% okkar félaga eftir án þess að þeir ættu neinn rétt. Engin greiðsla átti að ná til þeirra.
Á þessum fundi með hluta af sjómannaforystunni var þeim einnig tilkynnt að búið væri að gera klár lög á deiluna en ráðherrann sagði „þetta er ekki hótun“! Jafnframt sagði hún að sjómannaforystan hefði til miðnættis að svara þessu sáttatilboði, því ef tilboðinu yrði ekki tekið og deilan myndi ekki leysast þá þyrfti hún að hringja í forseta Alþings til að kalla Alþingi saman og setja lög á sjómenn!
Já, sjávarútvegsráðherra stillti sjómönnum upp gegn hver öðrum með því að segja: ef þið samþykkið ekki þetta sáttatilboð, tilboð sem náði ekki til 40% sjómanna þá verður hringt í forseta Alþingis á miðnætti til að setja af stað lagasetningu á sjómenn!
Hugsið ykkur í hvaða viðbjóðslegu stöðu ráðherrann setti samninganefnd sjómanna, svíkið 40% af ykkar sjómönnum eða þið fáið lög á deiluna. Fulltrúar sjómanna óskuðu eftir því við sjávarútvegsráðherrann að þessi 48 tíma fjarveruregla færi út og að þetta myndi ná til allra sjómanna, en því var snarlega hafnað af ráðherranum!
Nei Þorgerður Katrín, íslenskir sjómenn standa saman og þeir láta ekki pólitískan valdhroka reka fleyg í raðir sínar. Á þessari forsendu ákvað samninganefnd sjómanna að hafna þessu ógeðfellda sáttatilboði þar sem ætlast var til þess að 40% sjómanna yrði skildir eftir á köldum klaka vegna þess að þeir uppfylla ekki 48 tíma fjarverureglu frá heimili, reglu sem ráðherrann ákvað einhliða og hugsanlega án aðkomu þingflokka ríkisstjórnarinnar.
Það voru þung skref fyrir mig sem forystumann í stéttarfélagi að þurfa að tilkynna mínum félagsmönnum á kynningarfundinum í gær að ég hafi hafnað 18.300 kr. á mánuði í frádrátt á fæðishlunnindaskatti vegna þess að það var ætlast til þess að við myndum svíkja 40% af íslenskum sjómönnum sem ekki ná þessari 48 tíma fjarveru frá heimili sínu.
Ég skal fúslega viðurkenna að ég varð hálf klökkur yfir viðbrögðum minna félagsmanna sem tilheyra sjómannadeild Verkalýðsfélags Akraness þegar ég fór yfir þetta með þeim á fundinum í gær. Allir sjómenn í VLFA hefðu fengið þennan frádrátt á fæðishlunnindunum og ég bað þá með auðmýkt að fyrirgefa mér en ég vil og vildi ekki svíkja 40% af sjómönnum þrátt fyrir að mínir félagsmenn hefðu fengið sitt í þessu máli.
Sjómenn eru hetjur og standa saman á ögurstundum, enda kom fram á fundinum „þér er svo sannarlega fyrirgefið“, enda stöndum allir saman eða eins og einn fundarmaður sagði „einn fyrir alla, allir fyrir einn“.
Þetta er sagan af samskiptum stjórnvalda við sjómenn í þessari deilu og menn verða að fyrirgefa mér að mér finnst þessi pólitíski skollaleikur sem þarna var ástundaður ekki boðlegur í ljósi þess að gríðarlegir hagsmunir eru hér í húfi fyrir þjóðina alla. Ég hef upplýst þó nokkra þingmenn um þessa atburðarás, m.a. Pál Magnússon formann atvinnumálanefndar Alþingis með von um að svona vinnubrögð verði ekki ástunduð framar í stjórnsýslunni og líka í þeirri von að þetta réttlætismál nái fram að ganga og íslenskir sjómenn njóti sömu réttinda þegar kemur að dagpeningum vegna fæðiskostnaðar og aðrar starfsstéttir.
Það er allavega morgunljóst að þetta réttlætismál hefði skipt sjómenn miklu máli og þá er bara spurning hversu mikil áhrif þessi þáttur hefur á niðurstöðu kosningar um kjarasamning sjómanna, en henni er nú að ljúka.
Að lokum þetta, í gær sagði sjávarútvegsráðherra, takk sjómenn húrra sjómenn! Hvað er það sem sjómenn eiga að þakka fyrir? Að þeim sé hótað lögum og hringt verði í forseta Alþings til að undirbúa lög á deiluna. Eiga sjómenn að segja húrra og takk við að ætlast sé til að sjómannaforystan skilji 40% sjómanna eftir án þess að fá neitt?
Ég varð að segja þessa atburðarás sem lýtur að stjórnvöldum því hún liggur þungt á hjarta mínu og mér finnst íslenskir sjómenn eiga betra en þetta skilið.
Áfram íslenskir sjómenn!“
