Hús hrynja í iðnaðarborginni Norilsk í Rússlandi – Ein af afleiðingum hlýnunar jarðar
Íbúar í iðnaðarborginni Norilsk í norðurhluta Rússlands glíma í vaxandi mæli við vanda sem rekja má til hlýnunar jarðar. Mörg hús í borginni eru að hruni komin vegna þess að jarðvegurinn undir þeim er ekki lengur frosinn. Norilsk hefur gjarnan verið kölluð kaldasta borg Rússlands enda er hún nyrsta borg heims þar sem íbúafjöldi er yfir hundrað þúsund.
Jarðarbúar þurfa á komandi árum að bregðast við mörgum áskorunum vegna hlýnunar jarðar og þiðnandi sífreri undir Norilsk hefur valdið mönnum þar í borg áhyggjum. Breska blaðið Guardian fjallaði á dögunum um stöðu mála í borginni og ræddi við nokkra íbúa sem hafa orðið fyrir skaða vegna sprunginna veggja og hrynjandi húsa. Einn þeirra er Yuri Scherbakov sem fór að taka eftir sprungum í veggjum á heimili sínu ekki alls fyrir löngu.
Yuri taldi að sprungurnar væru vegna slælegra vinnubragða verktakanna sem byggðu húsið. Hann áttaði sig þó á alvarleika málsins þegar fleiri veggir fóru að springa og gólfið í húsinu að síga. Í mars 2015 úrskurðuðu borgaryfirvöld að ekki væri óhætt að búa lengur í húsinu og þurftu Yuri og eiginkona hans, Nadezhda, að hafa sig á brott.
Yuri og Nadezhda eru langt því frá þau einu sem glíma við þennan vanda. Valery Tereshkov, næstráðandi í ráðuneyti umhverfismála í Krasnoyarsk-héraði, segir að 60 prósent allra bygginga í Norilsk hafi orðið fyrir skemmdum vegna þiðnandi sífrera. Rýma hefur þurft yfir hundrað byggingar í borginni og hafa þúsundir íbúa þurft að leita annað.
Í umfjöllun Guardian er bent á að aðrir þættir en hlýnun jarðar eigi hlut að máli. Nefna verk- og jarðfræðingar að hita í húsunum sé að hluta til um að kenna en hlýnun jarðar auki á vandann. „Þetta hefur verið vandamál í gegnum tíðina en samhliða hlýnun jarðar hefur þetta gerst hraðar,“ segir Ali Kerimov, verkfræðingur hjá borgaryfirvöldum í Norilsk.
Hlýnun jarðar á undanförnum árum hefur valdið illviðráðanlegum skógareldum og flóðum í Rússlandi en þiðnandi sífreri er það sem veldur mönnum hvað mestum áhyggjum. Sífreri þekur um tvo þriðju hluta Rússlands og nú þegar má rekja dauðsföll beinlínis til þessarar þróunar. Hið minnsta sjö stórir gígar hafa myndast í Síberíu vegna þiðnandi sífrera. Metangas hefur streymt upp úr þessum gígum og í ágúst síðastliðnum lést tólf ára drengur af völdum miltisbrands sem komst upp á yfirborðið. Þá hefur hlýnun jarðar orðið til þess að margar eyjur við norðurströnd Rússlands eru að sökkva í sæ, hafís hefur bráðnað og öldugangur aukist með tilheyrandi landbroti.
Aðstæður í Norilsk eru ekki fyrir hvern sem er enda er borgin talin ein sú mengaðasta í heimi auk þess að vera ein sú kaldasta. Frostið þar getur auðveldlega farið niður í 40 gráður en helsti atvinnuvegur íbúa er vinnsla á nikkel. Þó að frostið sé mikið á veturna getur hitinn orðið sæmilegur yfir sumartímann. Í umfjöllun Guardian kemur fram að frá árinu 1900 hafi meðalhitinn á norðurheimskautasvæðinu hækkað um tvær gráður. Hvergi annars staðar á jörðinni hefur hitastigið hækkað jafn mikið. Og frá árinu 1999 til 2013 hækkaði hitinn í jarðveginum um eina gráðu að meðaltali.
Það er ljóst að mikil vinna bíður rússneskra yfirvalda til að leysa úr þessum aðsteðjandi vanda sem nú þegar er farinn að hafa áhrif. En til þess þarf fjármagn og miðað við núverandi stöðu efnahagsmála í Rússlandi vaxa peningar ekki á hverju tré. „Það er hægt að leysa úr ýmsum vandamálum sem tengjast loftslagsmálum með fjárfestingu. En hvaðan á þessi fjárfesting að koma?“ spyr Oleg Anisimov, sem fer með umsjón loftslagsmála hjá Jarðvísindastofnun Sankti Pétursborgar. „Svo lengi sem mannfólk er ekki í bráðri hættu mun enginn gera neitt,“ bætir hann við.
