Stórir hlutir í íslenskum félögum taldir aflandskrónueign – Greiði gjald fyrir undanþágu
Erlendir fjárfestar, sem eru stórir hluthafar í nokkrum þekktum íslenskum fyrirtækjum, gætu þurft að greiða til Seðlabankans milljarða króna taki þeir þátt í gjaldeyrisútboði bankans um miðjan næsta mánuð þar sem eignarhlutur þeirra í félögunum er skilgreindur sem aflandskrónueign. Þar munar ekki síst um 25% hlut bandaríska fjárfestingasjóðsins Yucaipa í Eimskip, sem er metinn á um tólf milljarða miðað við núverandi gengi bréfa í skipafélaginu, en sjóðurinn þyrfti að leggja inn um þrjá milljarða á reikning Seðlabankans ef hann kýs að taka þátt í útboðinu. Eimskip hefur verið skráð í Kauphöll Íslands frá árinu 2012.
Samkvæmt frumvarpi Bjarna Benediktssonar fjármálaráðherra um meðferð aflandskrónueigna, sem var samþykkt á Alþingi síðastliðið sunnudagskvöld, eru ýmsar eignir í formi hlutafjár í skráðum og óskráðum innlendum félögum taldar vera aflandskrónueignir. Þetta eru nýmæli en fram til þessa hefur Seðlabankinn ekki skilgreint slíkar hlutafjáreignir sem hluta af aflandskrónustabbanum. Fyrir utan eignarhlut Yucaipa í Eimskip þá nær þetta ákvæði í frumvarpinu, samkvæmt heimildum DV, meðal annars einnig til umtalsverðra eignarhluta sem erlendir aðilar eiga í HS Orku, eignaumsýslufélaginu Klakka og Verði tryggingafélagi.
Í útboðsskilmálum Seðlabankans, sem voru birtir á vef bankans síðastliðinn miðvikudag, segir að uppgjör tilboða frá eigendum slíkra aflandskrónueigna skuli fara þannig fram að milligönguaðili leggur krónufjárhæð inn á reikning bankans. Fjárhæðin ræðst af markaðsvirði aflandskrónueignar og útboðsgengi en Seðlabankinn hefur gefið út að það verði á bilinu 190 til 210 krónur fyrir hverja evru. Ef útboðsgengið verður þannig 200 krónur fyrir hverja evru, sem myndi þýða 30% afföll miðað við skráð gengi krónunnar, þá þyrfti eigandi aflandskrónueignar í formi hlutafjár sem væri metin á tólf milljarða króna að greiða þrjá milljarða inn á reikning Seðlabankans. Með því að greiða slíkt gjald – 30% af markaðsvirði eignarinnar – fá eigendur aflandskrónueigna í formi hlutafjár undanþágu frá takmörkunum laga um gjaldeyrismál. Þannig væri fjárfestingasjóðnum Yucaipa í kjölfarið heimilt að selja hlut sinn í Eimskip, ef hann kýs, og flytja söluandvirðið úr landi.
Þeim, sem eiga hlutabréf í íslenskum félögum, er valfrjálst, rétt eins og gildir um alla aflandskrónueigendur, að taka þátt í gjaldeyrisútboði Seðlabanakans. Kjósi þeir að taka ekki þátt í útboðinu munu þeir hins vegar þurfa að koma andvirði hlutabréfanna fyrir á bundnum reikningum á 0,5% vöxtum ef þeir selja bréfin. Már Guðmundsson seðlabankastjóri hefur sagt að það sé óvíst hvenær eigendur aflandskrónueigna, sem ekki taka þátt í útboði Seðlabankans, geti átt von á því að geta losað þær úr landi.
Eigendum aflandskrónueigna í formi reiðufjár og ríkisverðbréfa býðst að selja eignir sínar í skiptum fyrir reiðufé í erlendum gjaldeyri á genginu 190 til 210 krónur fyrir hverja evru í gjaldeyrisútboði Seðlabankans. Fer útboðið fram, eins og upplýst var um í DV síðastliðinn þriðjudag, hinn 16. júní næstkomandi en eigendur aflandskróna að fjárhæð tæplega 320 milljarða króna geta tekið þátt í útboðinu.
Verð seldra evra í gjaldeyrisútboði Seðlabankans ræðst af þátttöku í útboðinu. Þannig fá aflandskrónueigendur hagstæðara útboðsgengi ef fleiri aðilar kjósa að taka þátt í útboðinu og þá um leið eru auknar líkur á því að ekki verði neinar eftirlegukindur (e. hold-outs) í hópi aflandskrónueigenda eftir að útboðinu lýkur.
Bandaríski sjóðurinn Yucaipa, sem er stærsti einstaki hluthafi Eimskips, eignaðist upphaflega 32% hlut í skipafyrirtækinu þegar hann kom að endurskipulagningu félagsins árið 2009 með því að fjárfesta í frystigeymslustarfsemi í Norður-Ameríku og lagði inn nýtt hlutafé í Eimskip. Aðrir erlendir fjárfestar, sem eru taldir eiga aflandskrónueignir í formi hlutafjár í íslenskum félögum, komu einnig sem hluthafar á árunum 2009 og 2010. Þannig er 66% hlutur kanadíska orkufyrirtækisins Alterra Power, áður Magma Energy, í HS Orku skilgreindur sem aflandskrónueign en félagið keypti upphaflega samtals 98% hlut í orkufyrirtækinu fyrir um 30 milljarða. Þá er hlutur BankNordik í Verði tryggingafélagi, sem stendur núna í 49%, talinn vera aflandskrónueign en færeyski bankinn keypti fyrst 51% hlut í félaginu á árinu 2009. Þremur árum síðar eignaðist bankinn tryggingafélagið að fullu. Á síðasta ári seldi BankNordik hins vegar 51% hlut í félaginu til Arion banka fyrir 2,7 milljarða og hefur Arion banki heimild til að kaupa allt hlutafé í tryggingafyrirtækinu frá og með næsta ári.
Frumvarp fjármálaráðherra um meðferð aflandskrónueigna bitnar einnig á hagsmunum bandaríska vogunarsjóðsins Davidson Kempner en sá sjóður var í hópi umsvifamestu kröfuhafa föllnu bankanna. Þannig er ríflega 13% eignarhlutur Burlington Loan Management, sjóður í stýringu Davidson Kempner, í eignaumsýslufélaginu Klakka skilgreindur sem aflandskrónueign en Klakki er sem kunnugt er móðurfélag fjármögnunarfyrirtækisins Lýsingar. Sá sem stýrir umsvifum Burlington á Íslandi er Bretinn Jeremy Lowe en sjóðurinn hefur tögl og hagldir í Lýsingu sem stærsti hluthafinn – eignarhlutur hans nemur 45% – og jafnframt eini lánveitandi félagsins. Íslenska ríkið er næststærsti hluthafinn með um 30% sem það á með beinum og óbeinum hætti í gegnum eignarhald sitt á Klakka.
